دین، زبان و الگوی زندگی مردم ترکیه

[بهزاد]

در این قسمت به بررسی ادیان ترکیه و زبان مردمان این کشور و همچنین روش زندگی مردم ترکیه میپردازیم.

[بهزاد]

دین رسمی کشور ترکیه اسلام است. از جمعیت 73 میلیونی این کشور، 99.8 درصد مسلمان بوده و تنها 0.2 درصد مسیحی یا یهودی هستند.

این کشور همه ساله پذیرای بیش از سی میلیون گردشگر است که بیشتر آنها مسلمان یا مسیحی هستند.

مسلمانان ترکیه بیشتر تابع مذهب تسنن هستند که از میان آنها حنفی ها و شافعی ها به ترتیب بزرگترین گروه ها هستند.

حنفی ها بخش بزرگی از جمعیت ترکیه را تشکیل میدهند که عمدتا در مرکز و غرب ترکیه ساکن هستند. شافعی ها بیشتر کرد بوده و ساکن مناطق شرقی ترکیه هستند.

شیعیان پیرو مذهب جعفری بوده و اقلیت 1.5 میلیون نفری را تشکیل می دهند. حدود سی هزار یهودی نیز در این کشور زندگی می کنند.

علویان نیز از دیگر گروه های مذهبی ترکیه به شمار می روند.

[بهزاد]

ترکی زبان رسمی و مادری مردم این کشور است. این زبان یکی از قدیمی ترین زبان های جهان است و هم اکنون نزدیک به 110 میلیون نفر در

سراسر جهان به این زبان سخن می گویند.

افزون بر ترکیه در بخش هایی از کشورهای قبرس، بلغارستان، ایران، یونان، رومانی، مقدونیه، کوزوو و ... این زبان، زبان مادری بسیاری از مردم به شمار می رود.

البته زبان آذری که بسیار شبیه به زبان ترکی است، زبان اصلی آذری های ایران است و نباید آن را با زبان ترکی یکی دانست. همچنین چندین میلیون مهاجر در کشورهای اروپای غربی به ویژه آلمان ترک زبان هستند.

زبان ترکی از روه اورال آلتالیک است و زبان ترکی امروزی که ترکی آناتولی نام دارد از ریشه عثمانی است که به وسیله سلجوقیان ایران در اواخر قرن یازدهم در ترکیه رواج پیدا کرده است. در این واژان فارسی و عربی بسیاری نیز وارد شده است. همانگونه که پیشتر گفته شد، در دوران آتاتورک، خط ترکی متحول شد و به جای الفبای دارای حروف فارسی، از الفبای لاتین استفاده شد.

در کنار ترکی، بسیاری از مردم جنوب شرقی این کشور که از اقوام کردتبار هستند به زبان کردی صحبت می کنند.

اقلیت هایی نیز به زبان عربی، ارمنی و یونانی تکلم می کنند. گروه های قومی کوچکتری مانند لازها، زازها و چرکس ها به تنواع زبانی و فرهنگی این کشور افزوده اند.

کردهای ترکیه بیشتر در جنوب شرقی و شرق این کشور زندگی می کنند.

گروه های قومی کوچکتر در ترکیه، ترک های آذربایجانی، (در شمال شرق)، لازها( در شمال)، عرب ها( در جنوب) و ارمنی ها در شهر استانبول هستند.

ترک های ترکیه از اقوام سلجوقی بودند که از آسیای میانه به فلات آناتولی کوچ کردند و پس از غلبه بر امپراتوری بیزانس (روم شرقی) امپراتوری عثمانی را در آنجا بنا نهادند.

[بهزاد]

مردم ترکیه به عنوان یکی از ملت های بزرگ و قدیمی، دارای الگوی زندگی و ویژگی های رفتاری خاص خود هستند، که زندگی سنتی و مذهبی یکی از ویژگی های بارز آن به شمار می رود.

کشور ترکیه پل آسیا و اروپا به شمار می رود. از این رو این کشور محل ترکیب فرهن هاست. همچنان که این کشور با یک فرهن چند صد ساله آسیایی روبروست، جلوه های تمدن غربی نیز در فرهنگ آن مشاهده می شود. از دید جغرافیایی نیز هر چه از شرق ترکیه به غرب پیش می رویم تمایل به زندگی غربی نمود بیشتری پیدا می کند.


· با وجود گرایش به زندگی مدرن، خانواده نزد ترک ها همچنان مهمترین رکن زندگی به شمار می رود. روابط خانوادگی پررنگترین الگویی است که می توان در زندگی اهالی ترکیه تشخیص داد. هر چند مانند بیشتر کشورهای پرجمعیت، خانواده ها در شهرها کوچک و کم جمعیت هستند، ولی وابستگی های خانوادگی همچنان بسیار پررنگ است.


· نقش زنان در فعالیت های اجتماعی امروز ترکیه رو به گسترش است. بر اساس آمار رسمی این کشور، بیش از میلیون زن شاغل در این کشور وجود دارد. تعداد زنان دارای تحصیلات عالیه به سرعت رو به فزونی است.


· بخش عمده ای از درآمد ترکیه از صنعت گردشگری حاصل می شود. این کشور همه ساله پذیرانی جهانگردان زیادی از کشورهای جهان به ویژه اروپاست. از این رو آشنایی و تعامل با فرهنگ های متفاوت به یکی از عادت های مردم این کشور تبدیل شده است.

