تجارت غير دلاري و آمار دلاري!
بررسي اوضاع تجارت خارجي كشور
صادرات 60 ميليارد دلاری سال آینده محقق می*شود؟
تجارت غير دلاري و آمار دلاري!
دنیای اقتصاد – در آستانه ورود به سال جدید و هدف گذاري براي صادرات 60 ميليارد دلار كالاي غير نفتي، گمرک ایران از عبور ارزش تجارت خارجی کشور با احتساب میعانات گازی از مرز 93 میلیارد و 870 میلیون دلار خبر می دهد و این در حالی است که فعالان اقتصادی چشم انداز صادرات سنتي و محصولات کشاورزي را نامعلوم و مبهم می خوانند. از سوی دیگر مديران تجاری کشور سه پیش شرط را پیش روي رشد تجارت خارجی کشور می گذارند که ثبات نرخ ارز، تحقق وعده های تسهیلات به صادرکنندگان و جبران هزینه های جدید صادرکنندگان از جمله آن است.
آن طور که گمرک اعلام کرده، از 93 میلیارد و 870 میلیون دلار تجارت کالا در کشور، 39 میلیارد و 52 میلیارد دلار آن، صادرات کالا و محصولات پتروشيمي با حجم 68 میلیون و 687 هزار تن است که 51/6 درصد افزایش نسبت به سال گذشته نشان مي دهد 54 میلیارد و 818 میلیون دلار نیز ارزش واردات کالا با حجم 33 میلیون و 521 هزار تن بوده است که 47/18 درصد کاهش نسبت به پارسال داشته است.
اقلام عمده وارداتي شامل شمش از آهن و فولاد غيرممزوج به ارزش 2 ميليارد و 132 ميليون دلار و سهم ارزشي 89/3 درصد، برنج به ارزش يك ميليارد و 145 ميليون دلار و سهم ارزشي 09/2 درصد و دانه ذرت دامي به ارزش يك ميليارد و 92 ميليون دلار و سهم ارزشي 99/1 درصد بوده است.
در این بین، البته رییس کل گمرک ایران از کاهش واردات فرآورده های سوختی و برخی غلات مصرفی و مدیریت واردات کالاهای غیرضروری پس از اجرای طرح هدفمندی یارانه ها خبر می دهد و این در حالی است که کارشناسان بخش خصوصی معتقد هستند که به دلیل افزایش هزینه های واحدهای تولیدی پس از هدفمندی به ویژه افزایش هزینه های مربوط به حامل های انرژی، ناگزیر، واردات به کشور با افزایش همراه بوده است و تولیدکنندگان کالاهای اساسی با مشکلات بسیاری در تولید روبه رو شده اند. در عین حال، نکته دیگری که بخش خصوصی به آن اشاره دارد، این است که اساسا تا زمانی که گمرک، پایه رشد آمار صادرات غیرنفتی کشور را میعانات گازی و مشتقات نفت می داند، نمی توان چشم انداز روشنی را از صادرات غیرنفتی کشور که بنابر پیش بيني ها باید به بیش از 120 میلیون دلار در سال آینده برسد، متصور بود.
رييس کميسيون توليد و تجارت اتاق تهران در این باره به «دنیای اقتصاد» می گوید: در حال حاضر، گمرک در شرايطي آمار صادرات غيرنفتي را محاسبه و رو به رشد اعلام مي کند که تعريف اين نهاد از صادرات غيرنفتي نادرست است؛ چرا که اساسا آمار صادرات غيرنفتي بايد بدون احتساب انواع مشتقات نفت اعم از محصولات گازي و پتروشيمي اعلام شود، زيرا محصولات غيرنفتي موادي بدون پايه نفتي از جمله فرش، پسته، خاويار، محصولات کشاورزي و صنايع دستي هستند.
ضمنا بر اساس صورت جلسه نادرستی که میان وزارتخانه های بازرگانی و صنایع سابق و سازمان گمرک تنظیم شده بود، هر محصولی به جز نفت، صادره از سوی شرکت ملی نفت ایران و هر محصولی به جز گاز، صادره از سوی شرکت ملی گاز ایران، کالای غیرنفتی تلقی می شود و این گونه است که فرآورده های پایین دستی نفتی مثل محصولات پتروشیمی، هیدروکربن ها و بخش عمده ای از گازها نیز صرفا به این دلیل که تحت نام شرکت ملی نفت یا گاز صادر نشده اند، در مجموعه صادرات غیرنفتی قرار می گیرند.
به گفته او، رشد صادرات غیرنفتی با احتساب میعانات گازی هم از آنجا رخ داده که قيمت هاي صادراتي ميعانات گازي و محصولات پتروشيمي با توجه به افزايش نرخ پايه نفت و فرآورده هاي نفتي در بازارهاي بين المللي بالاتر رفته و اساسا بايد گفت که ما رشد صادرات غيرنفتي را که سهم بيشتر آن به مشتقات نفت برمي گردد، به دليل گران تر فروختن محصولات به دست آورده ايم.
تجارت غيردلاري و آمار دلاري!
