بیمه حمل و نقل دریایی Marine Transportation Insurance

شرکتهای حمل و نقل - شرکتهای حمل و نقل و بیمه
بیمه حمل و نقل دریایی Marine Transportation Insurance

بیمه نامه دریائیMarine Insurance Policy :
بیمه نامه دریائی در بدو پیدایش صرفاً به منظور پوشاندن خطرات حاصله از ناحیه دزدان دریائی . آتش سوزی در بین راه بوده است . ولی امروزه اغلب خطراتی را که کالا در اثنای سفر دریائی و همچنین در حین حمل ونقل خشکی پس از خاتمه سفر دریا با آن روبروست میپوشاند ، در بیمه نامه دریائی کلیة خطرات و خساراتی که بیمه گر متهعد به جبران آن بتقصیل ذکر می گردد .
بیمه دریائی خسارات تصادفی و غیرقابل پیش بینی را می پوشاند ، مانند خطرات ناشی از دریا که مفهوم آن خسارات ناشی از سفر دریا می باشد و هرگونه خسارت و نقصانی که احیاناً در دریا حادث شود . مثلاً خسارت ناشی از توقیف کشتی در دریا شامل بیمه دریائی نمی شود . ولی چنانچه ناشی از تصادم اتفاقی کشتی با کشتی دیگر باشد شامل پوشش بیمه خواهد بود . همچنین خسارت حاصل از آتش سوزی حادث در دریا ، به دریا ریختن اضطراری کالا به منظور نجات کشتی Jettison و دیگر خساراتیکه شامل خطرات عمومی Average GeneraI می باشد توسط بیمه دریائی پوشیده است به شرطیکه به دریا کلا به علت فساد و عیب ذاتی کالا نباشد .

خساراتی که در بیمه نامه دریائی تحتً پوشش قرار می گیرد :
باید توجه داشت که فقط خطرات و خساراتیکه جنبه اتفاقی و غیر قابل پیش بینی دارد در تحت بیمه نامه دریائی پوشیده است ، لذا ، خساراتیکه ناشی از فرسودگی طبیعی کشتی و یا کالا و عیب ذاتی کالا مثلاً کرم خوردگی در خشکبار ، زنگ زدن در تیر آهن باشد شامل پوشش بیمه نمی باشد ، بنابراین خسارات وارده به دو طبقه مشخص تقسیم می شود .
1-خسارات عمدی که ممکن است از روی حسن نیت و بمنظور حفظ کشتی و جلوگیری از غرق شدن آن حادث شده باشد مانند ریختن کالا به دریا JettsonJ به منظور سبک کردن کشتی در مواقع طوفان که در این صورت تابع مقررات Average eneraI Gخواهد بود .
2-خسارات غیر عمدی که در اثر حوادث اتفاقی و غیر قابل پیش بینی به وجود آید بشرح زیر می باشد:
الف ) زیانهای حاصل از دریا : این خسارات شامل کلیه خطراتی می گردد که در اثر سفر دریا حاصل می شود مانند: تصادم کشتی با کشتی دیگر یا به گل نشستن و غرق شدن کشتی .
ب) آتش سوزی در دریا که ممکن است کشتی یاکالا بطور اتغاقی دچار آتش سوزی شود و یا کالا به علت اطفاء حریق آبدیده شود .
ج) احتراق کالاهای محترقه یا آبدیگی یا خطرات ناشی از دزدان دریائی.


فرانشیز FRANCHISE :
معافیت از جبران خسارت که در اصطلاح بیمه به فرانشیز معروف است ،عبارت از میزان معینی از خسارت است که بیمه گر از پوشش آن معاف است ، مثلاً : اگر فرانشیز بیمه ای یکهزار ریال باشد در صورتیکه خسارت وارده یه کالا بالغ بر 6000 ریال باشد ، شرکت بیمه از پرداخت یکهزار ریال اول معاف و فقط نسبت به 5000 ریال تأمین خسارت خواهد شد.


خسارت خاص PARTICLAR AVERAGE :
قبل از هر چیز باید متذکر شد که کلمه A verage از کلمه Avarie فرانسه اخذ شده است و در مبحث بیمه دریائی به معنای خسارت مادی می باشد که در حین سفر دریائی حادث شده است . از نظر قانون بیمه دریائی خسارت خاص عبارت است از خسارتی محدود به کشتی یا محمولات که در اثر خطرات دریائی ایجاد شده و مورد خسارت در قبال آن خطر یا خطرات تحت پوشش بیمه بوده و شامل خسارت عام GeneraI Average نباشد.
برای مثال ممکن است کشتی با هوای طوفانی مواجه شده و در اثر فرو ریختن امواج بر روی عرشه و انبار های کشتی محموله کشتی ( مثلاً اگر شکر باشد ) قسمتی از شکرها در آب حل گردند ، در این صورت صاحب کشتی نیز بخشی از کرایة خود را هنگام تحویل محموله در مقصد از دست خواهد داد.
در خسارت خاص زیان وارده باید تصادفی و بطور اتفاقی و در اثر خطراتی که محموله در قبال آن بیمه شده بوقوع پیوندد و موضوع خسارت منحصراً مربوط به بیمه کننده و بیمه گر باشد ، نکته آخر ، تفاوت مشخص بین خسارت خاص و خسارت عام می باشد . جبران خسارت خاص از طرف بیمه گر ، برخلاف خسارت عام ، تابع فرانشیز مندرج در بیمه نامه می باشد .

خسارات خاصی که در مورد کشتیها مد نظر قرار می گیرد عبارتست از :
1- هزینه معقولانه تغییرات که بطور منیقی و موجه صورت گرفته باشد .
2- فرسودگی و شکستگی های مخصوص که بطور بخصوص بوجود آمده باشد .
3- هزینه انتقال کشتی از یک بندر که فاقد امکانات تعمیرات است به بندر دیگر .
4- دستمزد و آذوقه کارکنان کشتی که به جهت تعمیرات بیکار مانده اند .

