كانتينر

كانتينراسيون امكان حمل و نقل چند وجهي (تركيبي) را هم ممكن مي سازد يعني حمل كل مسير از مبدا تا مقصد با استفاده از روشهاي گوناگون حمل و نقل مانند جاده اي، ريلي، دريايي و هوايي امكان پذير است و همچنين مي توان از تركيب اين روشها استفاده كرد پيش از كانتينراسيون، كالا بايد طي مراحل تكراري كم كم در كاميون بارگيري مي شد و سپس به بندر حمل شده و دوباره به همان طريق از وسيله حامل تخليه شده و به دوباره در كشتي بارگيري مي شد اين روند يك فرآيند طاقت فرسا بود و زمان زيادي لازم داشت و لازم بود كشتي ها از 10 روز قبل در بندر حضور داشته باشند تا فرآيند تخليه و بارگيري كامل شود. با عرضه كانتينراسيون، فرستندگان شروع به چيدن كالاهايشان در كانتينرها و تحويل آنها به محوطه چيدمان كانتينرهاي بندر براي ارسال كردند. كشتي هايي كه به بندر مي رسيدند مي توانستند بسته به تعداد كانتينرهاي حمل شده توسط آنها طي يك الي دو روز اقدام به تخليه و بارگيري كانتينرها كرده و به سفر خود ادامه دهند.
مطابق با موسسه استاندارد بين المللي (ISO كه يك سازمان بين المللي است كه از نمايندگان سازمان هاي استاندارد ديگر كشورها جهت اتخاذ استانداردهاي يكسان در 23 فوريه سال 1947 بوجود آمده است) يك كانتينر حمل محموله عبارت است از : "يكي از تجهيزات حمل و نقل كه جهت تسهيل حمل كالاها بوسيله يك يا چند روش حمل و نقلي بدون بارگيري واسطه اي بكار مي رود."
كانتينرها داراي انواع و اشكال مختلفي هستند. پيشنهاد و توصيه ايزو كانتينرهايي با طول 10، 20، 30 و 40 فوت است اما رايج ترين نوع كانتينرها 20 و 40 فوتي هستند. اما در حال حاضر چند خطوط كشتيراني آغاز به استفاده از كانتينرهاي 45 فوتي كده اند عرض يك كانتينر هميشه هشت فوت( 43/2 متر) و استاندارد ارتفاع 6/8 فوت (62/2متر) و 6/9 فوت (92/2متر) است.
•منشاء كانتينراسيون
مردم فكر مي كنند كه كانتينراسيون يك اختراع جديد است البته اين چيز دور از ذهني نيست سوابقي در مورد استفاده از كانتينر در ترامواهاي انگلستان و آمريكا در حدود سال 1830 وجود دارد.
اين كانتينرها براي حمل و نقل سنگ معدن، سنگ آهك و ذغال سنگ و... استفاده مي شده است اين كانتينرها تقريبا مشابه كانتينرهاي امروزي بودند فقط آنها قدري كوچكتر و حداكثر ظرفيت آنها پنج الي 10 تن بوه است.
كانتينرهاي دريايي كه ما امروز مي بينيم در نيمه دوم 1950 ظاهر شدند اين كانتينرها زاييده افكار شخصي بنام Malcolm MacLean بود كه به عنوان پدر كانتينراسيون خوانده مي شود مكلين يك راننده كاميون در كاروليناي شمالي بود كه از سال 1955 با خريد شركتPan Atlantic Steamship (شركت كشتيراني با كشتي هاي بخاري كه آن زمان وجود داشت) به عرصه كشتيراني وارد شد و آن را متحول ساخت.
مكلين ايده استفاده از كانتينرها براي حمل و نقل كالاها را سالها قبل هنگامي كه در كنار كاميونش در اسكله منتظر رسيدن نوبتش بود در حين مشاهده تخليه كالاها از كاميونها و انتقال به درون كشتي در ذهن خود پروراند. او به اين مسئله مي انديشيد كه اگر بجاي تخليه و بارگيري كاميونها اين امكان وجود داشت كه خود كاميون را با كمي تغيير و اصلاح تخليه و بارگيري كرد چقدر اين فرآيند راحتتر، سريعتر و به صرفه تر بود.
