سونامی 2012

دنیا حالت عجیب غریبی پیدا کرده . از طرفی افزایش بیکاری و کاهش درآمد و رکود اقتصادی که از نتایجش اعتراض و اعتصاب و شورشهای عمومی است . و از جانبی بالا رفتن مرتب قیمت شاخص های عمده سهام در سه سال اخیر که ظاهرآ بیانگر بهبود اقتصاد و زندگی مردم است . ولی در این سه سال نشانی از بهبود عمومی به چشم میخورد ؟ حال و روز اروپا را که همه شاهدیم . جنبش تی پارتی و سپس شورش اشغال وال استریت هم که خبر از آتش زیر خاکستر میدهد . خاور میانه و آفریقا و روسیه و غیره هم که جای خود دارند .


در باره اروپا که به گمان من مرکز سونامی آینده است شاید گفته شود :
این یونان و سایر کشورهای کوچک اروپا هستند که به واسطه ندانم کاری خودشان گرفتار شده اند . درست است که زیاده روی و بلند پروازی بیجا کرده اند ولی مشوق و پشتیبانشان همان قدرتهای برتر اروپا نبوده اند ؟ همان هائی که خواب ابر قدرتی به نام ایالات متحد اروپا را میدیدند . چرا آلمان و فرانسه اینهمه جوش میزنند که که یونان اعلام رسمی ورشکستگی نکند . تعداد جلسات و قرار و مدارها از عدد و رقم گذشه و هنوز هیچ . وام دهندگان عمده که آلمان و فرانسه و انگلیس و آمریکا باشند درد خودشان را دارند نه غم یونان و پرتقال و فلان و بهمان . نگرانند که ورشکستگی یونان اعمال واقعی بزرگان را برملا کند . آخر نه اینکه بزرگترین وام دهنگان آلمان و فرانسه و انگلیس و آمریکا هستند ؟ تا بحال رسمآ پنجاه درصد وام به بخشیده شده و گویا دولت یونان خواستار بخشیدگی هفتاد درصد شده . اگر بگویند پولشان به باد رفته که خوبیت ندارد ، آبرومندانه ترهمان است که گفته اند . به هر حال یونان و سایر بده کاران چاره ای ندارند جز اینکه دیر یا زود از این اتحادیه سرهم بندی شده اروپا و و پول بیمعنی ترش خارج شده و سرنوشت خود را خود بدست گیرند .


و اما در باره رشد نسبتآ تند و تیز قیمت سهام در این سه سال اخیر چه میتوان گفت ؟
گویا قیمت سهام راه و رسم و زبان خاص خودش را دارد و اعتنای چندانی به واقعیت های اقتصادی و شرایط زندگی مردم ندارد . به ظاهر دو دنیای جدا از همند . یکی در بیکاری و بدهی و نگرانی از آینده شب و روز ندارد و دیگری در هوس سود بیشتر سر از پا نمیشناسد . اینگونه شکاف ها همیشه بوده ولی تا کجا ؟ تا کی ؟ البته هر چه این شکاف بیشتر شود پیامد ویرانگرش هم بیشتر . چشم مردم فقط قیمت را میبیند و نه ته و توی آنرا . به همین دلیل با هر نوسانی یا شاد میشوند یا افسرده و وحشت زده . تازه قیمت شاخصهای عمده سهام دنیا در مقایسه با شاخص کل بورس تهران که چندان افزایشی به خود ندیده اند و هنوز از اوج سه سال پیش هم پائین ترند . شاخص کل بورس تهران در همین مدت سه سال از 8 هزار به 27 هزار رسید که هیچ شاخصی در این مدت به گردش نمیرسد . حساب کنید چند برابر شده ؟ آیا اقتصاد و مدیریت یا بهره وری در این مدت بهبود یافته ؟ و اگر هم یافته به این نسبت بوده ؟ بله دو دنیای متفات ولی نه برای همیشه .
ارزیابی آینده سهام یا هرچیزی یا از راه تکنیکی ( بررسی نمودار ) و یا بررسی محتوا یا درون مایه ( فاندامنتال ) یا ترکیب هر دو میسر است . وارد این بحث ها نمیشوم هرچند من بررسی هردو را مناسبتر میدانم .

در حال حاضر اگر به نمودار شاخصهای عمده سهام و یا نرخ برابری یورو و دلار آمریکا و یا طلا و غیره نگاه کنیم هم میتوان گفت در فلان مدت افزایش میابند یا با تفسیر دیگری گفت کاهش و در عمل هم همین اختلاف سلیقه و یا سردرگمی مشاهده میشود . ولی این فاندامنتال هم تعریف مشخصی ندارد . بیشتری ها فاندامنتال راهمان آمار و اخبار اقتصادی میدانند که اکثرآ از طرف دولت ها اعلام میشوند . و تقریبآ همه رسانه ها هم هر حرکت مثبت یا منفی در قیمت سهام و هر چیزی را به این یا آن خبر خوب و بد نسبت میدهند .

