پاسكاري فضاي كسب و كار بين دولت و مجلس

پاسكاري فضاي كسب و كار بين دولت و مجلس
بخش خصوصي در انتظار بهبود شاخص ها

در حالی که تدوین طرحی برای بهبود فضای کسب و کار، سال گذشته به محل مناقشه میان بخش خصوصی و دولت بدل شد آمار بانك جهاني حاكي از افت چهار پله ای فضای کسب و کار كشور در سال 90نسبت به سال قبل از آن است. این در حالی است که با توجه به محوریت یافتن بخش تولید در سال جاری، مقامات مسوول در وزارت صنعت معدن و تجارت بهبود فضای کسب و کار را برای حمایت از تولید ملی ضروری می دانند و خواستار چاره انديشي نمايندگان مجلس و تعيين «سرفصلي جديد» با محور توليد در بودجه سال جاري شده اند.


سال گذشته اعضای اتاق بازرگانی به منظور بهبود فضای کسب و کار طرحی را به مجلس ارائه کردند که پس از کش و قوس فراوان از سد مجلسی ها عبور کرد، اما همچنان در انتظار ابلاغ است.

همزمان با طرح پیشنهادی از سوی اعضای اتاق بازرگانی دولت نیز از آماده سازی لایحه جایگزین برای طرح بهبود فضای کسب و کار خبر داد که این لایحه قرار بود پس از لایحه بودجه 91 به مجلس ارائه شود و نشانه ها دال بر اين است كه عزم دولت براي به كرسي نشاندن لايحه جايگزين جدي است. حال در این شرایط فعالان بخش خصوصی توجه مسوولان دولتی به فضای کسب و کار را امیدوارکننده تلقی می کنند و بهبود آن را مستلزم پارامترهای مختلفی می دانند.

افت چهار پله ای فضای کسب و کار

محسن بهرامی ارض اقدس، رییس کمیسیون تجارت اتاق بازرگانی تهران با اشاره به افت چهار پله ای فضای کسب کار در سال 90 نسبت به سال قبل از آن به «دنیای اقتصاد» می گوید: بر اساس آخرین گزارش بانک جهانی از میان 183 کشور رتبه فضای کسب و کار ایران 144 بوده است.

به گفته رییس کمیسیون تجارت اتاق بازرگانی تهران، تنزل رتبه ايران به دلیل عدم بهبود فضای کسب و کار در کشور ما نبوده، بلکه این امر به معنی آن است که سایر کشورها با سرعت بیشتری در این عرصه عمل کرده اند که این امر موجب شده تا کشور ما نتواند همپای شاخص هاي جهانی پیشرفت کند.
بهرامی معتقد است علاوه بر سرعت سایر کشورها در ارتقای بهبود فضای کسب و کار تنگناهای به وجود آمده در بانک های کشور از یک سو و سیاست های انقباضی در پیش گرفته از سوی بانک ها از سوی دیگر نیز بر افت رتبه فضای کسب و کار کشور در سال گذشته تاثیر گذار بوده است.

رییس کمیسیون تجارت اتاق بازرگانی تهران در پاسخ به این پرسش که معدل فضای کسب و کار چگونه محاسبه می شود اظهار کرد: معدل فضای کسب و کار براساس 10 شاخص، زمان مورد نیاز برای شروع کسب و کار، زمان مورد نیاز برای خاتمه کسب و کار، مسائل مربوط به مالیات، مقررات دولتی، دخالت دولت در اقتصاد و ... به همراه زیر گروه های در نظر گرفته شده برای هر یک از سرفصل ها محاسبه می شود.

دولت پیش قدم شود

بهرامی همچنین در خصوص اظهارات مطرح شده مبنی بر اینکه بهبود فضای کسب و کار براي حمايت از توليد ملي ضروري است نیز می گوید: آنچه مسلم است پشتیبانی از تولید لازمه بهبود فضای کسب و کار است؛ چرا که بهبود این بخش جذب سرمایه گذاری و رشد شاخص های اقتصادی را به همراه دارد به همین دلیل باید بهبود این بخش در اولویت برنامه های کشور قرار گیرد.

رییس کمیسیون تجارت اتاق بازرگانی تهران معتقد است که بیشترین وظیفه برای بهبود فضای کسب و کار به دولت بازمی گردد؛ چرا که بخش اعظمی از بنگاه های تولیدی کشور، دولتی یا نیمه دولتی هستند که این امر سهم دولت در بهبود فضای کسب و کار را افزایش می دهد.

