کاهش واردات، کسب وکار در گمرک ها را از رونق انداخت

شرکت ها و فعالان بخش ترخیص کالا و خدمات روزهای سرد و کسادی را تجربه می کنند که تا پیش از این سابقه نداشته است. یکی از ترخیص کاران با سابقه می گوید، حتی در زمان جنگ که دلار هفت تومان بود، بازار ترخیص کاران به اندازه امروز کم رونق و راکد نبوده است. دیگر نمی توان به حق العمل کاران و ترخیص کاران گفت که فرصت سر خاراندن ندارند. بلکه آنها این روزها بیشتر از همیشه فرصت این کار را دارند.

بازار ترخیص کاران کالا مدتی است که تا کمر در برابر کسادی و بی رونقی خم شده و فعالان این حوزه نیز دوران رکود را پذیرفته اند، حتی اگر باور آن سخت و دشوار باشد. رونق در بازار ترخیص کالا مانند بسیاری دیگر از حوزه های کسب وکار و فعالیت های اقتصادی کمرنگ شده است. وقتی واردات از رمق بیفتد، نا و توانی برای بازار ترخیص کالا نیز نمی ماند. آنهایی که در این بازار استخوان ترکانده اند و وجب به وجب گمرک ها کشور را می شناسند، انگشت اتهام را به سمت اوضاع نابسامان دلار و ارز نشانه می گیرند. به گفته آنها، بازار پر نوسان ارز که از زمستان سال گذشته به اوج خود رسیده است، جرات و جسارت را از واردکنندگان گرفته و کمتر فعال اقتصادی پیدا می شود که با حساب دو دو تا چهارتا، تن به واردات دهد. آمارهای گمرک ایران نیز حکایت از کاهش و افت شدید واردات طی چند ماه اخیر دارد که در طول چند سال گذشته کم سابقه بوده است. یکی دیگر از دلایل افت شدید واردات را، باید فشار تحریم ها دانست که به دنبال دستورالعمل های جدیدی که از سوی کشورهای مخالف برنامه های هسته ای ایران اعمال شده، شدت بیشتری نیز پیدا کرده است. در چنین شرایطی است که دستورالعمل های پی در پی بانک مرکزی در خصوص تخصیص ارز مرجع به برخی کالاها و محدودیت واردات، گره تجارت خارجی را تنگ تر از گذشته می کند که همین نیز منجر به خروج بسیاری از واردکنندگان از گردونه تجارت شده است.

«کالا که در گمرک نباشد، ترخیص کار مگس می پراند»؛ این را یکی دیگر از فعالان این بازار می گوید. حکایت این روزهای این ترخیص کار و بسیاری دیگر از حق العمل کاران تقریباً یکی است. شاید روزهای پر رونق فعالیت اقتصادی و کسب و کار آنها نیز به آخر رسیده باشد. بازار نابسامان ارز، تر و خشک را با هم می سوزاند. حال ترخیص کار باشد یا واردکننده و تاجر حرفه ای. خیلی ها طی چند ماه اخیر سرمایه خود را در این بازار از دست داده یا به مرز ورشکستگی نزدیک شده اند.

فعالان ترخیص کالا از گمرک های کشور و حق العمل کاران نیز از تصمیمات پی در پی بانک مرکزی در تخصیص ارز مرجع به برخی کالاها و محدودیت در واردات گلایه دارند. گلایه ای که مدت هاست صدای صادرکنندگان و واردکنندگان را درآورده و حتی به اختلاف درون کابینه نیز دامن زده است.

اما بازار ترخیص کاران تقریباً این روزها از سکه افتاده است؛ با این حال این بازار همچنان به کار ادامه می دهد و کالاهایی که از سوی واردکنندگان به کمرگات کشور رسیده است توسط ترخیص کاران به دست صاحبان کالا می رسد. در ازای خدماتی که فعالان این بخش انجام می دهند، حق الزحمه ای به عنوان دستمزد ترخیص کالا از سوی واردکنندگان و صاحبان کالا پرداخت می شود که عمدتاً رقم چندان قابل توجهی نیز نیست؛ هزینه حق العمل کاری نیز از تعرفه ثابت و مشخصی پیروی نمی کند و بر اساس عرف معمولی که از سوی شرکت های ارائه دهنده این خدمات صورت می گیرد، هزینه ترخیص کالا از انبارهای گمرک ها کشور محاسبه می شود. برخی از شرکت های فعال در زمینه ترخیص کالا هزینه های این بخش را بر پایه حجم کانتینر محموله وارداتی محاسبه می کنند. بر این اساس، حق العمل ترخیص یک محموله کانتینر با حجم 20 فوت، 250 هزار تومان تا 300 هزار تومان در نظر گرفته می شود. با افزایش حجم کانتینر، حق الزحمه ترخیص کالا نیز اندکی افزایش می یابد؛ به طور مثال، ترخیص یک کانتینر با حجم 40 فوت، 350 تا 400 هزار تومان برآورد می شود. برخی دیگر از شرکت های ترخیص کالا و فعالان این حوزه، بر پایه ارزش محموله وارداتی حق الزحمه ترخیص از گمرک را لحاظ می کنند. به این ترتیب که اگر ارزش محموله وارداتی تا سقف 20 هزار دلار باشد، حق الزحمه ای که برای ترخیص این محموله در نظر گرفته می شود حدود 400 هزار تومان است. با افزایش ارزش محموله ای که در گمرک در انتظار ترخیص است، به ازای هر دلار بیشتر از 20 هزار دلار، 80 ریال به رقم 400 هزار تومان اضافه می شود. در محاسبه حق الزحمه ترخیص کالا علاوه بر دستمزد ثابتی که از سوی حق العمل کاران دریافت می شود که در بالا به آن اشاره شد، مالیات کارت بازرگانی نیز دریافت می شود، و این در صورتی است که شرکت ترخیص کننده یا فرد ترخیص کار، از کارت بازرگانی خود برای ترخیص کالا و محموله وارداتی استفاده کند. عرف ترخیص کاران معمولاً بر این اساس است که اگر از کارت بازرگانی خود برای ترخیص کالا استفاده کنند، به ازای هر دلار ارزش بار، 40 تومان به هزینه ترخیص و دستمزد آنها اضافه می شود.

