آیا بورس در حال حبابی شدن است؟

آفتاب: شواهد و قراین حاکی از آن است که گویا سرمایه های سرازیر شده به بازار بورس تهران، نه به بازار اولیه، بلکه به سمت بازار ثانویه حرکت کرده است و به جای افزایش سرمایه شرکتها، عملا مکانیزم عرضه و تقاضا منجر به قیمت گرفتن برگ سهام میشود.

به گزارش تابناک، بورس اوراق بهادار تهران که طی روزهای اخیر و به ویژه پس از انتخابات ریاست جمهوری شاهد رشد سرسام آور در شاخص و حجم معاملات بوده است، امروز مدار ۵۲ هزار واحدی را نیز فتح کرد و بازدهی این بازار طبق برآوردها از حجم معاملات به ۳۳ درصد رسیده است.
این در حالی است که دقیقا یکسال گذشته در یک چنین روزهایی بازار بورس کشور در رکود و سقوط شدیدی به سر میبرد تا جایی که بسیاری از سهامداران خرد با ضرر های هنگفت در این بازار مواجه شدند و بسیاری سرمایه خود را از این بازار خارج کردند.

بعد از مدتی با شروع تحریم و افزایش نرخ ارز به تبع آن، رشد شاخص بازار سرمایه شروع شد و به تدریج این بازار وارد مدار سعودی شد. در همان زمان بسیاری از کارشناسان ضمن هشدار به سرمایه گذاران تاثیرات افزایش نرخ ارز را مسبب افزایش شاخص بورس قلمداد کردند.

این روزها شاید بورس تهران از دور جلوه ای ویژه به خود گرفته است. پیکان شاخص که رو به آسمان گرفته است، خیال سقوط ندارد و هر روز شنیده میشود که بورس تهران رکورد دیگری به ثبت رسانده است. این امر هرچند برای بسیاری خوشایند است و از سویی بسیاری از این قضیه بهره برداری تبلیغاتی خود را میکنند، برای بسیاری دیگر باید حکم هشدار را داشته باشد.

چه اتفاقی در بورس تهران افتاده است که به یکباره بعد از انتخابات ریاست جمهوری چند هزار واحد در شاخص این بازار رشد دیده میشود؟

شاید باید گفت، عملا بورس تهران، نه تنها از بعد از انتخابات ریاست جمهوری شاهد هیچ تغییری نبوده است بلکه نسبت به یک سال قبل نیز تغییرات چندانی در بورس اتفاق نیفتاده است، به جز افزایش نرخ ارز و افزایش سرمایه شرکتهای صادراتی.

تغییر فضای سیاسی کشور مهمترین عاملی بوده است که منجر به رشد بازار سرمایه شده است. تلقی از ایجاد ثبات در آینده در فضای سیاسی و اقتصادی و امنیت سرمایه گذاری که در پی آن خواهد آمد شاید اصلی ترین عامل رشد بازار سرمایه بوده است.

اما نکته در اینجا است که این فضای روانی به لحاظ علمی به هیچ وجه نباید منجر به رشد چند هزار واحدی تنها در عرض دو هفته بشود.

در پی ایجاد جو روانی در بازار، کاهش یکباره بهای ارز و طلا آغاز شد که شاید این امر نیز منجر به خروج بسیاری از سرمایه ها از این بازار و سرازیر شدن آن به بازار سرمایه بوده باشد. البته هیچ آمار دقیقی از میزان سرمایه های سرازیر شده از این مسیر به بازار سرمایه وجود ندارد و نمیتوان با قطعیت اعلام کرد که چند درصد از رشد بازار سرمایه ناشی از ایان امر بوده است.

نکته ای که وجود دارد آن است که گزارش سرمایه شرکتها هنوز در بازار روشن و مشخص نیست که بتوان گفت افزایش شاخص بازار سرمایه ناشی از افزایش سرمایه شرکتها بوده است. آنچه پیدا است این است که احتمالا بورس تهران به شدت به سمت حبابی شدن حرکت میکند.

دلیل این امر واضح است. نگاهی به حجم معاملات انجام شده طی روزهای اخیر در بورس تهران در حالی که نمادهای جدید در این بازار حضور ندارند و گزارش شرکتها نیز منتشر نشده، تنها میتواند شاهدی بر یک امر باشد. اینکه سرمایه های سرازیر شده به بازار بورس تهران، نه به بازار اولیه، بلکه به سمت بازار ثانویه حرکت کرده است و به جای افزایش سرمایه شرکتها، عملا مکانیزم عرضه و تقاضا منجر به قیمت گرفتن برگ سهام میشود.

بدون شک هیچ تغییر و تحولی اساسی در فضای تولید کشور ایجاد نشده است و هنوز ظرفیت های تولید کشور برای جذب سرمایه هایی که به خصوص از بازار طلا و ارز خارج شده است به اندازه کافی نیست. به عبارتی بهتر فضای اقتصاد ایران اکنون بسیار شبیه به یک فضای مالی است. سرمایه هایی که از یک بازار مالی خارج میشوند به سرعت راهی بازار مالی دیگر شده و همان تاثیرات قبلی را به دنبال خود میبرند.

این همان اتفاقی است که از یک سال گذشته در بازار ارز و طلا نیز خارج شد و سرازیر شدن سرمایه ها به بازار طلا و ارز منجر به تغییر و تحولات اساسی در مکانیزم عرضه و تقاضای این بازار شد و به همراه تاثیرات ناشی از تحریم کشور وضعیتی را در این بازار رقم زد که نیاز به توضیح ندارد.

حال گویا این اتفاقی است که در بورس تهران نیز در حال رخ دادن است و تغییرات مکانیزم عرضه و تقاضای سهام که آن را به خوبی میتوان از میزان حجم معاملات بدست آورد، منجر به رونق بازار ثانویه و در نتیجه حبابی شدن بورس میشود. حبابی که به محض ترکیدن آن، بسیاری از سرمایه گذاران را تا حد ورشکستگی به پیش خواهد برد

البته رشد شاخص بازار سرمایه و ورود سرمایه های جدید به این بازار در وهله نخست باید موجب خرسندی باشد، اما نه در شرایطی که همه شواهد و قراین حاکی از آن است که بازار بدون هیچ تغییر و تحولی اساسی شاهد رشد است، رشد سرسام آور و اغلب متحیر کننده.

در یک چنین شرایطی آنچه بیش از هر چیز به سرمایه گذاری مطمئن در بازار منجر میشود، نگاه به وضعیت سرمایه شرکتها و تغییرات بنیادین سهام آنها است. یک وظیفه اساسی در این خصوص به گردن مسئولان بازار نیز هست و آن اینکه با ایجاد شفافیت در بازار و حداقل با مکاتبات با شرکتها میزان افزایش سرمایه آنها را رصد کرده تا از حبابی شدن بورس و ضرر و زیان سرمایه گذاران جلوگیری کنند.

شاید رد شرایط فعلی و اگر بازار سرمایه به سمت حبابی شدن به پیش میرود، ترکیدن این حباب و زیان سرمایه گذاران منجر به بی اعتمادی شدیدی به بورس خواهد بود که تا سالها تبعات آن ادامه خواهد داشت.