آیا اقتصاد ایران وارد کهولت شده است؟

نشست انجمن اقتصاددانان ایران، با حضور محسن رنانی، استاد اقتصاد دانشگاه اصفهان، در اتاق بازرگانی، صنایع و معادن ایران برگزار شد.

محسن زمانی سخنان خود را با طرح این پرسش که آیا اقتصاد ایران وارد مرحله کهولت شده است یا خیر و اگر شده شاخص های آن چیست و چگونه می توان به حل این معضل پرداخت؟ آغاز کرد و توضیح داد: «در سال های پس از جنگ، بسیاری از سیاست های اجرایی به نتایج مطلوب نرسیده است، در همین مدت، نرخ ارز چند برابر شد، اما برعکس پیش بینی های علم اقتصاد، صادرات افزایش نیافت.»
وی پس از تشریح این مسأله که نباید مبادله محصولات نیز با صرف هزینه انجام شود، گفت: «برخی تحلیل ها برای بررسی مشکلات اقتصاد ایران حاکی از این است که هزینه های مبادله در اقتصاد ایران بسیار بالا است، در صورتی که این هزینه ها نباید وجود داشته باشد. تحلیل دیگر آن است که دولت نتواسنته وظایف خود را به خوبی انجام دهد.»

رنانی افزود: «موضوع دیگر کاهش سرمایه های اجتماعی است، اما شاید بتوان گفت، ورود اقتصاد ایران به مرحله کهولت، برآیند کلی از همه پاسخ های داده شده باشد.»

این کارشناس اقتصادی، یک تئوری اقتصادی را محصول پیش فرض های زمان و ثابتی قلم داد کرد و گفت: «بیان یک تئوری، انبوهی از پیش فرض ها را در نظر می گیرد، زمانی که یک تئوری را در خصوص موضوعی انتخاب می کنیم به این معنا است که پیش فرض های آن را پذیرفته ایم.»

وی ادامه داد: «مسأله کهولت اقتصاد ایران تئوری بسیار مهمی است، اما مورد توجه قرار نمی گیرد تا آن جا که مسؤولان بدون توجه به آن، سرمایه های بسیاری را وارد چرخه اقتصاد کرده و در مقابل، نتیجه مورد نظر را کسب نمی کنند، زیرا راه حل این نارسایی، تزریق سرمایه نیست.»

رنانی اضافه کرد: «از طرف دیگر جراحی های بزرگ و حساس نیز در دوران کهولت، خطرناک است و نباید اتفاق بیافتد. هدفمندسازی یارانه ها، جراحی بزرگی بود که نباید در این شرایط، اجرایی می شد. امروز تمام اجزای اقتصاد ایران، دچار بیماری شده اند، بنابراین به یک نسخه یک پارچه و کلی نیازمند است.»

وی در ادامه به بخشی از عوامل تضعیف اقتصاد ایران اشاره کرد و گفت: «دوران گذار ایران به علت بی ثباتی ها طولانی شده و به دنبال آن، استهلاک انرژی افزایش یافته و با انواع بیماری ها روبه رو شده و از ناهنجاری به بی هنجاری رسیده است.»
این استاد دانشگاه، سیستم اقتصادی را یک موجود زنده خواند و اعلام کرد: «باید با این نظام، مانند یک فرد زنده برخورد کرد و اگر یک جزئی از این موجود زنده دچار پیری و افسردگی شود، کل نظام دچار کهولت خواهد شد. پیری نظام سیاسی روی سیستم اقتصادی کشور اثر گذاشته و اجازه نمی دهد اقتصاد با نشاط و پویا عمل کند.»

رنانی افزود: «از نشانه های یک اقتصاد پویا، منعطف بودن آن است، به این معنا که اگر دچار شوک شد، بتواند تغییر وضعیت داده و خود را با شرایط تطبیق دهد.»

وی با بیان این مطلب که امروز بازار رقابتی، تولیدات با کیفیت، تکنولوژی های جدید و بسیاری مؤلفه های دیگر در کشور وجود ندارد، تصریح کرد: «گرچه دولت ها به دنبال پیوستن به اقتصاد بین المللی هستند، اما به علت نبود مؤلفه های لازم، توان اتصال به این چرخه را ندارند.»
رنانی در پایان عنوان کرد: «برخورد ما باید با اقتصاد امروز تغییر کند. باید تصمیمات منفرد در تمام حوزه ها ممنوع شود و بهترین راه تشکیل یک کمیسیون واحد متشکل از اقتصاددانان برای اتخاذ یک سیاست واحد است.»

وی افزود: «نیاز کنونی ایران، آرامش و ثبات بوده و پس از دست یابی به آن، تمرین گفت وگو برای رسیدن به دموکراسی، ضرورت جدی کشور است.»