او بعد از خريد دو شركت ديگر كشتيراني شروع به انجام آزمايشاتي در مورد بكارگيري كانتينرها در كشتي هاي تانكري خود كرد . سرانجام در 26 آوريل 1956 يك تانكر كه Ideal X ناميده شد از بندرNewark در نيوجرسي به هوستون سفر كرد اين كشتي 58كانتينر در ابعاد 35 فوت را حمل مي كرد كه محموله آن مايعات بود.
بعد از موفقيت كشتي مذكور، شش كشتي حمل كالا در سال 58-1957 به Trailerships تبديل شدند. Ideal X از جرثقيل هاي مستقر در ساحل استفاده مي كردند اما اين كشتي هاي تغيير شكل داده شده به جرثقيل هايي مجهز شده بودند كه مي توانست كانتينرها را از اسكله بلند كرده و به درون "سلولها" كه بخش هاي كوچكتري از انبارهاي كشتي بود قرار دهد اين كشتي ها توانايي حمل 226 كانتينر 35 فوتي را داشتند.
در سال 1960 ، يك كشتي كالابر تغییر شکل داده شده بنام Santa Eliana متعلق به خطوط Grace، وقتي كه از نيويورك به ونزوئلا سفر كرد اولين كشتي كانتينري در تجارت بين المللي شد. در همان سال مكلين نام شركت خود را به Sealand Services Inc (اين شركت در حال حاضر جزئي از گروه مرسك است)تغيير داد.
در ساحل غربي آمريكا، Matson Navigation يك بازيگر اصلي در تجارت بين كاليفرنيا-هاوايي اقدام به مطالعه جزئيات كانتينراسيون در سال 1956 كرد و تصميم گرفت آن را انجام دهد. بنابراين در 31 آگوست 1958 يكي از كشتي هاي باري كلاس C3 ، ناوگان تجاري هاوايي از سانفرانسيسكو به هاوايي با جعبه هاي 24 فوتي روي عرشه سفر كرد.
در سال 1960، كشتي Hawaiian Citizen اولين كشتي تمام كانتينري شد در همان زمان بندر نيويورك پيش بيني نياز بالقوه در تجارت كانتينري را تشخيص داده و اقدام به ايجاد اولين پايانه انحصاري كانتينري در كنار بندر نيويورك كرد و آنرا پايانه دريايي اليزابت ناميد. مكلين موفق به تشويق ديگر شركتهاي كشتيراني جهت ورود به تجارت كانتينري شد. بزودي شركتهاي راه آهن نيز اقدام به ارائه خدمات واگن هاي مسطح جهت حمل كانتينرها بر روي واگن هاي بي لبه كردند.
هدف ديگر مكلين اروپا بود . ابتدا او شروع به ايجاد يك شبكه از نمايندگان براي جمع آوري مشتريان نمود او بندر روتردام را شناسايي كرد و اولين بندر كانتينري در سال 1966 را ايجاد كرد. از ابتداي پروژه انتقادات زيادي از او شد و وقتي مكلين يك بخش را در تسهيلات جديد پرده برداري كرد، مهمانان همه او را هو كردند.
در آوريل 1966 اولين سرويس فرا اقيانوسي با حركت SS Fairland از بندر اليزابت در نيوجرسي آغاز شد. اين سفر صنعت كشتيراني را شوك زده كرد، چرا كه كالاها چهار هفته زودتر از موعد هميشگي به مقصد رسيد. و اين گونه سرانجام دنياي كشتيراني به سودمندي و اهميت كانتينراسيون اعتراف كرد.
ديگر خطوط نيز يكي پس از ديگري وارد تجارت شدند American Export Isbrandsten ،Moore-McCormack و خطوط ايالات متحده همه وارد اين عرصه شدند. در ژاپن نيز Matson Navigation شروع به تبليغ در اين زمينه كرد.