خسارات عمومی (جنرال اورج ) GENERALA VERAGE
خسارت عمومی یا همگانی خسارتهایی هستند که باتوجه به ضروریات سفر دریائی و در هنگام بروز خطر برحسب تصمیم عاقلانه ناخدای کشتی صرفاً بمنظور نجات کشتی ، به قسمتی از کشتی یا محمولات آن وارد میاید . خسارات عمومی باید از خصوصیات زیر برخوردار باشد :
1- خسارات باید ماهیتاً فوق العاده باشد.
2- قبول خسارت و فداکردن محموله باید از روی تعقل و عاقلانه صورت گیرد.
3- اقدام به خسارت عمومی باید داوطلبانه و عمومی صورت گیرد بنابراین خسارتهای تصادفی شامل آن نمی شود.
4- خسارت عمومی در صورت به مخاطره افتادن کلی و عمومی کشتی موجه است .
هدف از قبول خسارت عمومی باید حفظ و نگهداری محصولات کشتی باشد.
زمانیکه در یک سفر عمل جنرال اورج صورت میگیرد کلیة طرفهای ذینفع که به علت اقدام به جنرال اورج از خسارت و زیان رهایی یافته اند به تناسب مشمول پرداخت سهم خود در خسارت یا هزینه ها می شوند.
اشیاء گرانبها مانند فلزات گران قیمت، پول و اسکناس و اسناد بهادار که بطور کلی در اصطلاح بیمه Specie نامیده میشود، مشمول جنرال اورج می گردند. تنها استثنائات محمولات پستی، متعلقات کارکنان و اموال شخصی مسافرینی است که برای آنها بارنامه صادر نشده باشد عموماَ طرفهای ذینفع سهم خود را بر اساس ارزش خالص کالا و کشتی در مقصد و یا در بندری که سفر متوقف شده است میپردازند. این نوع ارزیابی کالا و کشتی بنام ارزش اهدائی یا کمکی Contributing _ Value نام دارد و مبلغی که مبتنی بر ارزش یاد شده بطرفهای خسارت دیده بر اثر اقدام به جنرال اورج پرداخت میگردد وجه جبران خسارت Alloance یا Amount made good خوانده میشود. لازم به تذکر است که صاحب محموله خسارت دیده نیز سهم خود را در جبران خسارت میپردازد.

سه عامل کمک کننده در جنرال اورج عبارتند از کشتی، کرایه و کالا.
1- کشتی :
متناسب با ارزش کشتی جنرال آن پرداخت میگردد ارزیابی توسط لرزیاب متخصصی که از جانب محاسب جنرال اورج GeneraI Adjuster Adjuster گمارده می شود تعیین می گردد ، چنانچه کشتی خسارت دیده باشد ارزش آن براساس قیمت قبل از خسارت دیدگی در بندر مقصد و یا در بندر بین راهی که کشتی مجبور به توقف در آن شده تعیین می گردد .
2- کرایه :
صاحب کشتی بابت آن قسمت از کرایه خالص که بعلت اقدام به جنرال اورج احیا شده است خسارت می پردازد . مخارج بندری و حقوق کارکنان که در اثر اقدام به جنرال اورج ایجاد شده است از کرایهمشمول پرداخت سهمیه خسارت کسر می گردد ، بدین علت برای پرداخت سهمیه خسارت ، در این زمینه به کرایة خالص اشاره شده است . کرایه از پیش پرداخت شده جزء قیمت افزوده شده کالا محسوب شده ولذا صاحب کالا آنرا میپردازد .
3- کالا :
صاحب کالا سهم خسارت جنرال خود را بر اساس ارزش خالص محموله در بندر مفصد پس از کسر کرایه ( اگر کرایه در مقصد پرداخت می شود ) و دیگر هزینه هائی که در صورت جریان عادی تحویل محموله مانند هزینا های گمرکی و دلالی و غیره متحمل می شود می پردازد .

بیمه خسارت کلی INSURANCE LOSS TOTAL
ازبین رفتن کلی به دو صورت رخ میدهد :
الف) از بین رفتن کامل واقعی ActuaI TotaI Loss
ب) از بین رفتن فرضی Constructive Totall Loss بیمه هر دو شکل فقدان یا از بین رفتن کامل کالا را در بر می گیرد مگر اینکه شرایط متفاوتی در بیمه نامه قید شده باشد . در صورت وقوع از بین رفتن کلی واقعی و از بین رفتن فرضی بیمه گر موظف است کل مبلغ بیمه شده یا قیمت مورد را بطور کامل بپردازد .
ازبین رفتن کامل واقعی
نابودی فیزیکی مورد بیمه در اثر غرق شدن در آبهای طوفانی ، آتش سوزی و فروریختن در عمق آبهای عمیق در اثر تصادف و برخورد با مانع یا غرق شدن کشتی توسط دشمن مثالهای تازه ای هستند که در اثر آن خسارات ایجاد شده و منجر به ادعای خسارت برای «ازبین رفتن کامل واقعی » در رابطه با کشتی کالا و کرایه می گردد و نیز هنگامیکه از سرنوشت کشتی برای مدت زمانی خبری نباشد لویدز آن را از دست رفته Missing اعلام کرده ئ لذا کشتی «از بین رفته کامل و واقعی » تلقی می گردد .
از بین رفتن فرضی :
در شرایطیکه محموله بیمه شده بعلت حوادث دریائی تغییر ماهیت داده و یا بکلی فاقد ارزش گردد محموله را از بین رفته فرضی تلقی می نمایند . برای مثال چنانچه محمولات خرما در اثر مجاورت با آب دریا غیر قابل استفاده گردد .و یا تنباکو در اثر مجاورت و جذب بوی پوست خام گاو و گوسفند که یعلت نفوذ آب متعفن می شود تنباکو بطور کلی ارزش خود را از دست داده و از بین رفته تلقی می گردد ، زیرا کالا بطور کلی ماهیت خود را از دست داده و از نظر تجارتی غیر قابل داد دستد می گردد.

