PDA

توجه ! این یک نسخه آرشیو شده میباشد و در این حالت شما عکسی را مشاهده نمیکنید برای مشاهده کامل متن و عکسها بر روی لینک مقابل کلیک کنید : مقاله : اتحادیه گمرکی اوراسیا ، اهداف و موانع



بازرگان ایرانی
29-01-2012, 14:12
نویسنده: خانم فاطمه عطری

اتحادیه گمرکی میان روسیه، قزاقستان و روسیه سفید، نهاد جدیدی در جغرافیای شوروی سابق است که در راستای اهداف جامعه اقتصادی اوراسیا در حال شکل گیری است. این طرح که به فعالیت های اقتصادی روسیه در منطقه تحرک تازه ای می بخشد، طی ماه های اخیر با جدید از جانب این کشور پیگیری شده است. دمیتری مدویدیف، رئیس جمهور روسیه، الحاق به این نهاد اقتصادی را سیاست اقتصادی کاملا جدیدی دانست و البته اعلام کرد که این اتحادیه در آینده به روی اعضای دیگر هم باز خواهد بود. به این ترتیب مشخص می شود که دایره اعضای این اتحادیه به سه کشور یاد شده محدود نمی شود و امکان افزایش اعضاء وجود دارد. همان طور که اشاره شد، به تبع تلاش های پی گیرانه مسکو این اتحادیه قرار است از ابتدای ژانویة ۲۰۱۰ فعالیت خود را بین سه کشور روسیه، قزاقستان و بلاروس آغاز کند که بر اساس آن یک فضای واحد گمرکی مشتمل بر حذف مبادی گمرکی و مرزهای اقتصادی بین این سه کشور شکل خواهد گرفت. در ادامه به بررسی مراحل تشکیل این اتحادیه، اهداف و نیز مشکلاتی که بر سر راه این اتحادیه قرار دارد، پرداخته خواهد شد.

● مراحل شکل گیری

سنگ بنای اتحادیۀ گمرکی میان سه کشور یاد شده اولین بار در اکتبر ۲۰۰۷ نهاده شد. در این زمان این کشورها درباره ایجاد یک اتحادیه گمرکی با یکدیگر توافق کردند. (البته پیش از این، سه کشور، در خصوص جزئیات؛ شامل سطح تعرفه های خارجی مشترک و هماهنگ سازی روندهای گمرکی توافق کرده بودند). پس از آن سه کشور روسیه، روسیه سفید و قزاقستان در اواسط ماه سپتامبر ۲۰۰۹ در خصوص ایجاد تعرفه گمرکی مشترک به توافق دست یافتند و در۲۷ نوامبر (۶ آذر) نیز در نشست سران سه کشور که در مینسک برگزار شد، این توافقنامه به امضای روسای جمهوری سه کشور رسید. بر اساس این توافقنامه این اتحاد گمرکی از اول ژانویه سال ۲۰۱۰ بوجود آمده و کنترل گمرکی بین سه کشور از اول ماه جولای آینده برداشته خواهد شد. ایجاد این اتحادیه گمرکی طبق «برنامه اقدامات در ارتباط با تشکیل اتحادیة گمرکی اوراسیا» انجام خواهد گرفت که توسط سران کشورهای عضو شامل روسیه سفید، قزاقستان و روسیه تأیید شده است.

پس از این که ایجاد این اتحادیه مورد توافق قرار گرفت، روسیه که هنوز به عضویت سازمان تجارت جهانی پذیرفته نشده است، اقدام جدیدی را نیز برای پیوستن به این سازمان در پیش گرفت. (روسیه تنها اقتصاد بزرگ باقیمانده جهان است که در سیستم سازمان تجارت جهانی قرار ندارد. گفتگوهای ورود این کشور به سازمان تجارت جهانی در سال ۱۹۹۳ آغاز شد، ولی ایالات متحده بعد از جنگ روسیه با گرجستان در اوت ۲۰۰۸، موانعی را بر سر راه ورود آن به این سازمان بوجود آورد) ولادیمیر پوتین نخست وزیر روسیه در ژوئن ۲۰۰۹، اعلام کرد که روسیه برای الحاق به سازمان تجارت جهانی به عنوان یک بلوک گمرکی با روسیه سفید و قزاقستان، درخواست خواهد داد. البته دمیتری مدویدیف، رئیس جمهور روسیه، اعلام کرد که با وجود تلاش سه کشور برای هماهنگ کردن گفتگوهای ورودشان به سازمان، هر کشور بطور جداگانه نیز عضویت خود را در سازمان تجارت جهانی دنبال خواهد کرد.

