برقراری روابط تجاری میان ایران و مصر
ناهمگونی مزیت ها و نیازها به صورت بالقوه، توانایی نزدیک کردن منافع اقتصادی ایران و مصر به همدیگر را دارد.
ادیب عربی کشور انقلاب کرده مصر پس از چالش های بسیار توانسته است اولین رییس جمهور غیر نظامی خویش را بشناسد.
فارغ از اینکه به لحاظ سیاسی اجتماعی چه کنش و واکنش هایی در درون این کشور به وقوع پیوست تا به این مرحله رسید، آنچه می تواند از دیدگاه اقتصادی مورد بررسی قرار گیرد، آینده روابط اقتصادی دو کشور ایران و مصر است. دو کشوری که هر کدام به نوعی خود را ام القرای جهان اسلام می دانند و البته هر کدام در موارد گوناگون اختلاف نظرهایی دارند. پس از سی سال نبود روابط رسمی میان دو کشور بزرگ مسلمان که در بسیاری از موارد همسنگ و هم تراز هستند، آینده روابط، سیاسی، اجتماعی و اقتصادی میان این دو قابل پیش بینی نیست.
اکنون امیدها برای برقراری روابط تجاری، اقتصادی، سیاسی و فرهنگی بیشتر شده است. روابطی که آینده روشنی برای آن متصور است اگر هر دو طرف با انگیزه بازی برد برد به این رابطه نگاه کنند. برقراری رابطه در این شرایط میان دو کشور که دارای اشتراکات بسیاری هستند و در عین حال رقیب هم نیز هستند، می تواند موجب بهبود وضعیت هر دو کشور شود.
موضوع این نوشتار، بررسی روابط اقتصادی میان دو کشور مهم دنیای اسلام یعنی مصر و ایران است. کشورهای نام برده، به عنوان مهم ترین کشورهای دنیای اسلام شناخته می شوند و هر یک ویژگی ها و مزیت های مطلق و نسبی خود را دارند. همین ناهمگونی مزیت ها و نیازها به صورت بالقوه توانایی نزدیک کردن منافع اقتصادی شان به همدیگر را دارد.
وضعیت مبادلات میان ایران و مصر
وضعیت مبادلات میان ایران و مصر
بر اساس آمارهای گمرک کشور، صادرات غیر نفتی در سال ۱۳۹۰ به رقم ۸/۴۳ میلیارد دلار رسیده است که نسبت به سال قبل؛ ۲۹ درصد رشد را نشان می دهد.
واردات کشور ایران در این سال نیز رقم ۸/۶۱ میلیارد دلار را داشته است. به عبارت دیگر ایران دارای تراز منفی به میزان ۱۸ میلیارد دلار است. حدود ۷۲ درصد (۵/۴۴ میلیارد دلار) واردات ایران را کالاهای واسطه و مواد اولیه، ۱۷ درصد (۵/۱۰ میلیارد دلار) را کالاهای سرمایه ای و در نهایت ۱۱ درصد (۶.۸ میلیارد دلار) را کالاهای مصرفی تشکیل می دهد.
بر اساس آمارهای گمرک ایران، ارزش دلاری صادرات ایران به مصر در سال ۱۳۸۹ برابر با ۵۹,۷۴۰,۴۹۰ دلار بوده که به لحاظ ارزشی برابر با ۲۳/۰ ارزش صادرات ایران در این سال است. به لحاظ وزنی نیز ۱۳۷,۳۶۰ تن بوده است.
از سال ۲۰۰۰ به بعد، به طور معمول واردات کالاها و خدمات کشور مصر از ۲۲ تا ۳۸ درصد از تولید ناخالص داخلی این کشور در نوسان بوده است و این در حالی است که طی مدت مشابه، این متغیر برای کشور ایران از ۱۷ تا ۲۶ درصد در نوسان بوده است. صادرات کالاها و خدمات طی مدت مشابه برای مصر از ۱۶ تا ۳۳ درصد تولید ناخالص داخلی این کشور در نوسان بوده است و این متغیر برای ایران از ۲۰ تا ۳۳ درصد GDP در نوسان بوده است.
ساختار صادرات و واردات برای دو کشور ایران و مصر را در جداول شماره ۲ و ۳ مشاهده می کنید. صادرات کالاها در سال ۲۰۱۰ برای کشورمان بیشتر از مصر است به گونه ای که تقریبا صادرات ایران چهار برابر صادرات مصر است. ترکیب صادرات کشورها نیز به این صورت است که عمده صادرات ایران را سوخت تشکیل می دهد و عمده صادرات مصر را تولیدات کارخانه ای این کشور. البته دو نکته در صادرات این دو کشور طی ده سال مهم می نماید. یکی کاهش سهم سوخت در صادرات هر دو کشور است و دیگری افزایش دو برابری صادرات مواد غذایی در مصر و تولیدات کارخانه ای در ایران.
در بخش واردات نیز که در جدول شماره ۳ اشاره شده است، طی ده سال صادرات ایران ۶/۴ برابر و صادرات مصر ۳.۷ برابر شده است. همچنین نکته مشترک در واردات هر دو کشور، سهم عمده واردات تولیدات کارخانه ای در هر دو کشور می باشد. با اینکه صادرات تولیدات کارخانه ای برای هر دو کشور طی ده سال افزایش یافته است، اما در خصوص واردات دو کشور رویه ای متفاوت دارند. به این صورت که واردات تولیدات کارخانه ای در مصر افزایش ۴ درصدی از کل واردات داشته است، اما برای ایران واردات این گونه کالاها کاهشی دو درصدی از کل واردات را نشان می دهد.
منابع:
- تاری؛ فتح الله، تاثیر تعرفهها در واردات (نظام مناسب در تعیین تعرفه کالاهای وارداتی)، دفتر مطالعات اقتصادی، مرکز پژوهشهای مجلس شورای اسلامی، چاپ اول، بهار ۱۳۸۹
- قنبری؛ محمد رضا و حسن ثاقب، تاثیر انعقاد موافقتنامه تجارت آزاد بر توسعه صادرات غیرنفتی و واردات کالاهای واسطهای و سرمایهای ایران در تجارت با ترکیه، فصلنامه راهبرد، سال نوزدهم، شماره ۵۷، زمستان ۱۳۸۹
- آمارهای گمرک کشور موجود بر روی پایگاه اینترنتی گمرک جمهوری اسلامی ایران به آدرس:
[Only Registered and Activated Users Can See Links. Click Here To Register...]
- نماگرهای توسعه جهانی (World Development Indicators) سال ۲۰۱۲