پس از پژو و هیوندایی، نیسان نیز ساز جدایی می زند

آغازین روزهای سال 91، خاطراتی ناخوشایند را برای صنعت و بازار خودرو ایران به همراه داشته و اوضاع به شکلی است که شاید بعدها از آن به عنوان «سال تنهایی» یاد شود. البته اين خود مي تواند فرصتي تازه براي حمايت از توليد داخلي و به ويژه صنعت ساخت قطعه باشد.

گویا دست تقدیر مي خواهد سرنوشتی «غریب» را برای خودروسازان و مشتریان ایرانی در سال جاری رقم بزند و مزه «تنهایی» را به آنها بچشاند، تا عیارشان در این ماجرا به بوته آزمایش گذارده شود. اول پژوسیتروئن رفت، سپس هیوندایی موتورز بارش را بست و حالا هم رنو-نیسان ساز جدایی مي زند و با این حساب، خودروسازی ایران مانده و توانمندی که شعار آن سال ها است در کلام مدیران شنیده مي شود. به نام این شرکت ها که نگاه مي کنیم، متوجه مي شویم هر یک بخش مهمی از صنعت و بازار خودرو ایران را تحت تاثیر مستقیم خود قرار داده اند و رفتن شان به طور حتم این صنعت را در کشور تحت تاثیر قرار خواهد داد.وقتي زلزله ای مي آید، خانه های ضعیف و عاری از اصول مهندسی ویران مي شوند، اما آنها که شالوده ای قوی دارند، نهایتا شکافی کوچک خواهند برداشت و این گونه نیست که زیر و رو شوند.حال نیز که دوستان صنعت خودرو ایران به متارکه روی آورده اند، تنها توان داخلی سازی صنعت قطعه سازی است که تاثیر این «زلزله» را مشخص مي کند، زیرا هرچه قطعه سازی قوی تر باشد، نیاز و وابستگی به خارجی ها کمتر است و آنجا است که مي توان ادعا کرد تحریم ها تاثیر ندارد.
بر کسی پوشیده نیست که در حال حاضر بیشترین حجم تولید و فروش ایران خودرو (بزرگ ترین خودروساز ایران) به محصولات گروه پژوسیتروئن وابسته است و پارس خودرویی ها نیز تحت مشارکت با گروه رنو-نیسان روزگار مي گذرانند و از آن سو سهم بزرگی از بازار خودروهای وارداتی به ایران را هم هیوندایی کره به خود اختصاص داده است و با این شرایط باید گفت صنعت و البته بازار خودرو کشور هم اکنون در آزمونی سخت قرار گرفته و باید دید که آیا سربلند بیرون مي آیند؟

پشت کردن به بیش از 20 سال شراکت

اگرچه از دید بسیاری از کارشناسان و فعالان صنعت خودرو کشور، اعلام برائت پژو از خودروسازی ایران و پشت کردن به بازار بزرگ آن از سوی پژو بعید و حتی محال بود، اما اين شركت که لقمه ای چرب و نرم تر را یافته بود، تمام پیش بینی ها را خراب كرد و ساده تر از آنچه که مي شد، به شریک معتبر و گردن کلفت آمریکایی خود چسبید. خرید تنها هفت درصد از سهام پژو از سوی جنرال موتورز آمریکا کافی بود تا یار بیست و چند ساله خودروسازی ایران عطای ایران خودرو را به لقایش ببخشد و مقدمات حضورش در بازار آمریکا را فراهم کند. پژو که بارها در مقابل تحریم خودروسازی ایران موضع گرفته و ایستاده بود، این بار نتوانست خود را در مقابل مزیت های شراکت با جنرال موتورز نگه دارد و دست آخر با وجود سال ها شراکت با ایران خودرو و حضوری پررنگ در بازار ایران، قید همه اینها را زد و لبخند رضایت را بر چهره شریک آمریکایی اش نشاند. هرچند کارشناسان و فعالان صنعت خودرو معتقدند رفتن پژو نمی تواند به تعطیلی ایران خودرو بیانجامد و این شرکت همچنان در جاده مخصوص فرمانروایی خواهد کرد، اما همان ها در عین حال از سخت و پیچیده شدن شرایط برای ایران خودرو صحبت به میان مي آورند و از افزایش هزینه های تولید مي گویند. اینکه گفته مي شود ایران خودرو بدون پژو هم سرپا مي ماند و از بین نمی رود، حرف غلطی نیست، زیرا به هر حال صنعت قطعه سازی کشور توانسته طی سال های اخیر خود را ارتقا دهد و از وابستگی خودروسازان به شرکت های خارجی بکاهد، اما بر کسی پوشیده نیست که ایران خودرو هنوز هم بابت تامین برخی قطعات وابسته است و حال باید به فکر تامین آنها از منبعی غیر از پژو باشد. چین و هند؛ اینها گزینه های ایران خودرو هستند برای تامین قطعات موردنیازش که اتفاقا هم تیراژ بالایی دارند و هم تحت برند پژو قطعه تولید مي کنند، منتها این همه داستان نیست، زیرا خرید قطعه از چینی ها و هندی ها افزایش هزینه تولید را به همراه خواهد داشت. قطعا چینی ها و هندی ها به فکر منافع خودشان هستند و در این شرایط که خودروسازی کشور تنها شده، تا حد امکان از آب گل آلود ماهی خواهند گرفت. این بدان معنا است که ایران خودرو باید قطعات موردنیازش را با هزینه هایی بیشتر تامین کند و در نتیجه آن، قیمت تمام شده محصولات اين شرکت با سهمی حدودا 50 درصدی در بازار، بالا مي رود و مشتریان مزه تلخش را خواهند چشید. همچنین آن طور که کارشناسان مي گویند، تیراژ تولید خودرو در یکی دو سال آینده با افتی مقطعی مواجه خواهد شد. البته این ماجرا مي تواند مقطعی باشد؛ به نحوی که اگر خودروسازان بتوانند در طول این یکی دو سال قطعات موردنیاز خود را داخلی سازی کنند، دوباره اوضاع تا حدی به حالت عادی باز مي گردد.

