کارت اعتباری چیست و چگونه کار می کند؟
یك كارت پلاستیكی كه روی آن نام صاحب كارت و شماره اش ثبت شده و پشت آن نوار مغناطیسی حاوی اطلاعات مهم شخص است، اینك به یك وسیله مهم كسب و كار و تجارت –تجارت الکترونیک- تبدیل شده است.
داشتن كارت اعتباری به این معناست كه مؤسسات یا بانك هایی وجود دارند كه به افراد اعتبار می دهند و براساس این اعتبار فرد می تواند بدون این كه پول نقد بپردازد كالایی را خریداری كند و از این امكان برخوردار شود كه به جای آن كه هزینه كالا را همان آن بپردازد، به مرور زمان و به اقساط آن را بپردازد. به عبارتی پرداخت پول به فروشنده با شرایط آسان تر برای مشتری تضمین می شود و به پولی كه به عنوان اعتبار نزد بانك است نیز دست نمی خورد. در ایران بیشتر بانك هایی كه مردم با آنها زیاد سر وكار دارند، كارت اعتباری نمی دهند. در حال حاضر كاربرد بیشتر كارت های بانكی تنها به استفاده از باجه های خودپرداز محدود می شود و این كارت ها بسیاری از ویژگی های كارت های اعتباری را ندارد.
این كه فردی با نشستن پشت رایانه كالای مورد نظرش را انتخاب كند و با فشاردادن دكمه ای هزینه آن را بپردازد و یا با رایانه بلیت هواپیما و قطار و اتوبوس تهیه كند و یا خودرویی كرایه كند و یا هتل رزرو كند و ... از مزایای داشتن کارت اعتباری است. برخی از كشورهای جهان این روش رایجی برای استفاده از كالا و خدمات است. به این ترتیب كه فرد با ارائه شماره كارت اعتباری اش به شركت های ارائه كننده خدمات مربوط به كارت های اعتباری، هزینه كالا و خدمات را از طریق آنها به فروشندگان پرداخت می كنند.
کارت اعتباری چگونه کار می کند؟
اولین كارت های اعتباری جهان كه با آنها می شد در بده بستان ها و هنگام خرید از فروشگاه ها پول جابه جا كرد توسط شركت ها به وجود آمدند. این شركت ها كه هنوز هم در جهان به فعالیتشان ادامه می دهند از مشتریانشان مبلغ عضویت سالانه دریافت می كنند و هر چند مدت یك بار برای آنها صورت حساب می فرستند. اما بزرگترین سیستم های كارت اعتباری توسط بانك ها رواج پیدا كردند. در این سیستم ها این بانك است كه كارت صادر می كند و هر یك از دارندگان كارت اعتباری نزد بانك ها حساب دارند. بانك ها هم برای دارندگان كارت اعتباری صورتحساب می فرستند و در صورتی كه فرد در حسابش پول یا اعتبار كافی نداشته باشد از او می خواهند كه حسابش را تكمیل كند. ولی مشهورترین كارت های اعتباری در سطح ملی و سپس بین المللی زمانی شكل گرفتند كه بانك ها به این نتیجه رسیدند كه لازم است سیستم های مالیشان را به هم متصل كنند تا مردم عادی به راحتی بتوانند با كارت اعتباری از همه جا خرید كنند.
در كشور ما هم حركت های محدودی در این زمینه انجام شده است. به عنوان مثال بسیاری از فروشگاه ها به ویژه فروشگاه های زنجیره ای كارت خوان دارند و با كارت بعضی از مؤسسات می توان كالا خریداری كرد. فروش اینترنتی بلیت های برخی از شركت های هواپیمایی و قطار ها هم با كارت شروع شده است.
دكتر هوشنگ امینی اقتصاددان عقیده دارد كه استفاده از كارت اعتباری چیزی نیست كه یك شبه جا بیفتد. وی بیشترین مانع را از ناحیه كاستی های ارتباط الكترونیك می داند.