شناخته نشدن محموله :
چنانچه علائم محموله بعلت حوادث و خطراتی که کالا در قبال آن بیمه شده است از بین رفته و صاحب آن شناخته نشود و تحویل آن بهد گیر ندگانش ممکن نگردد ،در چنین صورتی تا مادامیکه محموله ماهیتاً وجود دارد نمتوان آنرااز بین رفته تلقی نمود . چنین کالاهائی که صاحبانشان شناخته نشده اند پس از فروش آنها در مدت مقرر وجوه حاصله بین گیرندگان مختلف محمولات که بعلت عدم دریافت محمولاتشان آنهمه مبالغ بر آنها تعلیق می گردد تقسیم می شود چنانچه مبالغع پرداخت شده به صاحبان محمولات کمر از ارزش محمولات تحویل گرفته نشده بود بیمه گر مسئول پرداخت بقیة ارزش ( بعنوان خسارت خاص ) می باشد .

از بین رفتن کامل فرضی :
تعیین و شناخت شرایطی که در آن تز بین رفتن کامل فرضی به وقوع پیوندد مشکل نیست ولی تعیین اینکه خسارت از بین رفتن کامل فرضی قابل جبران است یا خیر کار آسانی نیست . بهتر است ابتدا بروز شرایط تئوریک از بین رفتن کامل ، بر اساس تعریف قانون دریائی را مورد مطالعه قراردهیم . قانون بیمه دریائی از بین رفتن کامل فرضی را بدینگونه تعریف می نماید : زمانی از بین رفتن کامل بوقوع می پیوندد که مورد بیمه بعلت از بین رفتن کامل واقعی یا تحقیق آن شرایط غیر قابل اجتناب بوده و مورد بیمه متروکه Avandoned شود و یا نتوان آنرا بدون صرف هزینه ای که بیش از ارزش مورد بیمه است از بین رفتن کامل واقعی نجات داد برای مثال چنانچه یک کشتی بعلت هوای طوفانی به یک ساحل سنگی و خطرناک در فصلی نامسعد رانده شده و هر آن احتمال شکستن کشتی به علت برخورد با ساحل سنگی وجود داشته باشد وقوع از بین رفتن کامل واقعی ActuaI TotaI Lossغیر قابل اجتناب خواهد.

بیمه کشتی
در بیمه کشتی شرکت بیمه با توجه به نوع پوشش شناورها مسئول جبران خسارت بدنه شناورها می باشد که در بعضی پوششها 4/3 مسئولیت ناشی از تصادم و همچنین زیان همگانی تحت پوشش قرار می گیرند . بنابراین در بیمه کشتی خسارت ناشی از خطرات ذیل تحت پوشش قرار می گیرند.

خسارت وارد به کشتی در نتیجه خطرات زیر :
* آتش سوزی و انفجار
* طوفان
* به گل نشستن و یا برخورد با صخره
* تصادم شناور بیمه شده با شناورهای دیگر
* برخورد هواپیما یا وسائل مشابه و یا اشیای که از آنها سقوط کند به مورد بیمه ، برخورد مورد بیمه با وسایل نقلیه زمینی ، حوضچه تعمیرات تجهیزات و تاسیسات ساحلی
* زمین لرزه ، فوران آتشفشان یا صاعقه
* حوادث ناشی از بارگیری ، تخلیه یا جابجایی کالا (یا ماهی صید شده در مورد شناورهای صیادی
* ترکیدن دیگ بخار، شکست شفت
* زیان همگانی و هزینه های نجات
* خسارت وسایل و ادوات صیادی (در مورد شناورهای صیادی)

مسئولیت ناشی از تصادم :
در صورتی که کشتی بیمه شده با کشتی دیگری اعم از شناور یا ثابت تصادم کند و بیمه گذار مسئول جبران خسارت شناخته شود موارد ذیل قابل پرداخت می باشد.

* تلف یا آسیب دیدگی کشتی دیگر یا محمولات آن کشتی و یا هر شی دیگر
* تاخیر یا زیان معقول ناشی از عدم استفاده کشتی دیگر یا محمولات آن کشتی سهم زیان همگانی ، هزینه های نجات (قراردادی یا غیر قراردادی) به کشتی دیگر و یا اموال آن قابل پرداخت است .

