خط قرمز مجلس روی ارز مسافرتی

رئیس کمیسیون اقتصادی مجلس این روزها به منبع دست اول خبرساز در حوزه بازار ارز تبدیل شده است.

همین هفته پیش بود که ارسلان فتحی*پور با اعلام خبر تدوین بسته سه*نرخی برای بازار ارز، وزارت اقتصاد را ناچار به موضع*گیری کرد. بعد از آن هم اگر چه دولت مصوبه*ای ابلاغ کرد و از غربال شدن متقاضیان ارز مرجع خبر داد، اما از مجلسی*ها خبری مبنی بر انصراف از تدوین این بسته به گوش نرسید.
اما دیروز در شرایطی که هنوز پس*لرزه*های احتمال ورود مجلس به تنظیم بازار ارز فروکش نکرده است، فتحی*پور اهالی بازار را دوباره هیجان*زده کرد. به این ترتیب رئیس کمیسیون اقتصادی مجلس با بیان این*که سالانه بیش از ۱۰ میلیارد دلار ارز مسافرتی از کشور خارج می*شود، درحالی*که هیچ توجیه اقتصادی برای آن وجود ندارد، از طرح مجلس برای حذف ارز مسافرتی خبر داد.
به گفته فتحی*پور، این بند جدید هم در همان بسته*ای که پیش*تر خبر از تنظیمش داده بود گنجانده می*شود اما زمان نهایی شدن طرح در کمیسیون مشخص نیست. او تاکید کرد: هنوز کار تهیه و تدوین بسته اقتصادی این کمیسیون برای ساماندهی وضعیت اقتصادی کشور به پایان نرسیده است، چون نیاز به کار کارشناسی بیشتری دارد.
رئیس کمیسیون اقتصادی مجلس در*خصوص رانت*زا بودن طرح سه*نرخی شدن بازار ارز هم گفت: اصلا اینطور نیست، بلکه از نظر مطالعات کارشناسی در شرایط فعلی راه تنظیم قیمت کالاها در بازار داخلی و مبارزه با گرانی، فقط سه**نرخی کردن ارز است.
به گفته فتحی*پور، در صورت تصویب این طرح در مجلس نهم و همچنین درصورت اجرای درست آن توسط دولت، شاهد کاهش چشمگیر قیمت کالاها به*ویژه کالاهای اساسی در بازار خواهیم بود. نماینده منتخب مردم کلیبر با اشاره به اختلاف قیمت حدود ۷۰۰ تومانی نرخ ارز مرجع با نرخ ارز آزاد، گفت: مگر الان که به قول برخی از آقایان ارز تک*نرخی است، هیچ فساد اقتصادی به*وجود نیامده است؟!

وی با تاکید بر این*که نباید برای واردات کالاهای غیر*ضروری ارز با نرخ مرجع در اختیار واردکنندگان گذاشت، گفت: به*عنوان نمونه، چه لزومی داشت که در یک سال گذشته برخی از واردکنندگان با استفاده از ارز دولتی حدود ۷۰ میلیون دلار اسباب*بازی از کشور چین خریداری و به ایران وارد کنند؟
فتحی*پور با اعلام این*که یکی دیگر از موضوعاتی که در این بسته مطرح شده، «حذف ارز مسافرتی» است، گفت: متاسفانه سالانه بیش از ۱۰ میلیارد دلار ارز مسافرتی از کشور خارج می*شود، درحالی که هیچ توجیه اقتصادی برای آن وجود ندارد.وی تصریح کرد: براین اساس، باید ارائه ارز مسافرتی با نرخ دولتی در کشور متوقف شود و مسافران برای رفتن به مسافرت، ارز با نرخ آزاد تهیه کنند.
رئیس کمیسیون اقتصادی مجلس همچنین درخصوص این*که این طرح شامل مسافران زیارتی هم می*شود، گفت: بله، این طرح همه مسافران اعم از مسافرانی که برای تفریح یا برای تجارت یا برای زیارت به کشورهای دیگر می*روند را شامل می*شود.

رانت ایجاد می*شود
در سوی دیگر منتقدان هم بر رانت*زا بودن طرح مجلس اصرار دارند.
در همین خصوص مدیرعامل صندوق توسعه ملی با بیان این*که روش*هایی برای پوشش نوسانات نرخ ارز داریم، از طرح سه*نرخی شدن ارز انتقاد کرد. محمدرضا فرزین، در مورد پوشش نوسانات نرخ ارز گفت: صندوق توسعه ملی روش*هایی را برای پوشش نوسانات نرخ ارز در نظر گرفته است.
مدیرعامل صندوق توسعه ملی افزود: با این روش*ها سعی می*کنیم که حداقل خطر و ریسک به صندوق توسعه ملی ناشی از پرداخت منابع ریالی تحمیل شود.
وی با تاکید بر این*که صندوق به طرح*هایی که تولیدات آنها به ارز فروخته نمی*شود هم منابع ارزی پرداخت می*کند، عنوان کرد: با این وجود اولویت*ها در پرداخت تسهیلات را مشخص کرده*ایم.
سخنگوی طرح تحول اقتصادی دولت در مورد طرح مجلس در مورد سه*نرخی شدن دلار تاکید کرد: افزایش تعداد نرخ*های دلار باعث ایجاد رانت می*شود و در عین حال، شفافیت در نرخ دلار را از بین می*برد.