به گفته بهرامی، آنچه مسلم است با بهبود فضای کسب و کار دولت بیشترین سود را خواهد برد به همین منظور بهتر است که دولت برای اجرای هرچه سریع تر و بهتر این طرح اقداماتي اساسی صورت دهد.

رییس کمیسیون تجارت اتاق بازرگانی تهران در پاسخ به این پرسش که طرح بهبود فضای کسب و کار که اواخر سال گذشته از سوی مجلس به تصویب رسید در مجموع چه کمکی به بخش تولید خواهد کرد، گفت: در صورتی که طرح تصویب شده به خوبی اجرایی شود، بسترهای مناسبی برای بخش تولید به وجود خواهد آمد که این امر به رشد این بخش و صنایع مرتبط به آن کمک خواهد کرد هرچند با توجه به تصویب این طرح از سوی مجلس در اواخر سال گذشته هنوز برای اجرا به واحدهای ذی ربط ابلاغ نشده است.

این عضو رییس کمیسیون تجارت اتاق بازرگانی تهران معتقد است که علاوه بر اجرای کامل طرح بهبود فضای کسب و کار باید شرایط برای ثبات در تصمیمات، اختصاص ارز با نرخ مرجع به بخش تولید، حمایت های تعرفه ای، مبارزه با قاچاق و ... نیز در دستور کار قرار گیرد تا شرایط برای رشد بخش تولید در کشور فراهم شود.

ضرورت بهبود محيط كسب و كار

در این شرایط، معاون وزير صنعت، معدن و تجارت بهبود محيط كسب و كار را براي حمايت از توليد ملي مهم دانست و گفت: در بخش صنعت و معدن عوامل بيروني بسيار بيشتر از عوامل دروني در عملكرد بنگاه تاثير گذارند كه در حوزه اختيارات بنگاه هم نيست.
رضا فاطمي امين ادامه داد: بر اين اساس حمل و نقل، انبارداري، پايانه هاي بار و نظام تامين مالي بسيار مهم و تاثيرگذار بر توليد است و بيش از 65 درصد مشكلات بنگاه را شامل مي شود.فاطمي امين با تاكيد بر وجود نيروي انساني ماهردر بنگاه هاي توليدي تصريح كرد: كشورهايي كه به لحاظ اقتصادي پيشرفته محسوب مي شوند تنها 5 درصد ثروتشان از محل منابع طبيعي است،18 درصد از محل منابع فيزيكي و مابقي شامل منبع انساني است، اما در كشورمان اين رقم بسيار متغير است.

معاون برنامه ريزي وزارت صنعت، معدن و تجارت اظهار كرد: وظيفه اصلي در بهبود محيط كسب و كار بر عهده بخش حاكميت است و بنگاه ها نيز بايد كمك و همياري كنند، اما در داخل بنگاه وظيفه اصلي بر عهده بنگاه است و ما به عنوان حاكميت و دولت بايد كمك كنيم.

به گفته وي ارتقاي كيفي منابع انساني و استفاده از پتانسيل ها و نيز ارتقاي مديريت بنگاه، ارتقاي فناوري و بازاريابي تاثير بسزايي در بهبود محيط كسب و در بالا بردن بهره*وري دارد.
وي با اشاره به راه اندازي سامانه ارتقاي مديريت بنگاه ادامه داد: در اين راستا با راه اندازي سامانه ارتقاي مديريت بنگاه، مشاوران تاييد صلاحيت شده اي را به بنگاه ها معرفي مي*كنيم كه به صورت تضميني به مديران مشاوره مي دهند .
فاطمي امين با بيان اينكه اين كار به بنگاه كمك مي كند كه بهتر و دقيق تر به مشكل خود پي ببرد افزود: در اين زمينه كمك هايي به عنوان كمك بلاعوض براي پرداخت حق مشاوره به بنگاه پرداخت مي كنيم.