از نگاه من حکایت تکنیک و فاندامنتال که من به جایش کلمه درون مایه را بکار میبرم بسیار بیشتر و عمیق ترآنچه معمولآ میشنویم هست .
حالا من به دو سه مورد ، که به عنوان درون مایه یا فاندامنتال شاخصهای عمده سهام آمریکا قابل توجه میدانم ، اشاره ای میکنم که باشد مشت نمونه خروار .
یکی این نمودار VIX است که کاهش آن نشانه راحتی خیال سهام داران و افزایش آن بیانگر نگرانی یا وحشتشان میباشد . در این نمودار سه ماهه [Only Registered and Activated Users Can See Links. Click Here To Register...] که سه ساله اش را هم میتوان دید و تقریبآ به پائین ترین حد خود رسیده که میتوان دیر یازود افزایش تند یا ملایم این شاخص و کاهشی به همان نسبت در قیمت سهام را انتظار داشت .
دیگری نرخ رسمی بهره کوتاه مدت دلار است که بانک مرکزی آمریکا نزدیک به صفر نگه داشته و گفته تا سال 2014 هم افزایش نخواهد داد که ببینیم و تعریف کنیم .
ولی نرخ بهره واقعی دلار را در اینجا [Only Registered and Activated Users Can See Links. Click Here To Register...] ببینید که هم اکنون حدود چهار برابر نرخ رسمی دلار است و از دو ماه پیش به شدت و برخلاف وعده برنانکی افزایش یافته .
نرخ بهره اوراق سی ساله تنها حدود سه درصد است . این نرخهای بهره متفاوت هر کدام پیام بسیاری برای آینده اقتصاد جهانی و سهام دارند که شرحش نوشته را طولانی میکند .


مورد دیگر شاخصی به نام BALTIC DRY INDEX میباشد . این به واقع مهمترین شاخص یا بهترین ترازوی سنجشی میباشد که اقتصاد واقعی دنیا را نمایان میکند .

و این وضعیت نمودار شش ماهه این شاخص [Only Registered and Activated Users Can See Links. Click Here To Register...]درست در همان مدتی که سهام های عمده جهانی مرتب بالا و بالاتر میروند . این شاخص میانگین جهانی قیمت حمل بار توسط کشتی هست . عامل عمده تآثیر گذار بر این شاخص اینست که هر گاه اقتصاد جهانی رونق یابد و تقاضا برای حمل کالا بیشتر شود میانگین قیمت حمل بالا میرود و هرگاه رکود اقتصادی و تجاری باشد قیمت هم پائین تر . ببینید در این سه سال از کجا به کجا آمده . تنها از ابتدای سال کنونی میلادی که شاخصهای سهام به شدت افزایش یافته این شاخص 58 درصد کاهش داشته . این هم یک نمونه دیگر از این دو دنیای متفاوت .

توجه به اینگونه درون مایه ها (فاندامنتال ) در بازارهای جهانی و ملاحظه تکنیکهای نموداری و نشانگر ها ( اندیکاتور ) مرا به این نتیجه میرساند که اقتصاد واقعی جهانی بسیار صدمه پذیر هست و خواهد شد و شاخصهای سهام با این چنین زمینه ای جای بلندپروازی خیلی بیشتری ندارد و به زودی همچون بهمنی به سراشیبی خواهد افتاد . البته ممکن است بعد از مدتی به هر دلیلی باز هم کمی بهبود یابد ولی تا قیمت کف نهائی راهی بس طولانی پیموده خواهد شد . و در این صورت فلزات صنعتی مانند مس و قیمتی همچون طلای جهانی و نفت و مسکن و کالاهای مصرفی هم کاهش سنگین و طولانی مدتی را تجربه خواهند کرد . و مهمتر اینست که بدانیم پیامدهای اجتماعی و سیاسی چنان رویدادی چه خواهد بود . به باور من یک قانون کلی وجود دارد و آن اینست که همراه و به دنبال خرابی اقتصاد و درآمد ، به ویژه هنگامی که خودش را در سقوط قیمت سهام جلوه گر کند ، خشم ، عصبانیت و نابردباری و سرانجام شور و جنگ در پی خواهد آمد . خرابی اقتصاد و تنگنای مالی همه ملاحظات و مصلحت اندیشی ها را کنار خواهد زد و شمشیر داد و بیداد و شوق ویرانگری و تاراج را دو باره حاکم خواهد کرد . از هم اکنون آغاز این روند دردناک را در همه جای دنیا میبینیم . و آنگاه که این حالت پر شتاب تر شود به باورمن فشار ویرانگریش در وحله اول بیشتر متوجه خاورمیانه و به ویژه سرزمین عزیز ما ایران خواهد شد . پس بر ماست که از هم اکنون این طوفان پیش رو را ببینیم و اگر چه نمیتوانیم مانع وقوع آن شویم ، تا جای ممکن از دامنه خسارتش بکاهیم و غرض این نوشته همین است .
رشید دمهری