سیزدهمین نشست کمیسیون کشاورزی و صنایع غذایی برگزار شد

اتاق تهران:
سیزدهمین نشست کمیسیون کشاورزی و صنایع غذایی برگزار شد
هنوز موضع مسئولان در قبال پنبه روشن نیست
سازمان دامپزشکی از حیطه نظارتی خود خارج شده است

سیزدهمین نشست کمیسیون کشاورزی و صنایع غذایی اتاق تهران هم به پنبه پرداخت و هم از دخالت های سازمان دامپزشکی انتقاد کرد. در این نشست حاضران هم به موضوع کاهش تولید پنبه و بی توجهی مسئولان به این محصول استراتژیک پرداختند و هم از دخالت های سازمان دامپزشکی انتقاد کردند که فراتر از قانون عمل می کند و به حیطه تولید کارخانه ها وارد شده است.

در ابتدای نشست هر یک از اعضا در سخنان کوتاهی به اخبار و رویدادهای مهم حوزه کشاورزی و صنایع غذایی پرداختند. در این نشست باز هم موضوع قیمت شیر و محصولات لبنی مطرح شد و این بار اصغر تفضلی بود که نسبت به برخی سخنان در مورد آزادسازی قیمت شیر انتقاد کرد و آن را به زیان مصرف کننده دانست. اصغر تفضلی مشاور کمیسیون کشاورزی و از کارشناسان این حوزه توضیح داد: «من مصاحبه ای در روزنامه همشهری خواندم که در آن آقای نکویی مهر رئیس سازمان حمایت از مصرف کننده گفته بود که قیمت شیر تا چند هفته دیگر آزاد می شود و این باعث بروز یک جهش قیمتی و شوک به مصرف کننده خواهد شد».

تفضلی ادامه داد: «صنایع لبنی تصمیم گرفته اند تا شیر پاکتی را 30 درصد گران تر کنند که این موضوع به زیان مصرف کننده خواهد بود. این موضوع را هم باید در نظر بگیریم که اگر قیمت شیرخام هم بالا رفته به این دلیل بوده که قیمت خوراک دام در 9 ماهه سال جاری نسبت به مدت زمان مشابه در سال گذشته 5/47 درصد افزایش یافته است».

کشک کالای اساسی نیست!
شاهرخ ظهیری اما این موضوع را از جنبه دیگری نگاه کرد و از مسئولان دولتی که به رغم وعده های داده شده هم چنان به سرکوب قیمت می پردازند، انتقاد کرد. رییس کمیسیون کشاورزی و صنایع غذایی اتاق تهران گفت: «در آخرین روز هفته گذشته، آقای نکویی مهر به اتاق تهران آمد و در نشستی شرکت کرد که تعدادی از تولیدکنندگان هم حضور داشتند و همه مسایل و مشکلات هم به صورت مستند و مستدل به ایشان اعلام و تمام جوانب هم بررسی شد و در جلسه قول هایی هم داده شد. » ظهیری خواسته تولیدکنندگان را تنها اجرای قانون نه کمتر و نه بیشتر اعلام کرد و افزود: «در این جلسه تصمیم گرفته شد که لیستی از کالاهای اساسی تدوین و بررسی شود و به غیر از کالاهای موجود در لیست بقیه کالاها آزاد باشند و سازمان حمایت دیگر در قیمت گذاری آن ها دخالت نکند». رییس کمیسیون کشاورزی و صنایع غذایی اتاق تهران به کشک پاستوریزه اشاره کرد و گفت: «کشک که کالاهای اساسی نیست که به خاطر آن تولیدکنندگان را به تعزیرات می خوانند و جریمه می کنند».

شاهرخ ظهیری گران تمام شدن تولید کالا را متفاوت از گران فروشی خواند و افزایش قیمت کالاها را ناشی از اجرای طرح هدفمندی و افزایش قیمت نهاده های تولید و نه گرانفروشی اعلام کرد.

پس از این سخنان رییس کمیسیون کشاورزی، سیدحسن امیری مقدم به موضوع ممنوعیت واردات شیرخشک و درخواست صنایع لبنی برای آزادسازی آن اشاره کرد و این موضوع را به زیان دامداران کوچک خواند. امیری مقدم گفت: «اگر شیرخشک وارد شود، کارخانجات شیر تولیدکننده را به هر دلیلی پس می زنند. شیر هم که یک ماده زود فاسدشدنی است و واردات شیرخشک باعث از بین رفتن دامداران خرد می شود».