داستان ارز مسافرتی
نتیجه این که سریال چاره*اندیشی برای بازار ارز همچنان ادامه دارد و موافقان و مخالفان تک*نرخی، دو*نرخی و سه*نرخی شدن ارز به هیچ عنوان حاضر به عقب*نشینی از موضع خود نیستند، در این میان سرنوشت ارز مسافرتی البته خود داستان مفصلی است.
از روزی که بانک مرکزی تصمیم گرفت بازار ارز را تک*نرخی کند، اولین ابزار برای قدرت*نمایی همین ارز مسافرتی بود؛ در آن روزها که سهم هر مسافر از ارز مسافرتی دو هزار دلار بود، اول قیمت نرخ مرجع بالا رفت بعد از آن هم هر چند ماه یا حتی چند هفته یک بار متولی بازار به سراغ ارز مسافران رفت و هر بار از میزان آن کاست. کوتاه آن که فقط در سال ۹۰ و تا فروردین امسال ۱۵ بخشنامه صادر شد که هر کدام تعبیری متفاوت از حال و روز ارز مسافرتی داشت.
در این میان بارها هم به گوش رسید که بانک مرکزی مترصد فرصت مناسبی است که این سهمیه را به*طور کل حذف کند، البته این خبر تا امروز از سوی رئیس کل این بانک تایید نشده است اما تقریبا قابل تصور بود که متولی بازار رسمی دیر یا زود تکلیف ارز سفری را یکسره خواهد کرد.
در حال حاضر سهمیه سفر زیارتی به عتبات ۲۰۰ دلار، سفر به مکه مکرمه و سوریه ۴۰۰ دلار، آذربایجان، ارمنستان، پاکستان، افغانستان، امارات متحده عربی، ترکیه، لبنان، تایلند، گرجستان، قبرس، تاجیکستان، ترکمنستان، مالدیو، اندونزی، مالزی، فیلیپین، سنگاپور و چین هر کدام ۴۰۰ دلار و بقیه کشورها یک*هزار دلار است البته آن هم یک بار در سال.
اما این تصمیم چه تاثیری بر بازار ارز می*گذارد؟ به عبارت دیگر پرسش اساسی این است که با حذف احتمالی ارز مسافرتی و ورود این حجم جدید از تقاضا چه تاثیری بر روند حرکت قیمت*ها خواهد داشت؟
این پرسشی است که فعالان بازار، پاسخ*های متفاوتی برای آن دارند.

واکنش بازار آزاد چیست؟
مصطفی خانزاده از صراف*های بازار ارز می*گوید: حذف ارز مسافرتی توسط بانک مرکزی انجام بگیرد یا مجلس، اتفاق مبارکی است. به گفته او، دلیلی وجود ندارد که ارز به قیمت دولتی در چنین شرایطی در اختیار مسافران قرار بگیرد تا آنها برای هزینه کردن در خارج از مرزها، ارز را از کشور بیرون ببرند.
خانزاده معتقد است، از آنجا که تعداد مشمولان ارز مسافرتی محدود است و حجم تخصیص*یافته برای آن کاهش یافته است به*نظر نمی*رسد حذف کلی آن تاثیری بر قیمت*ها داشته باشد.
اما این پیش*بینی است که فرهادی از صراف*های چهارراه استانبول آن را رد می*کند.
این فعال بازار معتقد است، در شرایطی که بازار در نوسان است و هر خبری می*تواند قیمت*ها را تکان دهد، یک شوک کوچک هم می*تواند موج جدیدی را به حرکت درآورد.
او می*گوید: جو روانی سنگینی بر بازار ارز حاکم است که آن را تاثیرپذیرتر از همیشه کرده است؛ به این ترتیب حتی اگر حذف ارز مسافرتی حجم زیادی از تقاضا را به بازار آزاد تزریق نکند اما صرف اجرای این طرح می*تواند قیمت*ها را منقلب کند. فرهادی می*افزاید: انتشار این خبر آن هم در فصل مسافرت*های تابستانی قطعا بی*تاثیر بر بازار بی*تاثیر نخواهد بود.