تعرفه گمرکی

تعرفه گمرگی:

تعرفه به دو معنى به کار گرفته مىشود. در معنى اول تعرفه به جدول طبقهبندى کالائى يا سيستم طبقهبندى کالا اطلاق مىشود که اصطلاح خارجى آن ”Nomenclature“ است. مثلاً وقتى گفته مىشود تعرفه تلويزيون در سيستم طبقه بندى کالائى بينالمللى در فصل ۸۵ و رديف ۱۵ آن جا گرفته است. يا برنج که در شماره ۰۶/۱۰ طبقه بندى شده است، در فصل ۱۰ رديف ۶ قرار دارد. اما تعرفه به معنى ديگر آن، همان مآخذ دريافت حقوق و عوارض گمرکى است که در زبان تجارى بينالمللى ”TARIFF“ گفته مىشود. مثلاً وقتى گفته مىشود تعرفه تلويزيون ۳۰ درصد است، يعنى مآخذ دريافت حقوق و عوارض گمرکى ”CUSTOMS DUTIES“ آن ۳۰ درصد است.

اين نکته نيز قابل ذکر است که واژه تعرفه اساساً از ريشه عرف به معنى معرفى کردن و شناساندن است، که از طريق اندلس وارد زبان انگليسى شده و به همان طريق به کار گرفته شده است. در حقيقت اصطلاح تعرفه از جانب مسلمانان وارد زبان اروپائيان شده است.

1- تعرفه به معنی جدول طبقه بندی کالائی
طبقه بندى کالاها بر مبناء گروه يا دستههائى از کالاها داراى خصوصيات يا مشخصات مشابه و يا نظم و ترتيب معينى باشد، همواره جهت سهولت انجام تجارت بين الملل مورد نظر بوده است. اين امر علاوه بر ساده نمودن مناسبات بازرگانى اتخاذ تصميم در انعقاد قراردادهاى تجارى و همچنين بررسى آمارى تجارت جهانى را امکانپذيرتر مىنمايد.

طبقه بندى کالاها ممکن است بر مبناء حروف الفباء يا براساس نوع مواد تشکيل دهنده کالا و يا تکنولوژى ساخت و يا مصارف نهائى کالاها و ... يا ترکيبى از آنها باشد.

مزاياى فهرست طبقهبندى کالا در تجارت بينالملل بسيار زياد است. چنين فهرستى مذاکرات، تنظيم پروتکلها و قراردادها و مفاهيم موردنظر هر طرف را به سادگى تبيين و قابل اجراء مى نمايد. طبيعى است که به دليل پيشرفتهاى علمى و به بازار آمدن کالاهاى جديد و دگرگونى در روشهاى تجارت بينالملل، فهرست طبقهبندى کالاها و يا مبناء طبقه بندى آن، هر از چندى دستخوش تغيير و يا اصلاح گردد.

دو سيستم طبقهبندى کالائي، يعنى سيستم طبقهبندى شوراى همکارىهاى گمرکى (CCCN) و سيستم جايگزين آن معروف به سيستم هماهنگ توصيف و کُدگذارى کالا يا هارمونايز سيستم (HS) بايد تعريف شود.

- سيستم طبقه بندى شوراى همکارىهاى گمرکى (CCCN)
شوراى همکارى گمرکى در ۱۵ دسامبر ۱۹۵۰ در بروکسل و با شرکت ۱۴ کشور از جمله ايران به وجود آمد. اهم وظايف و مسؤوليتهاى شورا ايجاد هماهنگى و تهيه و تنظيم طرح قراردادها، تفسير يکنواخت طبقه بندى کالاها، ايجاد و تعيين مفاهيم و اصطلاحات گمرکي، نحوه رسيدگى به ارزش کالاها در گمرکات، رفع اختلافات گمرکي، نشر اطلاعات و تکنيک هاى گمرکى و نظاير آن است.