جزئیات پوشش های بیمه کشتی:
اموال و منافعی که تحت عنوان بیمه کشتی توسط شرکتهای بیمه مورد تامین قرار می گیرد عبارتند از :
بدنه و ماشین آلات کشتی : Hull and Machinery
در صورتیکه بدنه و ماشین آلات به عنوان مورد بیمه تحت پوشش بیمه قرار گیرد ، بیمه گر تعهد میکند در صورت از بین رفتن کشتی و یا آسیب دیدن بدنه ، ماشین آلات و تاسیسات و ملزومات آن ناشی از وقوع هر یک از خطرهای بیمه شده ، زیان وارد به بیمه گذار را تا حداکثر مبلغی که بعنوان ارزش مورد بیمه در بیمه نامه تعیین شده با توجه به شرایط بیمه نامه جبران نماید. در این صورت تعهد بیمه گر جبران خسارت به شیء مورد بیمه است.
در صورت از بین رفتن کشتی مبلغ بیمه شده و یا ارزش روز کشتی ، هر کدام که کمتر باشد ، پرداخت می شود ، مگر اینکه بیمه کشتی مبتنی بر مبلغ توافق شده بیمه شده باشد در این صورت تعهد بیمه گر پرداخت همان مبلغی است که مورد توافق قرار گرفته است و لو اینکه ارزش روز کشتی کمتر از آن مبلغ باشد. در صورت آسیب دیدگی کشتی تعهد بیمه گر جبران هزینه تعمیر و بهای قطعات تعویضی و متفرعات آن خواهد بود.
بدیهی است پرداخت خسارات جزء در صورتی مورد تعهد بیمه گر خواهد بود که کشتی در بیمهTotal lossمقابل اینگونه خسارتها نیز بیمه شده باشد و گر نه چنانچه کشتی بصورت
شده باشد بیمه گر تنها در صورت از بین رفتن کامل کشتی (واقعی یا فرضی) متعهد خواهد بود.
هزینه های اداره امور کشتی – منافع :
بیمه گذار در بیمه کشتی می تواند علاوه بر بدنه ماشین آلات و متعلقات کشتی هزینه های و نیز منافعی را که در صورت سالم بودن کشتی ظرف مدت معین و یا سفر معین عاید او می شود بیمه کند. یک چنین هزینه ها و منافع نیز در رابطه با کشتی ، موضوع بیمه تلقی میشود و جدا از بدنه و ماشین آلات کشتی قبل بیمه کردن است. البته این نکته را باید اضافه کرد که هزینه در صورتی قابل بیمه کردن است که پرداخت آن از جانب بیمه گذار قطعی باشد ، مانند پرداخت حقوق و مزایای کارکنان کشتی که در استخدام مالک کشتی بوده و در صورت وقوع حادثه نیز تا زمانیکه تعمیرات ادامه دارد مالک کشتی موظف به پرداخت آن می باشد. منافع نیز در صورتیکه قطعیت داشته باشد قابل بیمه شدن است. به این معنی که اگر حادثه اتفاق نیفتد بطور قطع آن منافع عاید بیمه گذار میشود.
در رابطه با این مطلب ذکر این نکته ضروری است که بیمه کشتی تابع اصل جبران خسارت است و منظور از این اصل این است که بیمه نبای برای بیمه گذار منشاء سود واقع شود. بعبارت دیگر بیمه گذار نباید از بیمه سود بدست آورد. بیمه فقط برای جبران خسارت است. بنابراین در صورتیکه منافع مترتب بر کشتی قطعیت نداشته باشدقابل بیمه کردن نخواهد بود زیرا در صورت بیمه کردن منافع واهی چنانچه به دنبال وقوع حادثه بیمه گر خسارت بپردازد بیمه گذار از این بابت منتفع خواهد شد.
با این حال در مواردی از اجرای دقیق این اصل عدول می شود. مثلاً وقتی یک کشتی به صورت تحت پوشش بیمه قرار گیرد معلوم نیست (Agreed value) مبلغ یا ارزش توافق شده که مبلغ بیمه شده با قیمت یا ارزش واقعی کشتی برابر باشد. چه بسا ممکن است این مبلغ از ارزش واقعی کشتی بیشتر باشد و در صورت از بین رفتن کامل آن با پرداخت خسارت توسط بیمه گر سودی عاید بیمه گذار شود ، و این با اصل جبران خسارت منافات دارد. این موضوع در مورد هزینه ها و منافع نیز میتواند صادق باشد و روی همین اصل است که بیمه گران سعی کرده اند وارد این نوع بیمه ها و مبالغ آنها محدود کنند تا از این بابت خدشه ای به اصل جبران خسارت وارد نگردد و اینگونه بیمه ها برای بیمه گذار منع سود واقع نشود.
بهر حال طبق شرایط بیمه موسسه بیمه گران لندن هزینه ها و منافعی که به تبع بیمه کشتی قابل بیمه کردن می باشد عبارتند از :
- بیمه هزینه های اداره کشتی ، کارمزد مدیران کشتی ، منافع یا ارزش اضافی یا مازاد بدنه و ماشین آلات.
- بیمه کرایه ، اجاره بهای کشتی دربست یا کرایه مورد انتظار.
- بیمه اجاره بهای کشتی برای سفر معین.
- بیمه کرایه مورد انتظار برای کشتی بدون بار و غیر دربست.
-بیمه حق بیمه رفتی.
- بیمه حق بیمه برگشتی.
- بیمه خطرهای مستثنی شده (جنگ و شورش و ...)


3) مسئولیت در مقابل اشخاص ثالث:
معمولاً وقتی یک کشتی تحت پوشش بیمه قرار میگیرد ضمن اینکه بیمه گر تعهد میکند در صورت وقوع حادثه خسارتهای وارد به بدنه و ماشین آلات و تاسیسات آن را جبران نماید این تعهد را نیز میپذیرد که چنانچه بین کشتی بیمه شده و کشتی دیگر و یا هر شیء ثابت یا متحرک دیگر در دریا تصادم روی دهد و بیمه گذار مسئول شناخته شود خسارات وارد به طرف زیان دیده را نیز جبران نماید. تعهد بیمه گر در این زمینه بر اساس شرطی است در بیمه نامه موسوم به ماده تصادم.
بموجب این شرط ، اگربین کشتی بیمه شده و کشتی دیگر تصادم روی دهد در صورتی که کشتی بیمه شده مقصر باشد ، بیمه گر کشتی بیمه شده تعهد خواهد داشت علاوه بر جبران خسارتهای وارد شده به کشتی بیمه شده، خسارتهای وارد شده به کشتی مقابل را نیز جبران نماید.
شرط تصادم در بیمه نامه های بدنه کشتی به عنوان یک تعهد اضافی محسوب می شود ، به این معنی که می توان گفت مبلغ بیمه شده کشتی مبین دو تعهد برای بیمه گر می باشد. یکی تعهد در قبال خسارات وارد به خود کشتی و دیگری تعهد در برابر خسارتهای وارد به کشتی دیگر. مثلاً اگر در نتیجه تصادم کشتی بیمه شده با کشتی دیگر ، کشتی بیمه شده غرق شود و به کشتی دیگر نیز خساراتی وارد آید بیمه گر متعهد است هم مبلغ بیمه شده کشتی غرق شده را به بیمه گذار آن کشتی بپردازد و هم خسارات وارد به کشتی دیگر را جبران نماید.
خسارتهای مربوط به کشتی مقابل که بیمه گر کشتی بیمه شده متعهد به جبران آن می باشد (جبران یک چهارم بقیه خسارتها بر عهده انجمن های حمایت و غرامت(P.&I.club) است. این خسارتها عبارتند است از :
1- از بین رفتن کامل کشتی دیگر و یا اموال موجود در آن.
2- هزینه تعمیر کشتی دیگر.
3- زیان ناشی از تاخیر در مسافرت کشتی دیگر و یا تاخیر در حمل محمولات آن.
4- زیان مربوط به از دست رفتن منافع یا کرایه کشتی دیگر یا اموال موجود در آن.
5- هزینه جبران خسارتهای وارد به اموال موجود در کشتی دیگر.
6- تغذیه در رابطه با زیان همگانی کشتی دیگر یا اموال موجود در آن کشتی.
7- سهم زیان همگانی کشتی دیگر یا اموال آن کشتی (سهم زیان همگانی کرایه نیز مشمول تعهد میباشد.)
8- سهم کشتی دیگر و یا اموال موجود در آن از هزینه نجات طبق قراردادی که به این منظور منعقد شده است.
9- سهم کشتی دیگر و یا اموال موجود درآن از هزینه نجات طبق قراردادی که به این منظور منعقد شده. (در صورت زیان همگانی)
10- هزینه های قانونی که بیمه گذار با رضایت بیمه گر جهت دفاع از از ادعای خسارت مالکان کشتی دیگر و یا سایر صاحبان منافع آن کشتی پرداخته است.