از پافشاری بخش خصوصی تا توجه مسوولان

مسوولان وزارتخانه صنعت، معدن و تجارت در حالی بهبود محیط کسب و کار را برای حمایت از تولید ملی ضروری می دانند که رییس کمیسیون صنایع اتاق بازرگانی، صنایع و معادن ایران در رابطه با آن می گوید: خوشحالم که بعد از پافشاری های نمایندگان اتاق بر سر تصویب قانونی برای بهبود فضای کسب و کار در سال گذشته، امروز مسوولان توجه به کسب و کار را برای رسیدن به اهداف درک کرده اند. بر همین اساس باید در سال 91 بیش از گذشته به اهمیت نقش تشکل های تخصصی و کارشناسی بها داده شود؛ به گونه ای که سعی شود تاثیر مشورت ها و پیشنهادات تشکل ها را در تعیین آیین نامه ها و تصویب قوانین بیفزاییم.
احمد پورفلاح در گفت و گو با «دنیای اقتصاد» با بیان اینکه نامگذاری سال جاری با عنوان «تولید ملی، حمایت از کار و سرمایه ایرانی» نشان می دهد که این بخش ها نیازمند حمایت و کمک هستند، اظهار کرد: جای خوشحالی دارد که مسوولان این موضوع که فضای کسب و کار ما مشکل دارد را درک کرده اند.

باور عمومی برای حمایت از تولید

وی با بیان اینکه برای حل مشکلات، حمایت از تولید ملی باید به یک باور تبدیل شود اظهار کرد: در وهله اول مسوولان باید بدون از دست دادن فرصت ها از بخش تولید حمایت کنند. دوم اینکه فرهنگ سازی کنند که مردم به سمت تولید ملی بروند. هر چند که ممکن است در برخی از موارد کیفیت آنها پایین تر از محصولات مشابه خارجی باشد.
وی افزود: البته سطح تولیدات ما از میانگین سطح تولید کشورهای توسعه یافته پایین تر نیست، اما به دلیل برخی از مشکلات کیفیت محصولات داخلی پایین می آید.
رییس کمیسیون صنایع اتاق بازرگانی، صنایع و معادن ایران با اشاره به برخی از این مشکلات گفت: به طور نمونه کمبود نقدینگی باعث می شود که واحدهای تولیدی به سمت مواد اولیه ارزان قیمت بروند، اما توان تجهیزات برای تولید محصولات باکیفیت بالا است. بنابراین لازم است که دولت در این راستا سرمایه گذاری لازم را انجام دهد.
وی همچنین بر بازنگری قانون کار بر مبنای منافع عمومی و ملی کشور تاکید کرد.

دولت متولی بهبود فضای کسب و کار

یک عضو هیات نمایندگان اتاق بازرگانی، صنایع و معادن ایران نیز در مورد نقش فضای کسب و کار در تولید ملی می گوید: تقویت تولید ملی یک سازوکار و بستری نیاز دارد و آن هم فضای مساعد کسب و کار است.

پدرام سلطانی با بیان اینکه متولی محیط کسب و کار در درجه اول دولت است، اظهار کرد: در کنار دولت، سایر قوا شامل قوه قضائیه در بخش قضایی و قوه مقننه در تبیین قوانین، نظارت بر اجرای قانون، ساده سازی قوانین باید همراه باشند، اما بار اصلی بر دوش دولت است؛ چراکه مراجعه روزمره فعالان تولیدی بیشتر به دستگاه های اجرایی است؛ بنابراین سرعت، سهولت و شفافیت اطلاعات دریافتی از این دستگاه ها از جمله مولفه هایی است که بر مثبت شدن فضای کسب و کار تاثیر می گذارد.

تاثیر مولفه های اقتصادی

وي ادامه داد: اگر دقیق تر بخواهیم موضوع را بررسی کنیم، با فرض اینکه محیط کسب وکار خوب باشد، اما مولفه های اقتصادی نیز روی فضای کسب وکار تاثیر می گذارد و در صورتی که از ثبات برخوردار نباشد به فضای کسب وکار و تولید لطمه می زند. سلطانی با برشمردن مولفه های اقتصادی اظهار کرد: تورم و روند افزایشی یا کاهشی آن، وضعیت رونق اقتصادی کشور، وضعیت سیاست های ارزی، همچنین سیاست های پولی و اعتباری از جمله مواردی است که در بهبود فضای کسب وکار موثر است. عضو هیات نمایندگان اتاق بازرگانی، صنایع و معادن ایران ادامه داد: با کنار هم گذاشتن مولفه های محیط کسب وکار با شرایط مناسب و باثبات همچنین اقتصاد رو به رشد می توانیم بستری مساعد برای تولید ملی داشته باشیم.
وی با اشاره به چالش کشور در محیط کسب وکار اظهار کرد: در حال حاضر ایران از لحاظ محیط کسب وکار در فضای یک چهارم جدول گزارش کسب وکار جهانی قرار گرفته است.
وی ادامه داد: در واقع کشور ما جزو معدود اقتصادهای بزرگ جهان است که در پایین جدول قرار گرفته است. در خصوص شاخص های کلان اقتصادی نیز وضعیت مساعدی نداریم؛ رکود و تورم را با هم داریم و سیاست های ارزی نیز شفاف نیستند. از سوی دیگر سیاست های پولی مشخص و قابل پیش بینی نیز نداریم. به گفته عضو هیات نمایندگان اتاق بازرگانی، صنایع و معادن ایران در سالی که می خواهیم به تولید ملی توجه کنیم، باید تمام مواردی که ذکر شد به عنوان شاقول برای پایش فضای کسب وکار در نظر گرفته شود.

