دولت با از سرگيري طرحي قديمي و كمابيش فراموش شده، تلاش*هاي تازه*اي براي جلوگيري از افزايش قيمت*ها آغاز كرده است؛ اين بار قرار است بازاریابی شبکه*ای راهي باشند براي كاهش هزينه*هاي مصرف*كنندگان.


طرح بازاريابي شبكه*اي يا چندسطحي (MLM)كه در سال 1387 بنيان*گذاري شد، در دو سال گذشته در سكوت كامل فرورفته بود و خبري از پيشرفت آن شنيده نمي*شد، اما حالا مسوولان با اعلام راه*اندازي 7 شركت از اين دست، خبر مي*دهند 4 شركت ديگر به زودي اجناس خود را به صورت بازاريابي شبكه*اي در بازار عرضه مي*كنند تا به اين ترتيب كم*كم اين روش نوين فروش كالا جايگزين روش*هاي سنتي مبتني بر واسطه*گري شود.
در طرحي كه وزارت صنعت، معدن و تجارت با همكاري نيروي انتظامي و وزارت اطلاعات دنبال مي*كند، شركت*هاي سهامي خاص كه مايل به عرضه كالاهاي خود از طريق يازارياب*ها هستند در صورت تاييد صلاحيت وارد شبكه بازاريابي كشور مي*شوند. فعاليت و گردش مالي آنها و بازارياب*ها نيز به طور مستمر از سوي مسوولان نظارت و رديابي مي*شود. روش كار شبكه*هاي بازاريابي به اين صورت است كه توليدكننده به جاي وابستگي به واسطه*هاي گوناگون كالاي خود را از طريق بازارياب به صورت مستقيم به دست خريدار مي*رساند و در ازاي اين كار نيز به بازارياب حق معامله (كميسيون) مي*دهد.
به گفته حسن رادمرد، معاون بازرگاني داخلي وزارت صنعت، معدن و تجارت كه متولي اصلي راه*اندازي شبكه*هاي بازاريابي در دولت است، هدف از راه*اندازي شركت*هاي بازاريابي شبكه*اي اين است كه بازارياب*ها به توزيع كالاها در بازار بپردازند تا از افزايش بي*رويه قيمت*ها جلوگيري شود. رادمرد روز گذشته در نشستي خبري هدف اصلي در حوزه تجارت بازاريابي شبكه*اي را در آينده، علاوه بر مهار و جلوگيري از افسار گسيختگي قيمت*ها، *مديريت مناسب توزيع كالا همراه با * كاهش هزينه*ها و عرضه بي*واسطه كالاها بين توليدكننده و مصرف*كننده عنوان كرد.
به گفته رادمرد اجراي طرح بازاريابي شبكه*اي به عنوان يكي از مدل*هاي نوين شبكه توزيع در بسياري از كشورها اجرا شده وآثار خوبي را به همراه داشته است.
او با اشاره به اينكه در حال حاضر به 7 شركت مجوز حضور در بازاريابي شبكه*اي داده شده است، تصريح كرد: فرآيند توزيع كالاهاي اين شركت*ها در يك چارچوب مناسب و دور از شائبه شركت*هاي هرمي در حال رصد و پيگيري است.
به گفته معاون بازرگاني داخلي وزارت صنعت، معدن و تجارت لوازم آرايشي و بهداشتي، مواد غذايي، لوازم خانگي،* مصنوعات طلا، صنايع دستي* و برخي مواد انرژي*زاي نو از جمله كالاهاي ارائه شده دراين طرح است. رادمرد اجراي اين شيوه از نظام توزيع كالاها را در كشورهاي مختلف دنيا مرسوم دانست و گفت: براي پياده*سازي اين نظام در كشور نيازمند فرهنگ*سازي لازم هستيم، به گونه*اي كه با توجه به استقبال تجار و بازرگانان در آينده نزديك مي*توانيم شاهد جايگزيني بازاريابي شبكه*اي به جاي نظام*هاي توزيع سنتي در كشور باشيم.