رییس کمیسیون تولید و تجارت اتاق بازرگانی تهران همچنین خاطرنشان کرد: متاسفانه در بخش صادرات، کالاهای تولیدی بخش هایی چون صنایع دستی، محصولات کشاورزی و میوه جات، فرش، پسته و زعفران که از پایه غیرنفتی و تولید داخل هستند و سهم اعظم تولید ناخالص داخلی را شکل می دهند، کاملا در حاشیه قرار دارند و مجموع ارزش صادرات آنها حدود 5 میلیارد دلار و تاسف برانگیز است. او افزود: نکته دیگر هم این است که دولت در حالی دلار را از تجارت خارجی خود حذف کرده که آمار تجاري خود را همچنان بر اساس دلار ارائه می دهد.
افزایش واردات کالاهای مصرفی
بهرامی ارض اقدس در مورد آمار واردات نیز این طور گفت: مقایسه آماری واردات با سال قبل حکایت از رشد قابل توجه واردات کالاهای مصرفی در برابر کاهش واردات کالاهای سرمایه ای که باید در چرخه تولید قرار گیرند، دارد که این موضوع متاسفانه در آمار گمرک لحاظ نمی شود.
عمده مشکلات صادركنندگان
از سوی دیگر، رييس كميسيون توسعه صادرات اتاق ايران نیز در گفت وگو با «دنیای اقتصاد» آينده صادرات ايران را با نگاه به سه مانع عمده صادراتى ارزیابی می کند و می گوید: صادركنندگان ايرانى در بخش فروش كالاهاى خود مشكل ندارند، بلكه مشكل عمده آنها در حمل ونقل است؛ زيرا با توجه به تشديد تحريم ها، كشتيراني هاى بزرگ همكارى خود را با ايران قطع كرده اند و صادركنندگان مجبورند از طريق بنادر غربى تركيه يا بنادر جنوبى خليج فارس اقدام به انتقال كالاهاى خود كنند. به گفته عسگراولادى، مانع دوم، مشكلات مربوط به نقل و انتقال پول به داخل كشور است؛ زيرا اكنون صادركنندگان با زحمت بسيار و از طرقى چون اخذ اقامت يا بازكردن حساب جارى با نام هاى ديگر، پول خود را به داخل منتقل مي كنند كه البته اين پول، ابتدا به كشورهاى نزديك ايران همچون امارات منتقل مي شود و سپس به داخل مي آيد. مانع سوم صادراتى هم، اعطاى تسهيلات با بهره دو رقمى است، در حالى كه در همه جاى دنيا، نرخ بهره تسهيلاتى كه در اختيار صادركنندگان قرار مي گيرد، تك رقمى است.
به اعتقاد این صادرکننده پسته، اگر دولت بتواند با برنامه ريزى درست تا پايان سال، اين سه چالش عمده صادراتى را مرتفع كند، رشد صادرات ادامه خواهد داشت؛ در غير اين صورت، بر اثر فشارهاى تحريمى، صادرات در سراشيبى قرار خواهد گرفت.
حجم کلی واردات بیش از اینها است!
عسگراولادى در عین حال یادآوری کرد: بخش عمده اى از واردات رسمى به دليل ايجاد موانع عمده در ثبت سفارش ها، در روند قاچاق قرار گرفته و از اين رو، آمار كاهش واردات چندان منطقى به نظر نمي رسد و حجم كلى واردات به كشور بيش از اينها است.
جای خالی فرش در آمار 11 ماهه
فرش از فهرست 10 قلم كالاي صادراتي طي 11 ماه نخست سال جاري كنار رفته حال آنكه در آمار 10 ماه اين اتفاق نيفتاده بود؛ به طوری که میزان صادرات فرش از کشور به جهان به لحاظ ارزشی 455 میلیون دلار و به لحاظ وزنی 7 هزار تن در 10 ماه نخست سال 90 گزارش شده است. در همین مدت 98 هزار تن پسته به ارزش 714 میلیون دلار صادر شده بود که در 11 ماهه این رقم تقریبا ثابت مانده است. جای خالی صادرات فرش در جدیدترین آمار گمرک و ثبات میزان صادرات پسته طی 2 ماه گذشته در حالی است که در 11 ماه سال 89 میزان صادرات پسته بیش از 106 هزار تن به ارزش حدود 780 میلیون دلار بوده است.
تراز تجاری مثبت با 92 کشور
البته محمدرضا نادری، معاون گمرکی گمرک کشور کاهش میزان صادرات فرش و پسته را منطقی می داند و می گوید: با این اوصاف روند صادرات کشور با سرعت مطلوبی به طور فزاینده در حال انجام است.
او در مورد کاهش میزان صادرات فرش به تغییر الگوی جهانی مصرف این محصول اشاره و استدلال می کند که در سال های اخیر میزان خريد فرش در ایران و جهان كاهش يافته است. نادری کاهش صادرات پسته را نیز در جهت افزایش کیفیت این محصول کشاورزی عنوان می کند و می گوید: از طرف دیگر تولید این محصول در دیگر کشورها نیز قدری افزایش یافته است که این روند به طور قطع روی صادرات ایران نیز تاثیر می گذارد.
معاون امور گمرکی با این توضیحات نسبت به تحقق کامل هدف 45 میلیون دلاری در سال 90 اظهار امیدواری کرد و گفت: با این حساب در سال آینده به راحتی می توانیم 60 ميليارد دلار کالا به جهان صادر کنیم.
به گفته نادری در حال حاضر ایران با 92 کشور جهان تراز تجاری مثبت و با 101 کشور تراز تجاری منفی دارد و در تلاش برای افزایش روابط تجاری خود با دیگر کشور ها است.