شاهرخ ظهیری در پاسخ به سخنان امیری مقدم تقاضای صنایع لبنی برای واردات شیرخشک را به جهت تولید برای صادرات اعلام کرد و گفت: «شکی نیست که در حال حاضر ما با کمبود شیر مواجه هستیم و کارخانجاتی که صادرات و ارزآوری برای کشور داشته اند، دیگر کمتر برای صادرات تولید می کنند. می توان به این صنایع اجازه داد تا برای تولید کالای صادراتی مواد اولیه چون شیرخشک وارد کنند».

قیمت شیر یک شمشیر دولبه است
دکتر صفرچی که به عنوان نماینده وزارت بهداشت و درمان در نشست کمیسیون کشاورزی اتاق تهران شرکت کرده بود نیز در سخنانش به شیرخشک و ممنوعیت واردات آن اشاره کرد و گفت: «مصرف شیرخشک صنعتی فقط در صنایع لبنی نیست و بسیاری از محصولات دیگری که حتی به ذهن شما هم نمی رسد از شیرخشک صنعتی استفاده می کنند. سیاستگذاری واردات محصولات غذایی در اختیار ما نیست و وزارت جهادکشاورزی در این رابطه تصمیم گیر است و متاسفانه می بینید برخی کنسروهایی که حتی در داخل کشور قابل تولید هم نیست وزارت جهادکشاورزی واردات آن را ممنوع کرده است».

صفرچی هم چنان قیمت فرآورده های لبنی به خصوص شیر را یک شمشیر دولبه دانست و گفت: «اگر قیمت را پایین بیاوریم کیفیت نیز پایین می آید که این خود به زیان سلامت جامعه است. از طرف دیگر هم اگر قیمت شیر افزایش یابد، مصرف خانوارها کم می شود که این موضوع به زیان جامعه است». صفرچی به پیشنهاد وزارت بهداشت مبنی بر تعیین قیمت فرآورده های اصلی لبنی و واگذاری تعیین قیمت محصولات فرعی چون کشک و پنیرهای خاص به خود تولیدکننده اشاره کرد که می تواند در شرایط فعلی به عنوان راه حل مورد توجه قرار گیرد.

چرا باید به سازمان استاندارد پول بپردازیم؟
علیرضا حائری دبیر انجمن نساجی که به عنوان مهمان در این نشست حضور پیدا کرده بود نیز به موضوع 8در هزار و 4در هزار ارزش کالاهای وارداتی اشاره کرد که واردکننده باید به سازمان استاندارد پرداخت کند. حائری با انتقاد از این برخورد سازمان استاندارد گفت: «به چه دلیل ما باید این مبلغ را به سازمان استاندارد بپردازیم؟ چرا یک واردکننده باید 8در هزار یا 4 درهزار ارزش محموله ای را که برای تولید به کشور وارد کرده به سازمان استاندارد بپردازد؟»
حائری هم چنین با انتقاد از سازمان حمایت در مورد قیمت تمام شده کالاها گفت: «سازمان قبول دارد که هزینه تمام شده یک کالا به علاوه 12 درصد سود، قیمت یک کالا برای عرضه است اما همیشه قیمت تمام شده ای که ما به عنوان تولیدکننده برای یک کالا محاسبه می کنیم با آنچه سازمان حمایت برآورد می کند تفاوت دارد. چون به عنوان مثال قرار بود پتروشیمی ها محصولات خود را با فوب مرداد ماه 89 بفروشند اما پتروشیمی ها قیمت را بالاتر برده اند. علاوه بر فاکتوری که صادر می کنند مبالغ دیگری را هم می گیرند».

تکلیف پنبه مشخص نیست
اما دستورجلسه سیزدهمین نشست کمیسیون کشاورزی و صنایع غذایی اتاق تهران یک محصول کشاورزی مهم واستراتژیک یعنی «پنبه» بود. به همین دلیل نیز در کنار حائری که از انجمن صنایع نساجی ایران حضور داشت، بهرام نظری مدیرعامل اتحادیه پنبه کاران و اسداله براتی نیز حاضر بودند. بهرام نظری سخنانش را در مورد پنبه با اشاره به اهمیت آن به عنوان یک محصول استراتژیک آغاز و از بی توجهی مسئولان نسبت به این محصول انتقاد کرد. نظری گفت: «متاسفانه پس از انقلاب اسلامی کار خاصی در مورد پنبه صورت نگرفته است و هنوز مسئولان تکلیف خودشان را با پنبه روشن نکرده اند».