او به برخي مزاياي استفاده از اين مدل جديد توزيع و فروش كالا در كشور اشاره كرد و گفت: فروش بي*واسطه كالا از توليدكننده به مصرف*كننده، داشتن ضمانت*هاي لازم براي سلامت و صحت كالا با دريافت كد شبنم،* برچسب اصالت كالا و ايران كد همچنين تخفيف 8درصدي كالاهاي عرضه شده دراين سيستم به جاي روش*هاي سنتي از مواردي است كه انگيزه لازم را براي مصرف*كننده ايجاد مي*كند.
رادمرد با بيان اينكه اصلاح نظام توزيع بعد از هدفمندسازي يارانه*ها با سرعت بيشتري پيش رفت و مطالعات گسترده*تري در اين زمينه انجام شد، اظهار كرد: اجراي اين طرح علاوه بر مزاياي ذكر شده رونق تازه*اي را به فضاي كسب*وكار خواهد بخشيد، به گونه*اي كه پيش*بيني مي*شود با بسط و توسعه اين طرح بين 50 تا 70 هزار شغل در بحث بازاريابي ايجاد كند.
او همچنين به عوامل بازدارنده و نظارت*هاي قانوني اين طرح نيز اشاره كرد و گفت: دستگاه*هاي مرتبط تمام پیشگیری*های لازم را براي جلوگيري از هرگونه سوءاستفاده از اين طرح لحاظ كرده و معيارها،* شرايط، ضوابط و مقررات خاصي را تدوين كرده كه پس از بررسي عملكرد و وضعيت شركت*ها به صدور مجوز اقدام مي*كنند. رادمرد، همچنين شناسايي شركت*هاي سالم در زمينه بازاريابي شبكه*اي و نيز افزايش ميزان فروش توليدات داخلي را از اهدافي بيان كرد كه در اين طرح ديده شده است.
معاون توسعه بازرگاني داخلي وزارت صنعت، معدن و تجارت خاطرنشان كرد: مردم مي*توانند براي بهره*مندي از خدمات اين طرح به سايت بازاريابي شبكه*اي به نشاني [Only Registered and Activated Users Can See Links. Click Here To Register...] مراجعه و نسبت به خريد كالاي مورد نظر خود اقدام كنند.
به گفته او، *همچنين براي برخورد قانوني با متخلفان احتمالي و به منظور رسيدگي به شكايات شماره تلفن 124 و دبيرخانه اين كارگروه در 31 استان كشور پاسخگوي متقاضيان خواهند بود.

شركت*هاي بزرگ مي*آيند؟
اميدواري مسوولان به تاثيرگذاري شركت*هاي بازاريابي شبكه*اي در حالي است كه تاكنون شركت*هاي نامدار به اين طرح نپيوسته*اند.
آن طور كه رادمرد اعلام مي*كند شركت*هاي پنبه*ريز، نيوشا، ابرتجارت، ميراث نقش دست*ها، بادران گستر، بازاريابان ايران زمين و آويژه سگالر 7 شركتي هستند كه تا كنون بازاريابي شبكه*اي را تجربه كرده*اند. البته معاون وزير صنعت، معدن و تجارت با وجود تاكيد بسيار بر نظارت بر شبكه*هاي بازاريابي و همچنين تاثيرگذاري اين شبكه*ها، از ارزش گردش مالي كه تاكنون از سوي اين شركت*ها در بازار جابه*جا شده است، اظهار بي*اطلاعي كرد و گفت: در آينده گزارش عملكرد اين شركت*ها ارائه خواهد شد.

در جهان
به گزارش یک سایت تخصصی ام ال ام (MLM) کوتاه شده بازاريابي چند سطحي است كه بعضی مواقع بازاريابي شبكه*اي نيز نامیده مي*شود. همانطوري كه از نام آن پيداست چند لایه متعدد از افراد، بازاريابي يك محصول را برای رساندن آن به مصرف*كننده بر عهده دارند. يك نماينده فروش (همچنين، توزيع كننده، *عضو،* وابسته، *شريك نیز نامیده می*شود) علاوه بر جذب مشتريان،* آموزش نيروهاي تازه وارد را در جهت جذب مشتريان به عهده دارد.