● برنامه زمانی شکل گیری اتحادیه

طبق توافق های به عمل آمده میان مقامات سه کشور که ماحصل نشست های متعدد میان آنها بوده، برنامه زمانی برای ایجاد و تکمیل اتحادیه گمرکی اوراسیا به شرح زیر تدوین و تنظیم شده است؛

مرحلة اول: از ابتدای ژانویه ۲۰۱۰ تعرفه خارجی مشترک در میان کشورهای عضو این اتحادیه اعمال خواهد شد.

مرحلة دوم: از ابتدای ژوئیه ۲۰۱۰ کد حقوق گمرکی هماهنگ شده میان سه کشور مورد استفاده قرار خواهد گرفت.

مرحلة سوم: از ابتدای ژوئیه ۲۰۱۰ ایست های بازرسی گمرکی در مرز بین روسیه و روسیه سفید به مرزهای خارجی روسیه سفید منتقل خواهد شد.

مرحلة چهارم: از ابتدای ژوئیه ۲۰۱۱ ایست های بازرسی گمرکی در مرز بین روسیه و قزاقستان به مرزهای خارجی قزاقستان منتقل خواهد شد.

بازرگان ایرانی
29-01-2012, 14:13
● اهداف

از مهم ترین اهداف این اتحادیه برداشت و حذف تدریجی قوانین گمرکی داخلی این کشورها در داخل اتحادیه است. همچنین قرار دادن تعرفه خارجی مشترک در میان کشورهای عضو این اتحادیه و هماهنگ سازی روندهای گمرکی این کشورها از دیگر اهداف آن می باشد. به این ترتیب قرار است تا پایان سال جاری یکسان سازی گمرکی آن از جمله منطبق سازی اسناد، میان سه کشور انجام گیرد. به این ترتیب این اتحادیه گمرکی بر روی ایجاد جبهه ای متحد در روابط تجاری با کشور های ثالث متمرکز خواهد شد. بعلاوه سه کشور تشکیل دهنده اتحادیه گمرکی، ترتیبات تجاری دو جانبه با کشور های ثالث را از نو بررسی نموده و چنانچه لازم باشد، برای مطابقت دادن آن ها با قوانین اتحادیه گمرکی، آن ها را اصلاح خواهند کرد.

تعرفه های خارجی مشترک که از اول ژانویه ۲۰۱۰ از آن استفاده خواهد شد، در واقع جایگزین عوارض گمرکی جداگانه ای خواهد شد که هر یک از این سه کشور در مبادلات بازرگانی خود استفاده می کنند. همچنین به نظر می رسد که تعرفه های خارجی مشترک، اقدام اخیر روسیه در افزایش عوارض گمرکی بر روی تولیداتی چون ماشین ها، لوله های فولادی و تولیدات کشاورزی را به هر سه کشور تسری دهد. همچنین ایجاد یک فضای اقتصادی مشترک با مجموع تولید ناخالص داخلی ۲ تریلیون دلار و جمعیتی ۱۸۰ میلیونی از برنامه های این اتحادیه است. اگرچه این برنامه ۵ سال است که در حال اجرا بوده است، اما مدل های گوناگونی برای تاسیس یک فضای واحد اقتصادی بیش از ۱۵ سال است که در حال مطالعه است.