سلطانی در ادامه با اشاره به افزایش محدودیت های بین المللی علیه کشور گفت: موضوع تحریم ها اگر چه جزو مولفه های سیاسی است، اما اثر خود را بر اقتصاد کلان کشور نشان می دهد. بنابراین در شرایط کنونی کشور به جرات می توانیم بگوییم که توجه به آن بر شاخص های اقتصادی اولویت دارد.

لزوم ضمانت اجرایی قانون

وی در ادامه در پاسخ به این سوال که تصویب قانون فضای کسب وکار تا چه اندازه در ارتقاي محیط کسب وکار تاثیر می گذارد، گفت: تصویب قانون به تنهایی انتظاری را برآورده نمی کند؛ چرا که مجلس در حد شناخت خود از نیاز اقتصاد کشور یک قانون را تصویب می کند؛ اما این به این معنی نیست که با اجرای آن تمام مشکلات کسب وکار رفع می شود.
به گفته اين فعال اقتصادي، قانون فضای کسب وکار قانون خوبی است؛ به شرط اینکه درست اجرا شود و اعتقاد به اجرای آن وجود داشته باشد. اگر این گونه باشد با استفاده از ظرفیت های آن، تولید ملی می تواند برخی از مشکلات را حل کند.

جذب سرمایه با بهبود فضای کسب وکار

مسعود دانشمند، عضو هیات نمایندگان اتاق بازرگانی نیز در این خصوص می گوید: بهبود در فضای کسب وکار، تاثیر مستقیم در رشد تولید ملی دارد؛ چرا که با بهبود فضا شرایط برای جذب سرمایه گذاری در بخش تولید افزایش می یابد.

به گفته دانشمند، در صورتی که به دنبال رشد سرمایه گذاری، افزایش مولفه های اقتصاد کلان، رشد بخش تولید و ... هستیم باید فضای کسب وکار کشور را هرچه بیشتر به استاندارد جهانی نزدیک کنیم تا شرایط برای جذب هرچه بیشتر سرمایه در کشور فراهم شود.

عضو هیات نمایندگان اتاق بازرگانی معتقد است که سرمایه گذاری در جایی صورت می گیرد که صاحب سرمایه از بازگشت سرمایه خود اطمینان داشته باشد و در صورتی که فضای کسب وکار مناسب نباشد به طور حتم جذب سرمایه نیز کاهش خواهد یافت که این امر به ضرر بخش تولید تمام خواهد شد.

دانشمند در ادامه با اشاره به طرح بهبود فضای کسب وکار که اواخر سال گذشته به تصویب رسید، اظهار کرد: سال گذشته اعضای اتاق بازرگانی طرح بهبود فضای کسب وکار را به مجلس ارائه کردند که طرح مذکور با برخی تغییرات و افزودن بندهای جدید از سوی نمایندگان مجلس تصویب شد.

به گفته وی، طرح پیشنهادی از سوی اتاق بازرگانی پس از تصویب در مجلس مورد تایید شورای نگهبان نیز قرار گرفت و در صورت ابلاغ از سوی دفتر ریاست جمهور قابلیت اجرایی دارد.
این عضو هیات نمایندگان اتاق بازرگانی در پاسخ به این پرسش که طرح مذکور چه زمان اجرایی خواهد شد نیز اظهار کرد: طرح مصوب در مجلس برای ابلاغ به ریاست جمهوری ارائه شده که در مهلت تعیین شده باید از سوی رییس جمهور براي اجرا ابلاغ شود.

دانشمند مهلت در نظر گرفته شده برای ابلاغ را در حدود 10 روز اعلام کرد و افزود: در صورتی که در مدت زمان تعیین شده طرح برای اجرا به واحدهای ذی ربط ابلاغ نشود، رییس مجلس می*تواند راسا برای اجرای این مصوبه اقدام کند.