استثنائات :
موارد زیر از شمول تعهد بیمه گر نسبت به پرداخت خسارتهای وارد به کشتی یا اموال دیگر در رابطه با شرط تصادم خارج است :
1- هزینه های مربوط به برداشتن یا جابجا کردن موانع ، بقایای کشتی ، محمولات یا اشیاء دیگر.
2- هر نوع مال منقول یا غیر منقول به جز کشتی دیگر یا محمولات آن.
3- کالا یا سایر اموال موجود در کشتی بیمه شده یا تعهدات مربوط به این کشتی.
4- غرامت و یا هزینه های مربوط به فوت ، صدمه بدنی یا بیماری.
5- هزینه های مربوط به رفع آلودگی آب دریا.

4- هزینه های مربوط به جلوگیری از بروز خسارت یا توسعه آن :
در صورتیکه کشتی بیمه شده دچار حادثه شود و بیمه گذار به منظور جلوگیری از بروز خسارت و یا جلوگیری از توسعه خسارت هزینه هایی بکند بیمه گر این هزینه ها را به وی مسترد خواهد کرد. این تعهد بیمه گر بر اساس شرطی در بیمه نامه انجام می گیرد که به آن شرط تعقیب و اقدام طبق این (Suing and Labovring clavse) می گویند.
شرط چنانچه بیمه گذار بمنظور تعقیب مقصر حادثه نیز هزینه هایی متحمل میشود بازپرداخت آن هزینه ها نیز به عهده بیمه گر خواهد بود. لازم به ذکر است که هزینه های مربوط به جلوگیری از بروز و یا توسعه خسارت در صورتی مورد تعهد بیمه گر میباشد که به دنبال وقوع حادثه تحت پوشش بیمه و نحوه اقدام و میزان هزینه ها عرفاً قابل قبول و منطقی باشد.

5- زیان همگانی(GeneralAverage) وهزینه نجات (Salvage charges)
در صورتیکه کشتی دچار حادثه ای شود که طبق مقررات یورک – آنتورپ آن حادثه زیان همگانی محسوب میگردد ، بیمه گر کشتی متعهد خواهد بود سهم زیان همگانی کشتی را که طبق مقررات مذکور توسط حسابرسان زیان همگانی محاسبه می شود پرداخت کند. پرداخت سهم هزینه های نجات کشتی نیز چنانچه حادثه از موارد زیان همگانی باشد مورد تعهد بیمه گر خواهد بود.


6- هزینه بازدید زیر کشتی :
در صورتیکه کشتی به گل بنشیند و سپس اقدام به شناور کردن مجدد آن به عمل آید این احتمال وجود دارد که در اثر این حادثه خساراتی به زیر کشتی وارد شده باشد طبق شرایط بیمه کشتی موسسه بیمه گران لندن ، در چنین حالتی هزینه بازدید زیر کشتی ، بمنظور اطلاع از اینکه آیا به کشتی خسارت وارد شده یا خیر ، به عهده بیمه گر خواهد بود. بدیهی است در صورتیکه به کشتی خسارت وارد وارد شده باشد ، هزینه بازدید بخشی از خسارت را تشکیل میدهد ویکجا پرداخت می شود و در صورتیکه به کشتی خسارت وارد نشده باشد تنها هزینه بازدید قبل پرداخت خواهد بود. ضمناً از هزینه بازدید زیر کشتی فرانشیز کسر نمی شود.


7- غرامت فوت و نقص عضو :
در این قسمت تعهد بیمه گر عبارت است از پرداخت غرامت به بازماندگان افرادی از خدمه کشتی که بعلت حادثه فوت میشوند و یا پرداخت غرامت به به خود آنها در صورت از کار افتادگی و نقص عضو و یا پرداخت هزینه های پزشکی ناشی از حادثه و گاهی نیز پرداخت غرامت دستمزد در صورت بیکاری و نظایر آن.
این نکته لازم به ذکر است که چنین تعهداتی بیشتر به وسیله انجمن های حمایت و غرامت پذیرفته میشود. شرکتهای بیمه در موارد خاص این قسم تعهدات را به عهده میگیرند. مثلاً در صورت بیمه کشتی در مقابل خسارتهای از جنگ که انجمن در قبال خدمه کشتی قبول تعهد نمیکند ، شرکتهای بیمه تعهدات را به عهده می گیرند و در چنین حالتی نیز پرداخت غرامت توسط بیمه گران بر اساس ضوابط انجمن های مذکور خواهد بود.


سیستم قرار دادهای دریایی

چارترپارتی :
قراردادی است که به وسیله آن مالک کشتی موافقت می کند که کشتی خود یا قسمتی از آن را برای حمل کالا از بندری به بندر دیگر در اختیار تاجر یا شخص دیگری که اجاره کننده نامیده می شود بگذارد و در ازاء آن کرایه دریافت کند. یا اینکه کشتی خود را برای مدت زمان معینی اجاره دهد، که در این حالت مبلغ پرداخت شده را اجاره می نامند.