اين شورا در سال ۱۹۵۹ ميلادى سيستم طبقهبندى کالائى را تحت عنوان سيستم طبقه بندى بروکسل که با علامت اختصارى BTN مشخص شده بود، در جامعه بازرگانى بين الملل مطرح و به مرحله اجراء در آورد. تعرفه BTN در سال ۱۹۷۴ ميلادى بدون هيچ تغييرى در ارکان و طبقهبندى و شمارههاى اصلى و فرعى آن به سيستم طبقه بندى شوراى همکارىهاى گمرکى تغيير نام داد . اين تغيير نام به جهت ملحوظ نمودن کوششهاى ساير کشورهاى عضو شورا در تدوين تعرفه ياد شده بوده است. تعرفه CCCN داراى ۲۱ قسمت تعريف شده و داراى ۱۰۱۱ شماره اصلى و ۱۰۸۳ شماره فرعى مىباشد.

[Only Registered and Activated Users Can See Links. Click Here To Register...]

طبقه بندى بروکسل، از سال ۱۳۵۲ هجرى شمسى براساس ماده ۶۰ قانون امور گمرکى در گمرکات کشور ما رسماً به اجراء درآمده است. شماره هاى اصلى نمانکلاتور شوراء از چهار رقم تشکيل شده است. دو رقم اول نمايانگر شماره فصل نمانکلاتور و دو رقم بعدى که با مميز جدا مىشود، نشان دهنده شماره رديف يا جايگاه کالا در درون همان فصل است. به عنوان مثال شماره ۱۲/۱۵ نمايانگر فصل ۱۵ و رديف ۱۲ در همان فصل مىباشد.

در اين نمانکلاتور در هر شماره امکان تقسي مبندى فرعى با توجه به حدود شموليت آن شماره به عمل آمده که نحوه شناسائى و طبقه بندى کالاها را ساد هتر مىکند. مثلاً در شماره ۵۱/۸۴ ماشين تحرير بدون دستگاه محاسب و ماشين چکنويس طبقهبندى شده است و که جهت سهولت دسته بندىهاى فرعى زير نيز گنجانيده شده است:

بايد توجه داشت که برخى از شمارهها، بىنياز از تقسيم بندى فرعى مىباشد و به همين دليل همان شماره اصلى براى طبقه بندى آن کالاها کفايت مىکند.بعنوان نمونه به شماره ۰۷/۴۴ مىتوان اشاره نمود که براى طبقهبندى تراورس چوبى براى راه آهن در نظر گرفته شده است و يا شماره ۳۶/۲۹ که به سولفاميدها اختصاص يافته است. علاوه بر تقسيم بندىهاى فرعى شوراى همکارىهاى گمرکى دولتها را مجاز دانسته که در ذيل شماره هاى اصلى و يا ذيل شمارههاى فرعى به فراخور نيازهاى خود تقسيم بندىهاى فرعىترى به وجود آورند. اما هيچ عضوى از شوراء مجاز به تغيير در تقسيم بندىهاى اصلى و فرعى خود نمانکلاتور نمىباشد. تقسيم بندى داخلى کشورها، فقط مورد استفاده خود آن کشورها مىباشد.

رديفهاى فرعى نمانکلاتور از تقسيمات داخلى دولتها، بدين نحو متمايز مىگردد که رديفهاى فرعى نمانکلاتور فقط با خط تيره [-] مشخص شده در حالىکه رديفهاى داخلى کشورها با پرانتز نيم بسته و خط تيره [) -] مجزا مىشود. مثلاً تعرفه ۰۲/۷۳ که مربوط به آلياژهاى آهن مىباشد به شرح زير تقسيم شده است:

[Only Registered and Activated Users Can See Links. Click Here To Register...]

که رديفهاى الف، ب و ج تقسيمات فرعى خود نمانکلاتور ولى رديفهاى ۱ و ۲و ۳ ذيل رديف فرعى ج مربوط به تقسيمات داخلى دولت ايران است که به خاطر نيازهاى خود رديف فرعى ج را به صورت فوق شکسته است.