پارس خودرو پس از رنو و نیسان

از پژو که بگذریم، زمزمه ها حکایت از جدایی قریب الوقوع نیسان موتورز ژاپن از خودروسازی و بازار ایران دارند و اگر این اتفاق رخ بدهد، پارس خودرو به عنوان سومین خودروساز کشور با چالشی جدی روبه رو خواهد شد. طبق اخبار رسیده، نیسانی ها که برنده مناقصه بزرگ و یک میلیارد دلاری تامین تاکسی هاي شهر نیویورک آمریکا شده اند، هم اکنون برای قطع ارتباط با خودروسازی ایران تحت فشار قرار گرفته اند. بر این اساس، ظاهرا آمریکایی ها تهدید کرده اند این مناقصه زمانی معتبر بوده و به اجرا در خواهد آمد که نیسان قید ایران را بزند. هرچند بخش کوچکی از بازار خودرو ایران به نیسان وابسته است، اما از آنجاکه چهار محصول لوکس پارس خودرو (ماکسیما، قشقایی، تینا و پیکاپ) تحت برند نیسان موتورز در این شرکت مونتاژ مي شوند، رفتن نیسان با مشکلاتی همراه خواهد بود.

از آنجاکه این چهار محصول داخلی سازی بسیار اندکی دارند، بسیار بعید است پارس خودرو بتواند پس از نیسان به مونتاژ آنها ادامه دهد؛ زیرا تامین قطعات از راه کشورهایی دیگر (با توجه به حجم بالای وابستگی) صرفه اقتصادی ندارد. این البته تنها مشکل سومین خودروساز کشور نیست؛ زیرا به تازگی شرکت رنو فرانسه نیز که نصف بیشتر محصولات لوکس پارس خودرو تحت برند آن تولید مي شود، برای قطع ارتباط با ایران تحت فشار قرار گرفته است.
رنو شرکتی دولتی است و چون فرانسه سیاستی ضد ایرانی دارد، این شرکت را برای قطع ارتباط با خودروسازی ایران در منگنه گذاشته تا پس از پژو، دومین خودروسازی فرانسوی نیز از ایران خارج شود.
رفتن رنو به معنای حذف تندر-90 و مگان از خط تولید صنعت خودروسازی ایران و همچنین محروم شدن این صنعت از تکنولوژی های روز خواهد بود و سرمایه گذاری مالی و فنی انجام شده در چند سال اخیر توسط رنو نیز به باد مي رود.رنو البته علاوه بر پارس خودرو، در ایران خودرو نیز تندر-90 را به تولید مي رساند و رفتن این شرکت مي تواند ایران خودرو را نیز تحت تاثیر قرار دهد. این البته در حالی است که ظاهرا رنویی ها با تحریم ایران مخالفت کرده و نمی خواهند قید بازار آن و سرمایه گذاری خود را بزنند. بنا به گزارش ایسنا، شركت خودروسازي رنو فرانسه درخواست گروه ضد ايراني اتحاد عليه ايران هسته اي را مبني بر خروج از ايران رد كرده است. شركت رنو در پاسخ به نامه اين گروه آمريكايي اعلام كرده كه تحريم هاي بين المللي عليه ايران شامل صنعت خودرو نمي شوند و رنو همچنان به فعاليت هايش در ايران ادامه خواهد داد. باید منتظر ماند دید آیا رنویی ها روی حرف خود مي ایستند و همچنان در ایران مي مانند، یا اینکه مانند هموطن شان توزرد از آب در مي آیند و پارس خودرو و ایران خودرو را تنها مي گذارند.

هیوندایی و بازار وارداتی ها

اما به سراغ هیوندایی موتورز کره برویم، شرکتی که ظاهرا خروجش از بازار ایران قطعی شده و دیگر نه خودرو به این بازار مي دهد و نه در صنعت خودرو ایران فعالیت مي کند. رفتن هیوندایی البته نمی تواند آسیبی به صنعت خودرو کشور بزند؛ زیرا تنها یکی از شرکت های بخش خصوصی و آن هم با تیراژی اندک، با هیوندایی ارتباط داشت و هم اکنون نیز با چینی ها همکار شده است. این در حالی است که بازار خودروهای وارداتی کشور قطعا متاثر از خروج هیوندایی خواهد شد؛ زیرا طبق آمار، بیشترین حجم خودروهای خارجی وارد شده به ایران را محصولات هیوندایی به خود اختصاص داده اند. البته باید دید هیوندایی دقیقا به چه شکل ایران را تحریم کرده است؛ به نحوی كه اگر این شرکت فروش مستقیم خودرو به ایران را ممنوع کرده باشد، باز هم مي توان از طریق واسطه ها و البته با صرف هزینه های بیشتر، هیوندایی وارد کرد، حال آنکه اگر واسطه ها نیز از فروش خودرو به ایران منع شده باشند، دیگر باید به طور جدی با هیوندایی در بازار خودرو کشور خداحافظی کرد. در این صورت، بازار وارداتی ها که به خودی خود آشفته و پر از گرانی است، آشفته تر و گران تر خواهد شد.