•تاريخچه "TEU "
ممكن است تعجب كنيد اگر بدانيد كه يك روزنامه نگار مسئول شكل گيري لغت " Twenty foot Equivalent Unit " است. ريچارد اف گيبني(Richard F Gibney) كار حرفه اي خود در روزنامه نگاري را از سال 1960 در زمينه كشتيراني و كشتي سازي با گردآوري جداول و اطلاعاتي از كشتي هاي سفارش داده شده و تكميل شده در انگلستان آغاز كرد. در سال 1969 در حاليكه او اقدام به جمع آوري اطلاعات كشتي ها مي كرد، با اندازه ها و ابعاد مختلف كانتينرها كه توسط خطوط مختلف استفاده مي شدند مواجه شد. مسئله قابل توجه در بين آنها كانتينرهاي 24 فوتي ماتسون و35 فوتي Sealand بود. بنابراين او نام" Twenty foot Equivalent Unit " را بعنوان معياري براي مقايسه بكار برد. اين اصطلاح بعدها رواج يافته و جزئي از تاريخ شد. رايج ترين اندازه كانتينرهاي مورد استفاده در تجارت بين المللي 20، 28، 40و 48 فوتي هستند. ديگر اندازه ها 10فوتي( عمدتا توسط اروپا و براي مقاصد نظامي استفاده شده است)، 24، 44، 45، 46، 53 و 56 فوتي و شايد ديگر اندازه ها باشد. جريان ديگري در اروپا در حال شكل گيري است كه طي آن يك نوع كانتينر جديد با عرض 61/2 متر(5/8 فوت) در حال رواج است؛ اين كانتينرها تحت استاندارد 02 ايزو طبقه بندي مي شوند.
علتي كه فرستندگان اروپايي اين كانتينرها را با اين ابعاد ترجيح مي دهند اين است كه اين اندازه اجازه قرار گرفتن دو پالت استاندارد اروپايي در كنار هم را در خود ميسر مي سازد( كانتينرهاي موجود مطابق با پالتهاي آمريكاي شمالي هستند) .
•كانتينراسيون در زمان حال
در سال2000 ركورد تجارت كانتينري 200ميليون TEU ثبت شده و تخمين زده شده است كه ترافيك با متوسط نرخ پنج درصد در هر سال براي 10 سال آينده رشد خواهد داشت. اين روند حتي ممكن است تا سال 2010 دو برابر شود اين امر مي تواند معلولي از توسعه هاي گسترده در بسياري از كشورهاي آسيايي باشد، مسئله مهم قابل ذكر در ميان آنها چين، كره، ژاپن و مالزي است. تجارت آسيا انتظار مي رود ساليانه 8 الي 10 درصد با توجه به صادرات چين افزايش يابد. همانطور كه بيشتر اقتصادهاي آمريكاي لاتين و آسيا توسعه مي يابند، افزايش در تجارت كانتينري اجتناب ناپذير مي شود. پس بعنوان نتيجه بسياري از خطوط، امروزه اقدام به اجراي برنامه هاي توسعه اي بزرگ كرده اند ناوگان جهاني در سال 2008 ميلادي 107 ميليون . 601 هزار و 73 TEU با حدود 4 هزار و 276 فروند كشتي بوده است كه 5/9 درصد در تعداد و 14 درصد در ظرفيت بيشتر از سال قبل بوده است و 6 ميليون و 700 هزار TEU ديگر نيز كه شامل 1528 كشتي مي شود سفارش داده شده است. در بين اين كشتي ها 54 كشتي با ظرفيت 13000 TEU به بالا وجود دارد و بزرگترين كشتي هاي سفارش داده شده ، 8 كشتي 13هزار و 350 TEU به سفارش شركت كاسكو(چين) است كه قرار است بين سالهاي 2010 و 2012 تحويل داده شود. حمل كننده ها بدنبال كشتي هاي بزرگ و بزرگتر براي استفاده از صرفه جويي اندازه اي اقتصاد (Economic of scale)مي گردند. از نسل كشتي هايي كه براي حمل 226 TEU در سال 1957 استفاده مي شدند امروزه كشتي هايي بوجود آمده كه مي توانند نزديك به 14 هزار TEU کانتينر را حمل كنند.
شركتهاي ساخت كشتي در حال حاضر در حال طراحي كشتي هاي ماموتي با ظرفيت 15 هزار و 18 هزار TEU كانتينر هستند. زياد دور از انتظار نيست كه اين برنامه ها روزي به نتيجه برسد، بنابراين بنادر جديد مجبورند خود را با اين كشتي هاي جديد هماهنگ سازند. وزن(deadweight) اين كشتي ها مالاگا ماكس تقريبا 240 هزار تن خواهد بود. و نياز به آبخوري حدود 18 تا 21 متر دارند.
