آیندهنگری صادرات خدمات فنی و مهندسی ایران

ديدگاه
آیندهنگری صادرات خدمات فنی و مهندسی ایران
امیرهادی تاجبخش
86 درصد از مجموع صادرات خدمات فنی و مهندسی ایران از سوی 11بنگاه و شرکت بزرگ صادراتی و 14درصد دیگر، از سوی 45 شرکت متوسط و کوچکتر اجرا شدهاند.
از سوی دیگر، امروز در بسیاری از بازارهای هدف صادرات خدمات فنی و مهندسی ایران، باید با شرکتهای بومی که طی نزدیک به دو دهه گذشته به سطحی از توسعه ساختاری و عمق فناوری رسیدهاند که پروژههای کوچک و متوسط (تا ارزش 50 میلیون دلار) کشورهای خود را بدون نیاز به کمک خارجی یا با کمترین نیاز اجرا میکنند، رقابت کرد.

به نظر میرسد با مبنا قرار دادن این دو موضوع، از چشمانداز کسب حداکثری منافع ملی کشور، دو نظر کارشناسی کاملا متفاوت به ذهن صاحبنظران این شاخه تاثیرگذار صادراتی می رسد.
1- شایستهتر آن است که دولت و تمامی بدنه اقتصادی و اجتماعی کشور، در پشت سر آن 11 بنگاه صادراتی برجسته ایرانی بایستند و با تمام توان، از آنان در مسیر اجرای این ماموریت خطیر ملی و فراملی پشتیبانی کنند.
2- این 11 بنگاه، کنسرسیوم و هلدینگ پیشگام صادراتی، با اعتنا به کسب حسن شهرت منطقهای و بعضا جهانی، راه خود را یافتهاند. آنان در شرایط آماده بودن بستر لازم، این توانمندی و ظرفیت را دارند که به بهترین و کاملترین وجه ممکن، فعالیت صادراتی خود را انجام و ادامه دهند. این بنگاههای متوسط و کوچک هستند که نیاز جدی و فوری به پشتیبانی همهجانبه دولت و بدنه اقتصادی جامعه دارند تا افزون بر پروژههای متوسط و کوچک در دست اجرای کنونی، در آینده، جایگزینان شایستهای برای پیشگامان برجسته صادرات خدمات فنی و مهندسی کشور باشند.
واقعیت آن است که هر یک از این نظرها، بازتاباننده و دربردارنده بخشی از حقیقت هستند و هیچ یک را نمیتوان به گونهای مطلق، رد یا قبول کرد.
کوچکترین تردیدی وجود ندارد که دولت باید با بازنگری همهجانبه در امکانات و ظرفیتهای ملی کشور و با آسیبشناسی کاستیهای گذشته و شناخت کامل توانمندیها در روند عملکرد آینده، پس از ترسیم نقشه راهی دقیق در هماهنگی و همپوشانی کامل با تشکلهای تخصصی ذیربط بخش خصوصی، در راه پشتیبانی سیاسی، اقتصادی، پولی و بانکی جدی و عمل گرایانه از بنگاههای صادراتی تراز اول کشور، اقدامی جهادی انجام دهد.
این گفته به معنای آن است که از «قهرمانان ملی کشور» که در میادین و آوردگاههای بینالمللی مهندسی- صادراتی، موفق به کسب مدال طلای تجارت برونمرزی شدهاند، در گستره ملی و حتی فراملی، آنگونه که شایسته و بایسته است، تقدیر و تمجید شود.
اما روی دیگر سکه منافع ملی، آن است که از این 45 شرکت مجری 14درصد پروژههای فرامرزی و دیگر بنگاههای همانند، که بیشک صلاحیتهای حرفهایشان از سوی انجمن صادرکنندگان خدمات فنی و مهندسی ایران (icca) احراز شده باشد، در مسیر دشوار نیل به سطحی از ساختار سازمانی، نیروی انسانی کارآمد و متخصص، فناوری روز جهان و نیز به دست آوردن تجربه ارزنده در عرصههای خطیر بینالمللی، به گونهای همهجانبه پشتیبانی شود تا هر یک از این بنگاهها، دستکم در چشماندازی میان مدت، خود را به سطح بنگاههای تراز اول کشور و حتی منطقه برسانند. در این پیوند، پرسش بنیادین آن است که آیا بنگاههای بزرگ و برجسته صادراتی، بدون داشتن بدنه و عقبهای از شرکتهای کوچکتر، قادرند تنها با تاکید و تکیه بر نام خود، آینده روشنی را، حتی در میان مدت، برای خود، کشور و مردم خویش تضمین کنند؟
در آخرین تحلیل، اگر چه شرکتهای بزرگ با سرمایه مکفی و پتانسیلهای قابل رقابت در عرصه جهانی، ارزشی وصفناشدنی دارند، اما همافزایی غرورانگیز آنان با نسلهای دوم و سوم بنگاههای صادراتی، آیندهای روشن را برای کشور نوید خواهد داد.