شاید بتوان گفت که اتحادیة اقتصادی اوراسیا امروزه در حال تبدیل شدن به چارچوبی جهت ایجاد همگرایی بین کشورهای بجا مانده از اتحاد جماهیر شوروی می باشد. اقدامات انجام شده طی ۷ سال گذشته برای دستیابی به همگرایی و ایجاد شرایط مناسب جهت رشد اقتصاد ملی کشورهای عضو اتحادیة اقتصادی اوراسیا و افزایش سطح همکاری متقابل بین آنها بتدریج تاثیر مثبت خود را آشکار می کند. به عنوان مثال مبادلة کالا بین کشورهای عضو اتحادیه اینک بیش از سه برابر افزایش یافته و میزان آن در سال ۲۰۰۷ به حدود ۹۷ میلیارد دلار رسید.

رشد سریع اتحادیه اقتصادی اوراسیا بیشتر ناشی از ایجاد سیستم تجارت آزاد در قلمرو این کشورها می باشد. در واقع این اقدام زمینه را جهت انتقال به مرحلة بعدی همگرایی اقتصادی، یعنی ایجاد اتحادیة گمرکی فراهم کرد. بر خلاف ایجاد مناطق آزاد تجاری طی مرحلة قبلی همگرایی اقتصادی، اتحادیة گمرکی رفع موانع بر سر راه کالاهای وارداتی به کشورهای عضو و کالاهای ساخت کشورهای اتحادیه اقتصادی اوراسیا و کشورهای ثالث را در نظر گرفته است. منظور از رفع موانع، استفاده نکردن از تعرفه ها، تنظیم حقوق گمرکی خارج از چارچوب تعرفه های داخلی کشورهای اتحادیه اقتصادی اوراسیا و لغو محدودیت های گمرکی می باشد. بدیهی است که اینگونه سطح بالای آزادسازی در زمینة تجارت، بدون برقراری مقررات عمومی جهت جابجایی کالاها به کشورهای خارج از اتحادیه اقتصادی امکان پذیر نمی باشد.

ایگور فیناگِنوف، رئیس بانک توسعة اوراسیا با بیان وابستگی متقابل کشور های اتحادیة اوراسیا و روسیه به یکدیگر، تمرکز بر تبدیل مواد اولیه و ساخت فرآورده های آماده را وظیفة استراتژیک کلیه کشورهای عضو اتحادیة اوراسیا می داند». برای به ثمر رسیدن تلاش ها در چارچوب این اتحادیه، وی مشارکت بانک توسعه اوراسیا را نیز ضروری می داند. از دید وی مشارکت بانک توسعة اوراسیا در سرمایه گذاری، حمایت سیاسی اجرای طرح ها را تأمین می کند، یعنی در این زمینه با دولت های همان کشورهایی که طرح مورد اجرا در قرار دارد همکاری گردد. این نحوه کار، ریسک مبتکران اجرای پروژه را کاهش می دهد.

پیش بینی می شود طرح هایی که با مساعدت بانک توسعة اورآسیا اجرا می شوند، تا سال ۲۰۱۰ موجب افزایش مبادلة کالا بین کشورها به ۶/۱ میلیارد دلار و میزان سرمایه گذاری ها تا۸۰۰ میلیون دلار شود. این امر زیربنای بازارهای داخل منطقه را تقویت می کند. به همین دلیل، وحدت رویه بین کشورها و اتحاد در جهت تحقق اهداف اتحادیه جهت دستیابی به اینگونه موفقیتها ضروری است.



● ترتیبات سازمانی

برای تصمیم گیری در این اتحادیه کمیسیونی مرکب از نمایندگان سه کشور تشکیل خواهد شد که بر عملکرد آن نظارت خواهد کرد. کمیسیون اتحادیة گمرکی، رکن اصلی مدیریت بر آن می باشد که بتدریج وظایف معین کشورهای عضو اتحادیه به کمیسیون نامبرده منتقل خواهد شد. این کمیسیون همچنین در رابطه با سطح عوارض گمرکی و سهمیه ها و نیز تضمین یکنواختی و یکسانی طبقه بندی حقوق گمرکی تصمیم گیری خواهد کرد. کمیسیون بوسیله اکثریت واجد شرایط عمل خواهد کرد. روسیه ۵۷ درصد از آرا را دارد در حالیکه قزاقستان و روسیه سفید به ترتیب ۵/۲۱ درصد از آرا را دارند.



