نگاهی به یک «چرخه معیوب».../پنبه و پارچه

[مرتضی]

چندي پيش، از كاهش توليد پنبه به يك هفتم خبر داده شد. مي خواهم به يك چرخه معيوب در اين مورد اشاره كنم. واردات پارچه موجب زيان و حتي تعطيلي كارخانه هاي نساجي مي شود.

اين امر سبب كاهش توليد پنبه مي شود. كاهش توليد پنبه هم، كارخانه هاي روغن كشي را از ماده خام مورد نياز محروم مي كند. نتيجه اين مي شود كه كنجاله يا تفاله پنبه دانه كه از نهاده هاي اصلي دامداري ها است، كم خواهد شد.

در این وضعیت، عده اي از فرصت، استفاده و با گرفتن ارز دولتي پنبه وارد مي كنند، گروه ديگري از بازرگانان هم به بهانه كمك به توليد لبنيات، نهاده هاي دامي وارد مي كنند. گروه كوچك ديگري نیز به واردات شيرخشك، پنير و كره اقدام مي كنند و همه اينها از يك طرف، باعث نياز كاذب به ارز و افت ارزش پول ملي مي شود و از طرف ديگر، فرصت هاي اشتغال ایرانیان را به نفع سودهای کلان يك گروه كوچك از بين مي برد؛ این در حالی است که منافع ملي هر كشوري در رابطه با منافع اكثريت توليدكنندگان سنجيده مي شود.

اما به نمونه ديگری از این چرخه معيوب هم باید اشاره کرد؛ چنانچه واردات شكر نيز سيكل معيوب ديگري را به وجود مي آورد. كارخانه هاي قند و شكر قدرت خريد چغندر به نرخ عادلانه و معقول را از دست مي دهند و كشت چغندر كم مي شود؛ بنابراين ملاس و تفاله چغندر نيز كه از نهاده هاي دامي است، كاهش پیدا می کند.
این در حالی است که سال ها پيش به همت مهندسان كشاورزي تشخيص داده شد كه كشت چغندر بذري در اردبيل به عمل آيد و بذر حاصل براي كاشت و برداشت خود چغندر به استان هاي ديگر صادر مي شود، اما اين برنامه علمي و اقتصادي به تعطيلي كشيده شد و سال ها بعد كه مجددا برنامه ريزي كنيم، بايد دست به دامن واردكننده ديگري شويم كه بذر چغندر وارد كند و «روز از نو و روزي از نو».
پس سوال اساسي اين است: «منافع چه كساني ايجاب مي كند تا اين واقعيت ساده ناديده گرفته شود كه گندم، جو، ذرت، برنج و چغندر، پنبه، چاي و...، از نيازهاي اصلي براي مصارف خوراكي، صنعتي و دامي است؟