نظری آمریکا را به گواه آمار بزرگترین تولیدکننده پنبه در دنیا عنوان کرد که بیشترین یارانه را هم به پنبه کاران اختصاص می دهد. نظری توضیح داد: «در کشور ما 40 درصد هزینه پنبه مربوط به هزینه برداشت است. چون مزارع ما کوچک است و با ماشین برداشت نمی شود. متاسفانه بلاتکلیفی پنبه باعث شده تا کشت پنبه بسیار کاهش یابد و در مقابل چون زمین فقط به کشت یک محصول اختصاص یافته و تنوعی در کشت نیست کارایی زمین مزارع نیز افت کرده و مثلا در استان گلستان تولید گندم هم کاهش چشمگیری داشته است».

نظری به استفاده های مختلف پنبه در صنایع مختلف اشاره کرد و از لباس هایی پنبه ای مثال آورد که با استفاده از دی اکسید تیتانیوم و نیتروژن بعد از 2 ساعت که در برابر خورشید قرار بگیرد خودبخود تمیز می شود. با این همه بهرام نظری از مشکلاتی که برایش در طول سال های گذشته به عنوان مدیرعامل اتحادیه پنبه کاران به وجود آمده از مسئولان گلایه کرد. نظری به احضارهای مکرر خود به دلیل انتقادهایش از مسئولان اشاره داشت و گفت: «فشارهای زیادی بر ما وارد شد حتی به بانک کشاورزی هم گفته بودند به ما وام ندهد. پس از این همه مدت من تصمیم گرفتم که از اتحادیه پنبه بروم. شاید با رفتن من فشارها از روی این اتحادیه برداشته شود و نگاه مسئولان به پنبه تغییر کند».

سازمان تعاون روستایی دلالی پنبه می کند
علیرضا حائری دبیر انجمن نساجی ایران نیز اصلی ترین مشکل پیش روی پنبه را این دانست که وزارت جهادکشاورزی این محصول را به عنوان یک محصول استراتژیک تعریف نکرده است. حائری گفت: «در سال 1354 تولید پنبه در کشور بالغ بر 253 هزار تن بوده که 80 هزار تن آن در صنایع نساجی داخلی مصرف و بقیه آن به خارج صادر می شده است. در آن سال ها پنبه به عنوان دومین محصول صادراتی کشور مطرح بود و 20 درصد درآمد ارزی غیرنفتی را به خود اختصاص داده بود.» وی افزود: «با این حال سال گذشته کل تولید پنبه در کشور 48 هزار تن بوده و امسال نیز پیش بینی تولید بین 50 تا 55 هزار تن است».

حائری هم چنین از ناکارآمدی سیاست های وزارت جهادکشاورزی انتقاد کرد و گفت: «این وزارتخانه به اسم حمایت از کشاورز واردات پنبه را ممنوع کرد چرا که معتقد بود با این کار سطح زیر کشت پنبه افزایش می یابد. اما این اتفاق نیفتاد و دوباره واردات آن را آزاد کردند اما متاسفانه در این مدت پنبه افزایش قیمت زیادی یافت و 2 دلار به 5/5 دلار رسید. یعنی وقتی نساجی ها در هند و چین با پنبه 2 دلاری که خریداری کرده بودند کار می کردند نساجی ها ما مجبور شدند پنبه 5/5 دلاری بخرند».

دبیر انجمن نساجی ایران هم چنین از سازمان تعاون روستایی انتقاد کرد و این سازمان را به دلالی پنبه متهم کرد. حائری گفت: «سازمان تعاون روستایی پنبه را از کشاورز می خرد و انبار می کند.بعد پنبه 2500 تومانی را در مزایده 4000 تومان می فروشد. من نمی دانم آیا در اساسنامه این سازمان این گونه تعریف شده که این سازمان باید سودآور باشد و تمام زیان های خود از خرید دیگر محصولات را از طریق خرید و فروش پنبه جبران کند؟» علی رضا حائری هم چنین از توزیع بذرهای نامرغوب و متفاوت در بین کشاورزان گله کرد و به چهار نوع بذر مختلفی اشاره کرد که امسال در اختیار کشاورزان استان گلستان قرار گرفته است.