بطور کلی به دو طریق میتوان یک کشتی را اجاره کرد:

الف – اجاره کشتی به صورت لخت و بدون خدمه ( Bareboat Charter )
که دراین حالت می توان آن را اجاره کامل کشتی تلقی نمود. اجاره کننده تمام هزینه های کشتی را می پردازد، ناخدا و کارکنانی را که خود انتخاب می کند برروی کشتی بکار می گمارد و حقوق و دستمزد آنان را خود می پردازد.

ب – اجاره کشتی با ناخدا و خدمه مربوط :
به دو حالت اجاره سفری و اجاره زمانی ممکن است صورت گیرد.
1-در اجاره سفری، مالک کشتی محموله معینی را از یک بندر مشخص به بندر مشخص دیگری در ازاء کرایه حمل می کند.
2-در اجاره زمانی، مالک کشتی خود را برای سفر معین و با مدت معین و یا مدت در ازاء اجاره بهای معین به اجاره کننده اجاره می دهد.
عملا چندین نوع اجاره سفری وجود دارد که بعضی از انواع آن در زیر گفته می شود و چنانکه مشاهده می شود تمام این موارد برای محل کالا از یا بنادری به بندر و یا بنادر دیگر است و اختلافات بین آنها عمدتا در پرداخت هزینه های بارگیری و تخلیه و هزینه های بندری است.
اجاره سفری کشتی به صورت ناخالص ( Gross Form ) :
در این روش اجاره کشتی، که امروزه چندان طرفدار ندارد، مالک کشتی تمام هزینه های بارگیری و تخلیه و هزینه های بندری را میپردازد.

اجاره سفری کشتی به صورت F.I.O ( Free in and Out ) :
در این نوع تمام هزینه های بارگیری و تخلیه بر عهده اجاره کننده است ولی مالک کشتی مسئول پرداخت هزینه های بندری است.

اجاره سفری کشتی بصورت ( Lump Sum) :
در این روش اجاره کننده یک مبلغ مقطوع را برای استفاده از کشتی به مالک پرداخت می کند و مالک در عوض حجم معینی را برای بارگیری کالا و نیز حداکثر وزنی را که کشتی قادر به حمل است مشخص می کند.
این نوع اجاره ممکن است بصورت ناخالص یا بصورت F.I.O باشد. هرگاه اجاره کننده کالاهای مختلف و ناهمگون داشته باشد این روش اجاره مطلوبتر بنظر میرسد. در تمام موارد فوق مالک کشتی هزینه ها و عوارض بندری را می پردازد.

اجاره سفری کشتی به صورت خالص ( Net Form ) :
در این نوع اجاره علاوه بر پرداخت هزینه های بارگیری و تخلیه تمام هزینه ها و عوارض بندری به عهده اجاره کننده است. در مواردیکه کشتی به بنادری میرود که مالک کشتی شناخت چندانی درباره آنها ندارد و نیز در حالیکه بنادر متعدد بارگیری و تخلیه برای یک سفر در نظر گرفته شده است این نوع اجاره برای مالکین کشتی ها مناسب تر و مطلوب تر است. البته تغییرات متعددی در هر یک از حالتهای کلی فوق ممکن است داده شود و این موضوع بستگی به نحوه مذاکرات مربوط به اجاره کشتی و موقعیت طرفین دارد. شرایط و مواردی که معمولا در متن اصلی چارترپارتی آورده می شود.

مفاد قراردادهای چارترپارتی ( Voyage Charter Clauses
1- مقدمه : چارترپارتی ها با مقدمه کوتاهی شروع می شوند. در مقدمه نام طرفین قرارداد، نام کشتی، مشخصات و موقعیت فعلی آن و تاریخ تقریبی آمادگی کشتی در بندر بارگیری، درج می شود.
2-مشخصات کالا : در این ماده نام کالا و چگونگی بسته بندی آن ( بصورت فله، کیسه ای، شبکه ای و غیره ) آورده میشود. معمولا مقدار کالا بین یک مقدار حداقل و یک مقدار حداکثر محدود می گردد. به عنوان مثال گفته می شود 000/50 تن جو بصورت فله با2%+ و 2%- تغییربه اختیار مالک کشتی، این بدان معناست که مالک کشتی می تواند حداقل 49000 تن و حداکثر 51000 تن جو را بصورت فله بارگیری نماید. ضرورت داردکه همیشه ضریب جایگیری کالا و یا مقدار تقریبی آن را نیز در این قسمت ذکرشود.
3-محدوده زمانی مجاز برای ارائه کشتی در بندر بارگیری : عبارت است از محدوده زمانی که در طول آن مالک حق دارد کشتی خود را در بندر بارگیری ارائه کند. اگر قبل از شروع این مدت زمان کشتی به بندر بارگیری برسد اجاره کننده اجباری برای شروع بارگیری ندارد. اگر کشتی قبل از پایان مهلت مقرر در بندر بارگیری آماده بارگیری کالا نباشد اجاره کننده حق دارد که قرارداد را فسخ نماید.
4-بندر یا مکان بارگیری کالا : بندر یا مکان بارگیری کالا همیشه در چارترپارتیهای سفری ذکر میگردد که ممکن است به صورتهای مختلف آورده شود. گاهی فقط یک بندر از یک منطقه جفرافیایی مشخص به انتخاب اجاره کننده باشد که در اینصورت اجاره کننده حق دارد کشتی را به دلخواه خود به یکی از بنادر آن منطقه بفرستد اگر بندر بارگیری مشخص باشد و از آن نام برده باشد کشتی باید به آن بندر برود و اگر در آن بندر اسکله مخصوصی در قرارداد ذکر شده باشد باز کشتی مجبور است که به آن اسکله مشخص برود.
بعضی اوقات بندر بارگیری مشخصا نام برده نمی شود که در اینصورت اجاره کننده می تواند کشتی را به دلخواه حمایت کند از اجاره کننده می خواهد که کشتی را به یک بندر مطمئن با امن در آن منطقه بفرستد.
هر گاه بیش از یک بندر برای بارگیری مورد توافق قرار گیرد مالک کشتی می خواهد که بنادر بارگیری به ترتیب جغرافیایی صحیحی معرفی شد.
5-پرداخت کرایه : اگر قرارداد شرطی برای پرداخت کرایه ذکر نشده باشد کرایه طبق روش معمول تجارت در زمان تحویل کالا در بندر تخلیه قابل پرداخت است، ولی هرگاه روش پرداخت کرایه در قرارداد آمده باشد، طبق آن عمل می گردد.
6-حق ضبط و تصرف کالا : مالک کشتی تازمانی که کرایه، کرایه از دست رفته زیان دیرکرد و خسارات ناشی از بازداشت کشتی را دریافت نکرده حق ادعا و ضبط کالا را دارد. اجاره کننده مسئولیت پرداخت کرایه، کرایه از دست رفته، زیان دیرکرد را در بنادر تخلیه و بارگیری دارد.
در بعضی موارد این ماده درباره دیگری بنام ( Caser Clause ) گنجانده می شود و به صورت زیر آورده می شود :
" تعهدات اجاره کننده با بارگیری کالا و پرداخت کرایه، کرایه از دست رفته و زیان دیرکرد خاتمه پیدا می کند و مالک کشتی تا زمانیکه کرایه، کرایه از دست رفته و زیان دیرکرد را دریافت نکرده حق ضبط و گروگانگیری کالا را دارد.
7-هزینه های بارگیری و تخلیه : پرداخت هزینه های بارگیری و تخلیه کالا در یک چارترپارتی در زمان انجام مذاکرات اجاره کشتی مورد توافق قرار می گیرد این توافق ممکن است به اشکال مختلف باشد، در اکثر اوقات شرایط قراردادخرید کالا مبنایی برای توافق هزینه های بارگیری و تخلیه قرار می گیرد.