دكتر غلامرضا اسلامی بیدگلی اقتصادان نیز می گوید:"استفاده از این كارت ها زیرساخت های زیادی هم از نظر كارهای مخابراتی و هم از نظر زیرساخت های فرهنگی و اجتماعی می خواهد و همه اینها هم هزینه زیادی می طلبد. به عبارتی چند تا رایانه راه حل نیست. بلكه هم در زمینه های زیرساخت های فنی باید هزینه كرد و هم مدیران جسوری را به این منظور به كار گمارد و هم باید شركت ها قانع شوند كه وجود این كارت ها به نفعشان است و هم مردم باید شیوه كار با آنها را بلد باشند. در صورتی که استفاده از کارت اعتباری جا بیفتد، پول توی جیب و زیر متكا كم می شود. چرا كه افراد به جای پول نقد و چك پول، كارت اعتباری دارند. خرید و تجارت برای مردم آسان تر می شود، سرقت كمتر و امنیت بیشتر می شود و سرعت عمل بالا می رود".
فایده های كارت اعتباری
در بسیاری از كشورها مردم برای خرید از فروشگاه و سوپرماركت گرفته تا پمپ بنزین از كارت اعتباری استفاده می كنند. در کشورهایی که کارت اعتباری جا افتاده کارت اعتباری مانند شناسنامه است. چنان كه می توان با ارائه شماره كارت اعتباری خود به یك هتل در آن هتل اتاق رزرو كرد. قوانین مربوط به نحوه استفاده از این كارت ها هم بسیار مشخص و محكمند. به طوری كه اگر فردی با شماره كارت اعتباری اتاقی را در هتل رزرو كند و در موعد مقرر به هتل نرود، قانون به صاحب هتل حق می دهد از حساب او برداشت كند و اگر مشتری قرارداد را به موقع فسخ كند و هتل دار به ناحق پول را از حساب او برداشت كرده باشد، قانون حق را به مشتری می دهد.
همچنین در این كشورها افراد از طریق اینترنت كار بورس و تجارت انجام می دهند. همه اینها مستلزم سیستم های امنیتی پیشرفته است كه در آنها هم بانك ها و هم دولت شركت دارند و سیستم اینترنتی به اندازه ای امن می شود كه افراد با خیال راحت تجارت می كنند. همین طور سیستم های بیمه ای به قدری قوی است كه اگر فردی توانست خرابكاری و سوء استفاده كند، ضررهای افراد دیگر جبران می شود.
به این ترتیب بالا رفتن ضریب امنیتی برای حفظ اطلاعات كارت های اعتباری ضروری است. این موضوع اعتماد مردم را برای استفاده از كارت های اعتباری به ویژه در تجارت الكترونیك بالا می برد.
چرا کارت اعتباری به جای پول نقد در جهان جا افتاده است؟
هر چند كه به كارگیری کارت اعتباری در همه جا و همه وقت، دقت و عزم زیادی می طلبد ولی مزایای استفاده از كارت های اعتباری به حدی زیاد است كه بهمشكلات گسترش دادن آن می ارزد.
این مزایا به قدری زیاد بوده است كه از دهه ۱۹۲۰ شركت های خصوصی مثل هتل ها و شركت های نفتی آمریكایی مشتریانشان را به استفاده از كارت اعتباری تشویق می كردند و بعد از جنگ جهانی دوم نیز سادگی استفاده از این كارت ها به استفاده از آنها بعدی جهانی داد.
همین كه افراد بتوانند از سایت های فروش آنلاین كالایشان را خریداری كنند، ـ البته در شرایط امن كه اطلاعات شخصی شان لو نرود ـ به جای حمل ارز در سفرهای خارجی از كارت اعتباری استفاده كنند، مجبور نباشند پول نقد با خود جابه جا كنند و دائم مراقب سرقت از جیب یا كیفشان باشند و یا از تقلبی بودن پول ها بترسند یا خطر اختلاس كاهش یابد و دولت هر سال مجبور نباشد هزینه زیادی را صرف چاپ اسكناس كند، همه از مزایای كارت اعتباری است. ضمن این كه كارت اعتباری می تواند با تسهیل تجارت، میزان معاملات را افزایش دهد. چرا كه در جهان امروز تجارت، به ویژه تجارت الكترونیك وابسته به كارت اعتباری است.