هنوز یک رقم خوب پنبه به کشاورز نداده ایم
اما محمدحسین شریعتمدار مشاور کمیسیون کشاورزی و صنایع غذایی اتاق تهران که خود زمانی در وزارت کشاورزی مسئول پنبه بود در ابتدای سخنان خود به دلایل کاهش تولید پنبه در کشور پرداخت. شریعتمدار به تولید بالای پنبه در سال های 53 و 54 در کشور و کاهش چشمگیر تولید آن در سال های بعد اشاره کرد و گفت: «برای من نیز سوال بود که چرا ناگهان تا این اندازه تولید پنبه کاهش یافته است. مدت های زیادی گشتم تا این که به مصوبه ای در سال 53 رسیدم که بر مبنای آن صادرات پنبه ممنوع می شود. تا قبل از این مصوبه صادرات پنبه آزاد بود اما با لابی صنعت صادرات آن منوط به برطرف کردن نیاز صنایع داخلی می شود. همین مصوبه اثر بسیار زیادی بر روی کاهش تولید پنبه در سال های پس از 1354 و بعد از انقلاب گذاشت».

شریعتمدار عدم حمایت از پنبه و دولتی کردن سهام در سال 1362 را نیز یکی دیگر از ضربه هایی دانست که به تولید پنبه در کشور وارد شده است. این کارشناس کشاورزی توضیح داد: «در سال 62 مثلا ما مناقصه می دادیم که سم می خواهیم بعد دولت سم هایی را در مناقصه می خرید که با قیمت 5/4 دلار عرضه شده بود در حالی که متوسط قیمت سم در دنیا لیتری 5/13 دلار بود. به دلیل خریداری و توزیع همین سم های نامرغوب بود که آفت کل پنبه های تولیدی را گرفتار کرده بود».

محمدحسین شریعتمدار هم چنین به آمار تولید پنبه در کشور اشاره کرد و افزایش تولید پنبه از سال 1361 تا 1388 را 26 درصد در پنبه آبی عنوان کرد. به گفته شریعتمدار در طی این مدت تولید پنبه دیم نیز هیچ افزایش نداشته است. شریعتمدار افزود: «اما در همین مدت تولید ذرت 280 درصد، سویا 20 درصد، سیب زمینی 65 درصد، گندم آبی 100 درصد، گندم دیم 90 درصد، نخود 10 درصد و خیار 38 درصد افزایش یافته است». این کارشناس حوزه کشاورزی از پنبه، نخود و سویا به عنوان محصولاتی یاد کرد که در طی این سالها رشدی نداشته است.

شریعتمدار گفت: «متاسفانه در تولید سویا حدود 40 سال است که رشد خوبی نداشته ایم و در نخود هم به واردکننده تبدیل شده ایم. در پنبه هم هنوز نتوانسته ایم به استان گلستان یک رقم پنبه خوب معرفی کنیم. از سال 1338 تاکنون کل بذر کشاورزی که به کشاورزان عرضه شده سالی 10 رقم بوده که در این بین پنبه اصلا حضور نداشته است. اما در کشوری مثل ترکیه سالانه 73 رقم و در فرانسه و آلمان 400 رقم بذر در اختیار کشاورزان قرار داده است».
محمدحسین شریعتمدار پنبه را محصولی عنوان کرد که همیشه تولید و صادرات و واردات آن چالش برانگیز بوده است. این کارشناس سابق وزارت کشاورزی افزود: «در پنبه همیشه با نوسان تولید روبرو بودیم. مثلا در سال 1377 ما به وزارت صنایع نامه نوشتیم و پرسیدیم که صنعت در سال آینده چقدر به پنبه نیاز دارد. آن زمان آقای شافعی گفت ما 160 هزار تن نیاز داریم و با قیمت همین امسال نیز حاضریم پنبه را خریداری کنیم. در آن سال هم به علت تولید پایین پنبه، قیمت این محصول خوب و سودآور بود اما این موضوع که اعلام شد سال بعد ما تولید زیادی داشتیم و پنبه زیادی روی دست کشاورز ماند که ما در نهایت توانستیم اجازه صادرات 24 هزار تن آن را بگیریم».