- سيستم هماهنگ توصيف و کُدگذارى کالا (HS)
سيستم HS يا جدول طبقه بندى هماهنگ شده توصيف و کُدگذارى کالا، در حقيقت از داخل سيستم CCCN با اصلاحاتى ايجاد شده است. هسته اصلى و اسکلت سيستم HS از همان طبقهبندى CCCN مايه مى گيرد ولى امتيازاتى به آن دارد که HS را به عنوان يک سيستم مورد استفاده در بخشهاى مختلف اقتصادى و بازرگانى از جمله گمرک، حمل و نقل، آمار و ساير بخشهاى اقتصادى در آورده است.

اين سيستم که در ژوئن ۱۹۸۳ تصويب و از اول ژانويه ۱۹۸۸ به مورد اجراء گذاشته شد، يک طبقهبندى چندمنظوره است که همچون سيستم CCCN داراى ۲۱ قسمت است. ذيل ۲۱ قسمت مذکور ۹۶ فصل است که در مقام مقايسه با تعرفه CCCN، سه فصل آن کاهش يافته است. اما بايد توجه داشت که اين سه فصل در HS به صورت باز براى مقاصد تعرفه اى کشورها، منظور شده ولى به عنوان فصول بينالمللى فعال شناخته نشده است.

[Only Registered and Activated Users Can See Links. Click Here To Register...]
2- تعرفه به معنی حقوق و عوارض گمرکی
تعرفه در اين معنا عبارت است از ماليات و عوارضى که دولتها به دليل حمايتى يا مالى و يا ترکيبى از آنها از کالاها اخذ مىکنند. اصطلاحاً اين دريافتى به حقوق گمرکى Customs Duties موسوم است.

- تقسیم بندی تعرفه بر اساس چگونگی دریافت
-- تعرفه ارزشی:
تعرفه گمرکى ممکن است براساس ارزش کالا دريافت شود، که در اين صورت آن را ”تعرفه ارزشي“ مىنامند.

-- تعرفه ثابت:
در روش تعرفه ثابت، حقوق و عوارض گمرکى کالا يا تعرفه آن درصدى از ارزش آن کالا را تشکيل مىدهد که بايد به گمرک پرداخت شود. تعرفه گمرکى در مواقعى براساس مقدار کالا آن وضع مىشود.

-- تعرفه مرکب:
تعرفه گمرکى در مواردى براساس ترکيبى از دو روش تعرفه ارزشى و تعرفه ثابت دريافت مىشود که در آن صورت به آن ”تعرفه مرکب“ گفته مىشود.

- تقسیم بندی تعرفه براساس تسهیلات یا تبعیضات
بر مبناء تقسيمبندى ديگري، که انگيزه و علل آن، بر قرارى تسهيلات يا ايجاد تبعيضات يا موانع، جهت ورود و صدور کالا، کشور، اتحاديه و يا منطقه اقتصادى خاصى باشد تعرفه گمرکى ممکن است يکستونه يا دوستونه يا سهستونه باشد.

-- تعرفه يک ستونه
تعرفه يکستونه، تعرفهاى بدون تبعيض است. بهطورى که براى کليه کالاهاى وارده از کليه کشورها بهصورت يکسان و بدون انعطاف اجراء مىگردد.

-- تعرفه دوستونه
در اين سيستم تعرفه، براى هر کالائى دو نوع حقوق و عوارض گمرکى وضع شده است. يک نوع آن حد بالا يا تعرفه حداکثر است ولى در حد ديگر، مجموعهاى از تعرفههاى کاهش يافته براى برخى کشورها است از طريق مذاکره و انعقاد پروتکل و يا قراردادها به آنها اختصاص مىيابد.

-- تعرفه سه ستونه
تعرفه سه ستونه شکل گسترده تعرفه دوستونه است که به آن ستون ديگرى افزوده شده و حد پائينترى از حقوق گمرکى از کشورها تعيين و اعمال مىشود. که آن را ”سيستم تعرفههاى ترجيحي“ نيز مىنامند. اين سيستم براى افزايش تجارت بين اعضاء مختلف در گروه مىباشد.