● موانع پیش روی اتحادیه گمرکی

از آنجا که شکل گیری این اتحادیه در مرحله اول بین کشورهایی صورت گرفته که با یکدیگر اختلافات کمتری دارند، لذا به نظر می رسد در مراحل اولیه با چالشی اساسی روبرو نباشد. با این همه جدی ترین مانع موجود بر سر راه این اتحادیه در مرحله شکل گیری، مشکلات داخلی اعضا، بویژه نگرانی سایر اعضا از تسلط روسیه بر آن ها و نادیده انگاشتن منافع آنها بود که احتمال ادامه این چالش در آینده نیز وجود دارد. حداقل تاکنون روسیه سفید بطور آشکار چنین اختلافاتی را بیان کرده است. به عنوان مثال در ۲۴ نوامبر ۲۰۰۹، الکساندر لوکاشنکو رئیس جمهور روسیه سفید اظهار داشت که این اتحادیه گمرکی امکانات زیادی برای روسیه فراهم خواهد کرد و اضافه کرد که روسیه سفید و قزاقستان حیاط خلوت چنین اتحادیه ای نخواهند شد.

یک هفته قبل از امضای قطعی توافقنامه مربوط به اتحاد گمرکی بین روسیه، روسیه سفید و قزاقستان نیز، لوکاشنکو ادعای تازه ای نسبت به طرف روسی مطرح کرد. به عقیده وی، دراتحاد گمرکی سه جانبه روسیه روسیه سفید قزاقستان، منافع کشورش در نظر گرفته نشد. لوکاشنکو در این رابطه گفت: «بی پرده بگویم، من نگران آن هستم که در توافقنامه مربوط به اتحاد گمرکی سه جانبه، منافع سیاست خارجی و اقتصادی روسیه سفید بطور کامل در نظر گرفته شده است، یا خیر.» رئیس جمهوری روسیه سفید در این رابطه به مذاکره کنندگان خود دستور داد تا مواضع سختی اتخاذ کرده و از مقامات کرملین انتظار امتیازدهی خوبی در این زمینه داشته باشند.



● جمع بندی

*با نگاهی به این اتحادیه می توان دریافت که با وجود اختلافات یاد شده، حداقل تا کنون، مشکل چندانی بر سر راه شکل گیری این نهاد میان سه کشور بازگفته وجود نداشته است. زیرا از یک طرف با در نظر گرفتن تحریم های اعمال شده علیه روسیه سفید از سوی اتحادیه اروپا، این کشور توان چانه زنی بالایی در برابر روسیه ندارد و از طرفی ابراز تمایل برخی کشورها مانند قرقیزستان برای ورود به این اتحادیه در شرایطی که گمان می شد تمایلات واگرایانه از روسیه در این کشور غالب است، نشان دهنده پویایی و کارآمدی این اتحادیه از دید کشورهای منطقه می باشد. در این راستا در دیداری که به تازگی دمیتری مدویدیف، رئیس جمهور روسیه و کورمان بِک باقی یف، رییس جمهور قرقیزستان با یکدیگر داشتند، امکان الحاق قرقیزستان به این اتحاد گمرکی بررسی شد. تمایل کشوری مانند قرقیزستان به حضور در این اتحادیه در حالی که خود عضو سازمان تجارت جهانی می باشد، نشان دهنده اهمیتی است که کشورهای منطقه برای این اتحادیه قائل هستند. البته در نهایت برای قضاوت در مورد موفقیت این اتحادیه گمرکی در دستیابی به اهداف خود، باید منتظر آغاز به کار آن و نیز روند ورود اعضای جدید به آن باشیم.