در زیر چند نمونه از شرایط بارگیری و تخلیه بیان شده است :
الف – هزینه های بارگیری و تخلیه بعهده مالک کشتی ( Liner or Berth Terms )
ب - هزینه های بارگیری و تخلیه و بارچینی به عهده اجاره کننده ( Free in and Out and Stowed )
پ – هزینه های بارگیری و تخلیه به عهده اجاره کننده، صفافی به عهده مالک کشتی(Free on board steams trimming )
ت – هزینه تخلیه به عهده اجاره کننده ( Free discharge )
ث – هزینه بارگیری به عهده مالک کشتی، هزینه تخلیه به عهده اجاره کننده ( Liner in free out )

زمان بارگیری مجاز، زمان مجاز تخلیه :
یکی از مواردی که حتما در یک چاترپارتی سفری باید گنجانده شود مدت زمان مجاز برای بارگیری و مدت زمان مجاز برای تخلیه است که به دو صورت ممکن است در قرارداد اجاره آورده شود، یا مدت زمان معینی برای هر کدام از عملیات بارگیری و تخلیه توافق شود یا مقدار بارگیری روزانه کالا و مقدار تخلیه روزانه کالا در قرارداد آورده شود که در اینصورت از تقسیم مقداری کالای بارگیری شده بر نرخ بارگیری روزانه مدت زمان مجاز بارگیری، و از تقسیم مقدار کالای بارگیری شده بر نرخ تخلیه روزانه مدت زمان مجاز تخلیه بدست خواهد آمد.
هرگاه هر کدام از عملیات و یا بارگیری در مدت زمانی کمتر از مدت زمان مجاز انجام پذیرد مالک کشتی بر طبق قرارداد اجاره ملزم به پرداخت مبلغی به عنوان پاداش زود کرد به اجاره کننده می باشد و هرگاه عمل بارگیری در مدت زمانی بیشتر از مدت زمان مجاز انجام پذیرد اجاره کننده برطبق قرارداد اجاره ملزم به پرداخت مبلغی به عنوان زیان دیرکرد به مالک کشتی است. نرخ دموراژ به صورت روزانه مورد توافق قرار می گیرد و برای قسمتی از روز نیز به نسبت قابل پرداخت است. معمولا نرخ Demurrage دو برابر Dispuge است.

تعیین نماینده و پیمانکار بارگیری و یا تخلیه :
این ماده مشخص کننده طرفی است که حق تعیین نماینده کشتی و یا پیمانکار تخلیه و بارگیری را دارد. بطور کلی به نفع مالک کشتی است که نماینده خود را خود تعیین کند تا اینکه از منابع او بهتر حمایت کند. اما اگر هرینه های بارگیری و تخلیه به عهده اجاره کننده باشد ----- که اجاره کننده حق تعیین نماینده کشتی و نیز پیمانکار تخلیه و بارگیری داشته باشد.

دوبه کاری :
بعضی از بنادر آنقدر عمق ندارند که کشتی با بار خود به آنها وارد و یا از آنها خارج شود. در این صورت برای اینکه کشتی به آب خور مناسب برسد از دوبه کاری استفاده میشود. چون هزینه دوبه کاری چندان قابل تخمین زدن نیست و به احتمال زیاد هزینه سنگینی است. معمولا مالکین کشتی از قبول آن به حساب خود خودداری می کنند.

انحراف از مسیر :
در چارترپارتیهای سفری معمولا ذکر می گردد که کشتی حق انحراف از مسیر عادی و معمول خود را ندارد مگر اینکه هدف از انحراف مسیر تأمین سوخت و آذوقه برای کشتی یا برای نجات جان سرنشینان و محموله کشتی یا کمک به کشتیهای دیگر باشد.

ماده مربوط به بارنامه :
در این ماده معمولا نوع بارنامه ای که باید مورد استفاده قرار گیرد و نیز چگونگی امضاء و صدور آن ذکر می گردد.