آمریکا بهترین سیستم حمایتی از پنبه را دارد
شریعتمدار هم چنین به آمریکا به عنوان بزرگترین تولیدکننده پنبه اشاره کرد که بهترین سیستم حمایتی از پنبه را نیز در دنیا دارد. مشاور کمیسیون کشاورزی و صنایع غذایی اتاق تهران توضیح داد: «در آمریکا در ابتدای فصل برداشت پنبه، بانک ها تمام محصول را می خرند و 80 درصد پول آن را نیز به کشاورز پرداخت می کنند. پس از آن شش ماه به کشاورز فرصت می دهند تا اگر توانست محصول خود را به هر کسی به قیمتی بالاتر بفروشد و پول پرداختی بانک را نیز برگرداند. در غیر این صورت بانک با پرداخت 20 درصد باقیمانده خود پنبه را از کشاورز می خرد».

چون آقای خاتمی به دموکراسی معتقد بود طرح تصویب نشد
محمدحسین شریعتمدار به عدم تفاهم تولیدکنندگان پنبه با صنایع نساجی نیز اشاره کرد و گفت: «در زمانی که من مسئول بودم، طرحی داشتیم به این صورت که هر سال به ازای هر کیلوگرم پنبه که به نساجی می دهیم 7/0 درصد آن در یک صندوق ذخیره شود تا در سال های بحران به درد این محصول بخورد و بتوان از آن استفاده کرد. بار مالی این طرح هم زیاد نبود و برعهده دولت بود. همه با این طرح موافقت کردند و برای تصویب نهایی این طرح به شورای اقتصاد رفتیم. در شورا آقای خاتمی که رییس جمهور بود از همه سوال کرد که با این طرح موافق هستند یا خیر که خانم نصراللهی که از اتحادیه نساجی حضور داشت، در پذیرش طرح از خودش تردید نشان داد. در حالی که پیش از آن با هم صحبت و توافق کرده بودیم. آقای خاتمی هم روحیه ای که داشت جمعی بود و به دموکراسی اعتقاد داشت و می خواست نظر همه جلب شود. ایشان چند بار از خانم نصراللهی پرسید و وقتی دید ایشان تردید دارند گفت بروید بیشتر طرح را بررسی کنید و دیگر آن طرح به سرانجام نرسید».

سید حسن امیری مقدم دیگر کارشناس کمیسیون کشاورزی و صنایع غذایی اتاق تهران نیز دلیل عدم افزایش تولید پنبه را سیاست خودکفایی در تولید گندم در وزارت جهاد کشاورزی دانست و گفت: «در حال حاضر گندم و پنبه رقیب هم شده اند و دولت هم می خواهد در گندم به خودکفایی برسد و از تولید آن حمایت می کند. دولت کشاورز را تشویق می کند که گندم تولید کند به همین دلیل کشت پنبه نیز کاهش یافته است».

سازمان دامپزشکی از حدود خود تجاوز کرده است
پس از بحث پنبه اما شاهرخ ظهیری به موضوع مهم دخالت های سازمان دامپزشکی کشور در امر تولید محصولات غذایی پرداخت. شاهرخ ظهیری در این باره گفت: «سلامت محصولاتی چون گوشت با مثلا عسل در اختیار دامپزشکی است و مطابق قانون تا پشت در کارخانه در حیطه اختیارات آن ها قرار می گیرد و در محدوده کارخانه ناظر وزارت بهداشت حضور دارد اما سازمان دامپزشکی نیز از حدود خود فراتر رفته و وارد کارخانه شده است و مثلا برای تولید عسل یک مسئول فنی معرفی کرده که مراقبت کند در حالی که خود کارخانه مسئول فنی مورد تایید وزارت بهداشت و درمان دارد».

ظهیری کنترل و نظارت بر دام خام را مطابق قانون برعهده سازمان دامپزشکی دانست که گواهی سلامت گوشت خام برای صنایع تبدیلی را در اختیار آنان قرار می دهد. بنابراین نظارت بعد از آن در داخل کارخانه برعهده وزارت بهداشت و اداره نظارت بر مواد غذایی است که به مسئول تولید کارخانه پروانه بدهد.

در انتهای سیزدهمین نشست کمیسیون کشاورزی و صنایع غذایی حاضران تصمیم گرفتند تا برای برگزاری نشستی مشترک با سازمان دامپزشکی اقدام کنند و مشکلات پیش روی تولیدکنندگان صنایع غذایی و فعالان این حوزه را به گوش مسئولان این سازمان برسانند.