يك شركت MLM ابتدا با ثبت نام فردي كه قادر به جذب مشتريان و نمايندگان فروش باشد كار را آغاز مي*كند، اما هر يك از نمايندگان حق این انتخاب را دارند تا خود را به يك مدير تبديل کنند، شخصی كه خود توانایی جذب نماينده فروش را دارا باشد. يك شركت MLM کمیسیون پرداخت مي*كند و نه حقوق ثابت، بنابراين در اين روش شركت محدوديتي براي جذب مدير و نماينده فروش ندارد. اين حالت به دليل گسترش سريع شمار نمايندگان فروش آموزش ديده براي شركت بسيار سودمند است. اين مورد همچنين براي نمايندگان فروش سودمند است؛ به اين دليل كه درآمدشان محدود به ميزان فروش خودشان نيست بلكه آنها همچنین از حجم فروش ساير نمايندگان درصد فروش دريافت كنند.
نخستین بار، یک شرکت دوچرخه سازی در روسیه از این ایده استفاده کرد و برنامه*ای ترتیب داد که مشتریان با پرداخت ۱۰ روبل به جای ۵۰ روبل صاحب دوچرخه شوند به شرط آنکه چهار مشتری دیگر نیز معرفی کنند. ولی فروش کمپانی به سرعت به اشباع رسید. در روسیه به آن شرکت بهمنی و در فرانسه به آن گلوله برفی لقب دادند و صددرصد تقلب و کلاهبرداری تلقی شد. از آن پس، سیاستمداران، اقتصاددانان و جامعه شناسان زیادی به دنبال پیدا کردن راهی بودند که از این ایده به نفع همه استفاده کنند.
نخستین کمپانی که به طور رسمی فعالیت بازاریابی چند سطحی را در سال ۱۹۳۰ آغاز کرد، کمپانی ویتامین کالیفرنیا بود که نام خود را در سال ۱۹۳۹ به نوترالایت تغییر داد و امروزه محصولات خود را از طریق کمپانی ایم وی به فروش می*رساند.
در نشست خبري روز گذشته يكي از اعضاي دبيرخانه شركت*هاي بازاريابي شبكه*اي كه از معرفي خود به خبرنگاران خودداري كرد، در مورد تاثيرگذاري اين شركت*ها با تجربه*هاي جهاني اشاره كرد و گفت: اين دست شركت*ها سالانه 130 ميليارد دلار در جهان گردش مالي دارند.
به گفته او طرح شركت*هاي بازاريابي چند سطحي در ايران نيز با بررسي عملكرد 10 كشور پيشرو در اين زمينه تدوين و اجرايي شده است.
در حال حاضر نيز به ترتيب كشورهاي آمريكاي شمالي، چين، كشورهاي اروپايي از جمله آلمان و ايتاليا و ژاپن در زمينه بازاريابي شبكه*اي سردمدار بوده*اند.
اين مقام مسوول تاكيد كرد: شركت*هاي بازاريابي شبكه*اي به خاطر پايبند بودن اين شركت*ها به قانون*ها و اصول تجاري از جمله فروش حقيقي كالا و وابسته نبودن درآمد بازارياب*ها به اعضاي زيرشاخه، در عمل با شركت*هاي هرمي تفاوت ماهيتي دارد.
رادمرد، معاون وزير صنعت، معدن و تجارت مي*گويد: حدود 70 شركت ديگر نيز متقاضي پيوستن به اين طرح هستند؛ اما مسوولان با رعایت دقت*های لازم در تاييد صلاحيت متقاضيان با احتياط عمل و «لاك*پشتي» حركت مي*كنند.

در ايران
در ايران نيز در تاريخ ۲۹ آبان سال ۱۳۸۷ سید رضا حسینی این بازاریابی شبکه*ای مجاز را به طور رسمی و به عنوان اختراع در اداره ثبت اختراعات به ثبت رسمی رساند. در تاریخ ۸ دی*ماه ۱۳۸۸ (۲۸ دسامبر ۲۰۰۸) روزنامه ایران بازاریابی شبکه*ای را قانونی اعلام کرد و از آن پس وزارت بازرگانی جمهوری اسلامی ایران قوانین و مقررات فعالیت در بازاریابی شبکه*ای و مرز بین فعالیت شبکه*ای (نتورک مارکتینگ) را با فعالیت هرمی مشخص کرد. در شهریور ماه سال ۱۳۹۰ بعد از ۲ سال تلاش و بررسی*های طولانی ۶ شرکت برای نخستين بار در تاریخ ایران موفق به کسب مجوز بازاریابی شبکه*ای از وزارت بازرگانی شدند.