آيا اينها بزرگترين كشتي هاي جهان خواهند بود؟ خير، در حال حاضر حمل كننده هاي نفت خام فوق عظيم( ULCC) حدود دو برابر اين كشتي ها هستند. جنبه ديگري كه بايد مد نظر قرار گيرد سرعت كشتي هاست. كشتي هايي با ظرفيت حدود 1400 تا 1600TEU مي توانند با سرعتي معادل 30الي 40 گره دريايي حركت كنند. به منظور پهلو دهي به اين كشتي هاي بزرگ، بنادر نيز اقدام به طرح ريزي برنامه هايي براي توسعه نموده اند. بندر سنگاپور در حال حاضر آمادگي خود را براي افزايش آبخور خود به 21 متر اعلام كرده است. با وجود چنين شرايطي، بنادر ناگزير به رقابت با يكديگرند.
امروزه رقابتي را بين بنادر هنگ كنگ و سنگاپور براي اينكه جايگاه نخست در عرصه جهاني كسب كنند مشاهده مي كنيم. هنگ كنگ در سال 2000 ميلادي با 1/18 ميليون TEU در مقايسه با (01/17 ميليون TEU) سنگاپور فاتح ميدان شد. سنگاپور تحت تاثير بندر Tanjung Pelepas در نزديكي مالزي قرار گرفت زيرا حجم زيادي از سهم سنگاپور را بخود اختصاص مي داد آينده متعلق به بنادري است كه بتوانند نيازهاي كشتي هاي سوئز ماكس و مالاگاماكس را برآورده سازند. آنها نه تنها مجبور به افزايش عمق كانالها خواهند بود بلكه بايد سطح بهره وري را بالاتر برده، جرثقيل هاي بزرگتر كه بازويي جهت دسترسي بر بيش از 25 كانتينر داشته باشند و ديگر تجهيزات بهبود حمل و نقل را فراهم كرده و در كنار آن سيستم هاي ارتباطات و اطلاعات مدرن را نيز مهيا سازند.در حال حاضر سطح بهره وري حدود 75 الي 100 TEU در هر ساعت است تا بتوانند يك كشتي با 6 هزار TEU كانتينري را در برنامه روزانه بپذيرند. بنادر پيشرو با افزايش سطح بهره وري خود تا سطح 200 TEU در هر ساعت كشتي هايي با ظرفيت 8 هزار TEU را در كمتر از 24 ساعت رهسپار مي سازند.
•شركت هاي نخست در زمينه كشتيراني و حمل و نقل كانتينر( بر طبق آمار سال 2005)
1- Maersk Sealand incl.Safmarine كه به اختصار بنام مرسك شناخته مي شود و دفتر مركزي آن در كپنهاگ دانمارك واقع است اما در بيش از 100 كشور نمايندگي دارد. تعداد كشتي هاي اين شركت 387 فروند است.
2- Mediterranean يا شركت مديترانه با 257 فروند كشتي
3- گروه سماسگم با 185 فروند كشتي
4- P & O Nedlloyd با 162 فروند كشتي
5- اور گرين با 153 فروند كشتي

•انواع كانتينر
اگرچه تعداد انواع كانتينرها زياد است و بر مبناي كاربرد، جنس، و... طبقه بندي مي شوند اما تعدادي از اين انواع را ذكر مي كنيم:
1-كانتينرهاي سرباز(Open Top) كه معمولا روي آنها توسط يك پارچه برزنتي پوشانده مي شود و براي حمل كالاهايي با ارتفاع بيشتر از استاندارد استفاده مي شود.
2-تانكري(Tanktainer) از يك تانكر كه درون يك چارچوب از كانتينرهاي استاندارد ثابت شده است ساخته شده است و براي حمل مايعات بكار مي رود.
3-يخچالي
4-Swap body نوعي از كانتينرهاي استاندارد كه معمولا بسيار سبك ساخته مي شوند بطوريكه امكان چيدن روي هم ميسر شود يا بتواند از بالا آنها را بلند كرد. برخلاف بيشتر كانتينرهاي فراگير در كشتيراني جهاني.
اين كانتينرها با موادي كمتر و يا داراي وزن كمتري ساخته مي شوند بنابراين باعث صرفه جويي در هزينه هاي خريد ابتدايي و استفاده كمتر سوخت در طولاني مدت مي شوند. Swap body ها اغلب با ابعاد داخلي و خارجي مشابه كانتينرهاي استاندارد مورد استفاده در كشتيراني ساخته مي شوند تا بتوان آنها را روي كاميونها، تريلر و واگنهاي طراحي شده براي كشتيراني سوار كرد.
5-کانتینرهای عایق دار
6-کانتینرهای حرارتی
7-کانتینرهای مخصوص حمل گاز فشرده
8-کانتینرهای دارای تهویه