ترکیه یکی از کشورهایی است که بیشترین مهاجر را به اروپای غربی می فرستند. از این رو ریشه های فرهنگی میان ترکیه و اروپا بسیار گسترده است.


· الگوی دو گانه فرهنگی، بر هنر و ادبیات امروز ترکیه نیز سایه انداخته است. امروزه در این کشور از یک سو، گسترش هنرهای اروپایی مانند باله، موسیقی، تئاتر مدرن و ...... دیده می شود و از سوی دیگر، صوفی گری، رقص سماع، معماری عثمانی، ادبیات و اشعار کهن همچنان پرطرفدار باقی مانده اند.


· بسیاری از نمادهای کن فرهنگی مانند ادبیات ریشه ایرانی دارند. به عنوان نمونه سماع را همگان با نام مولانا شاعر بلند آوازه ایران می شناسند.


· اسلام و باورهای دینی از دیگر ویژگی های اصلی زندگی ترکهاست. پیروی از آموزه های دینی، پایبندی به احکام اسلامی و ایجاد خانواده و کسب و کار بر اساس نزدکی به خداوند و رضایت او، کامل کننده تصویری است که از الگوی زندگی شهروندان ترکیه می توان نشان داد.

[بهزاد]

ترکیه مانند بسیاری از کشورهای در حال توسعه، دارای مجموعه ای منسجم و ریشه دار از هادهای اجتماعی امروزی نیست.

مهمترین علت این امر نبود بخش خصوصی قوی در این زمینه است. از این رو بیشتر نهادهای اجتماعی، نهادهای رسمی دولتی هستند.

گروه ها و دسته جات سیاسی را می توان یکی از مهمترین نهادهای اجتماعی این کشور به شمار آ ورد. تعداد و تنوع آنها شکل دهنده بسیاری از ساختارها و روابط اجتماعی است. در آخرین انتخابات رسمی این کشور نزدیک به پنجاه حزب سیاسی فعالی بوده اند. بیشتر آنها پیشینه فعالیت طولانی ندارند و لی ادامه فعالیت آنها موجب شکل گیری نهادهای سیاسی، فرهنگی و مذهبی می شود.

بیشتر نهادهای اجتماعی بین المللی در ترکیه فعال بوده و دفتر نمایندگی دارند.

بسیاری از سازمانها، نهادها و صندوق های سازمان ملل مانند یونسکو و یونیسف در ترکیه دفتر نمایندگی داشته و در سطح گسترده ای فعالیت می کنند.

مساجد ترکیه به دلیل معماری بسیار زیبای آنها، در جهان اسلام بسیار مشهور هستند. ولی این مساجد بیشتر محل جذب گردشگر و انجام فرایض دینی هستند. نماز جمعه در سطح شهرهای ترکیه برگزار می شود، ولی در آنها نیز مسایل و روابط اجتماعی پیگیری چندانی نمی شود.

آتاتورک پس از بستن مساجد، خانقاه ها، طریقت ها و دایره مشایخ عثمانی، برای زیر نظر داشتن دین اسلام در ترکیه، در سال 1924 میلادی دیانت ترکیه را تاسیس کرده که تا به حال نیز تدوام یافته است. دیانت بزرگترین یار دولت لاییک است و دوبت به وسیله دیانت، مسلمانان را زیر نظر می گیرد و کنترل می کند.

بعضی از مواد قانون اساسی ترکیه در این خصوص چنین است:

• خارج شدن از دیانت از ارزش ها و اهداف آتاتورک، جرم است.
  
• دیانت حق ندارد و در بعد سیاسی اسلام کاری انجام دهد و در غیر اینصورت پیگرد قانونی دارد.
  
• دیانت تنها می تواند احکام نماز، روزه، حج و مانند آن را به مردم بیاموزد.
  
• دیانت یک موسسه منصوب به دولت لاییک است.

بیش از 150 مسجد در ترکیه خالی است و عبادت در آن انجام نمی شود.

در این کشور بیش از هفتاد هزار مسجد وجود دارد که به جز مساجد شیعه، همگی زیر نظر دیانت است.

دیانت هر هفته خطبه های جمعه مساجد را مشخص می کند و هر هفته در همه مساجد تنها یک خطبه خوانده می شود.

در ترکیه شبکه گسترده ای از خانقاه ها و تمایلات درویشی وجود دارد، شاید این نها را بتوان مهمترین نهاد دینی موجود در کشور دانست.

صوفی گری و نظام درویشی در میان ترک ها طرفدار زیادی داشته و در بافت اجتماعی کشور جایگاه و منزلت خاصی دارد.

شهر قونیه که آرامگاه مولاناست مرکز فعالیت های خانقاهی در ترکیه است.

استانبول شهر مهم تاریخی، فرهنگی و اقتصادی ترکیه است که بخش مهم آن در قسمت اروپایی قرار گرفته و یکی از پرجاذبه ترین شهرهای ترکیه برای گردشگری و جهانگردی به شمار می آید. این شهر طی هزاران سال پایتخت سه امپراتوری روم، بیزانس و عثمانی بوده است.