زمان ترخیص کالا نیز بسته به نوع و جنس محموله وارداتی متفاوت است. اگر کالای وارداتی جزء کالاهایی باشد که باید از سوی دستگاه های مربوطه تاییدیه ورود دریافت کند، زمان ترخیص کالا معمولاً تا یک هفته نیز طول می کشد. اما در صورتی که محموله وارداتی که در انبارهای گمرک منتظر ترخیص است نیازی به اخذ مجوزهای ورود به داخل کشور نداشته باشد، ترخیص کاران می توانند ظرف دو روز کالا و بار وارداتی را از گمرک های کشور ترخیص کنند. کسب وکار ترخیص کاران این روزها چندان سکه نیست. جرات واردات برای فعالان اقتصادی به پایین ترین سطح رسیده و بازرگانان این روزها با دستورالعمل ها و تبصره های مختلفی رو به رو می شوند که واردات را برای آنها دشوار کرده است.

هزینه های یکسان اما اندک

هزینه ترخیص کالا و محموله های وارداتی از گمرک های کشور تقریباً یکسان است. به طور مثال، ترخیص یک محموله پنج تنی مواد شیمیایی از گمرک شهریار همان هزینه ای را در بر می گیرد که از گمرک بندرعباس ترخیص شود. همان طور که در گزارش بالا اشاره شد، هزینه ترخیص بسته به حجم کانتینر محموله وارداتی و نیز ارزش دلاری آن محاسبه می شود و علاوه بر آن اگر از کارت بازرگانی ترخیصکار استفاده شود، مالیات آن نیز از صاحب کالا اخذ می شود. اما اگر واردکننده کالا خود اقدام به ترخیص محموله وارداتی کند، ترخیص آن جز پرداخت های مرسوم گمرکی، شامل سود بازرگانی که معادل چهار درصد است، مالیات بر ارزش افزوده که آن نیز پنج درصد محاسبه می شود و دیگر هزینه های اندک، رقم دیگری را بر دوش واردکننده کالا نمی گذارد. با این حال، بسیاری از واردکنندگان و فعالان اقتصادی ترجیح می دهند ترخیص محموله*های وارداتی خود را به افراد خبره و آماده به کار در این حوزه که آشنایی کاملی با شرایط و نحوه سریع ترخیص کالا دارند، وکالت دهند.

اما پیش از ترخیص کالا، اقدامات دیگری باید از سوی واردکننده صورت گیرد که ثبت سفارش نخستین گام است. ثبت سفارش کالای وارداتی نیز می تواند قبل از حمل محموله به ایران و یا همزمان با ورود به یکی از گمرک های کشور، از طریق سایت ثبتارش صورت گیرد. در این سایت اطلاعات و مشخصات کاملی از نوع کالا، مبداء ورود آن، مقصد کالا، کد کالا، نوع ارز تخصیص یافته و ... از سوی واردکننده و صاحب کالا به ثبت می رسد و پس از بررسی از سوی نهادهای مربوطه، برای محموله وارداتی اعلامیه ورود صادر می شود. پس از آن، محموله به انبار گمرک مربوطه وارد شده و تا زمان ترخیص در انبار می ماند. همان طور که اشاره شد، هزینه های خروج از انبار و ورود کالا به بازار ثابت است و شامل حقوق ورودی که تعرفه و سود بازرگانی است، می شود. مالیات نیز اخذ می شود و اگر کالایی نیاز به اخذ مجوز ورود از نهادها و دستگاه های مربوطه داشته باشد، باید مراحل دریافت مجوز نیز طی شده و سپس اجازه ترخیص برای آن محموله صادر می شود.

منبع: تجارت فردا