حالات استثنا :
مالک کشتی در یک قرارداد اجاره سفری تضمین میکند که کالایی را از بندری به بندر دیگر حمل کند و در آنجا تحویل اجاره کننده دهد. در صورتیکه اتفاقاتی خارج از اختیار او رخ بدهد بعضی از حالات استثنا به قرار زیر هستند :
الف – حوادث ناشی از بلایای طبیعی: به حوادثی گفته می شود که به علل طبیعی و بدون دخالت انسان باشند و تحت شرایط بخصوصی که کشتی قرار می گیرد بوسیله هیچ نوع پیش بینی و دور اندیشی معقول قابل رفع و پیشگیری نباشند.

ب- خساراتی که دشمنان و دولتهایی که با دولت متبوع صاحب کشتی در جنگ هستند به کشتی و محموله آن وارد می آورند.
پ – خسارات ناشی از طبیعت ذاتی کالا، مثل فاسد شدن میوه
ت – حق به کار بردن خسارت عام
ث – آتش سوزی
انواع فرصتهای چاپی و استاندارد چارترپارتیها :

الف ) چارتر پارتیهای زمانی :

انوع مهم چارتر پارتیهای زمانی عبارتند از :
1-Bal time 2- N.Y.P.E

ب ) چارتر پارتیهای سفری :

از بعضی از این نوع می توان برای حمل بیشتر کالاها استفاده نمود و بعضی از آنها برای عمل کالاهای بخصوصی مورد استفاده قرار میگیرند. در زیر چند نوع از چارتر پارتیهای سفری که در کشتیرانی جمهوری اسلامی ایران بیشتر مورد استفاده قرار می گیرند ذکر می گردد.

2-فرم Garcon که یک فرم عمومی است و از آن برای کالاهای بخصوصی استفاده نمیشود.
3-فرم Austwheat برای حمل گندم از استرالیا.
4-فرم Norgrain بر حمل غلات از آمریکا و کانادا.
5-فرم Centrocon بر حمل غلات از آرژانتین.
6-فرم Sugar Charter برای حمل شکر.
7-فرم Vegoilvay برای حمل روغن نباتی (مایع)
8-فرم Asbatank برای حمل مواد شیمیایی (بصورت مایع)


انواع شرایط حمل دریایی :

Liner out / Liner in :
در این نوع قرارداد حمل هزینه بارگیری و حمل دریایی و نیز تخلیه کالا بر عهده کشتیرانی خواهد بود.

Free in/Free out
کشتیرانی (متصدی حمل و نقل) تنها وظیفه حمل دریایی را به عهده دارد و از این جهت کلیه هزینه های بارگیری و بارچینی و صفافی کالا در بندر بارگیری به عهده فروشنده و یا صاحب کالا می باشد و کلیه هزینه های تخلیه در بندر مقصد به عهده صاحب کالا است.

Liner in/ Free out
کلیه هزینه های بارگیری و نیز حمل دریایی کالا به عهده کشتیرانی لیکن وظیفه تخلیه کالا به عهده صاحبان آن است.

Free in/ Liner out
بارگیری و بارچینی در بندر مبداء به عهده فروشنده کالا و یا صاحب کالا است. لیکن وظیفه حمل دریایی و نیز تخلیه کالا در بندر مقصد به عهده کشتیرانی است.

بیمه نامه ازبین رفتن تمامی کالا

براساس شرایط این بیمه نامه ، بیمه گر زمانی اقدام به جبران خسارت بیمه گذار می کند که تمامی کالا و محموله در جریان حمل و به علت یکی از خطرات دریا، ازبین رفته باشد و به همین دلیل اگر بخش عمده کالا از بین رفته و صرفا اندکی ازآن باقی بماند، بیمه گر تعهدی در جبران خسارت کالا نخواهد داشت.


مصادیق خسارت همگانی

می توان چنین نتیجه گرفت که خسارات همگانی شامل پرداخت هزینه ها و فدا کردن کالا به شرح زیر خواهد بود
ـ خساراتی که به ماشین آلات و یا قطعات مکانیکی برای نجات عمومی و بر اثر فدا کردن به کشتی ایجاد شده باشد
ـ سبک کردن کالای رو و زیر عرشه کشتی به منظور نجات کشتی و کالا
ـ خسارات ناشی از کاربرد وسائل آتش نشانی از قبیل آب و پودر کف
ـ تخلیه و بارگیری کالای مورد بیمه در بندر پناه و یا در مواقعی که کشتی به گل نشسته است
ـ هزینه هائی که برای شناور ساختن کشتی به گل نشسته صرف شده است
ـ هزینه هائی که برای ورود کشتی به بندر پناه برای انجام تعمیرات مورد نیاز پرداخت میشود
ـ هزینه های تخلیه و بارگیری در بندر پناه


هزینه نجات

هزینه های نجات هزینه هایی است که به منظور نجات کشتی و محمولات آن از حادثه ، در حالیکه خطر و عواقب ناشی از آن منافع موجود در آن سفر دریائی را مورد تهدید قرار داده است به مصرف میرسد و معمولا به حساب زیان همگانی منظور خواهد شد چنانچه مالکین کشتی و یا صاحبان کالا از پرداخت هزینه های نجات دهنده حق توقیف کشتی و کالا را دارد در تعیین هزینه های نجات ، معمولا دادگاه و یا داوران منتخب با در نظر گرفتن دشواری عملیات نجات را تعیین می کند.

عوامل زیر ازجمله مسائلی است که در تعیین هزینه نجات نقش عمده و اساسی دارد
ـ تعداد افرادی که کار نجات را انجام داده اند
ـ انرژی و مهارتهایی که در نجات کشتی و کالا مورد استفاده قرار گرفته است
ارزش دستگاهها و تجهیزاتی که برای نجات کشتی و کالای آن مورد استفاده قرار گرفته و میزان خطری که این دستگاهها در معرض آن قرار داشته است
ـ ارزش کالای نجات داده شده توسط گروه نجات ارزش کالا، کشتی، سوخت کرایه
ـ ارزیابی خطری که نجات دهندگان ، کالا و کشتی را از آن نجات داده اند.

It is remarkable, very amusing message