قطعنامهها حالا کاغذ پارهاند!

آخرین قطعنامهای که ملغیکننده قطعنامههای قبلی بوده و بر اساس برجام سازوکار تازهای را در رابطه با پرونده هستهای جمهوری اسلامی ایران برمیآورد. برای اولین بار برنامه غنیسازی یک کشور به تایید و تصویب شورای امنیت سازمان ملل متحد رسید و مضاف بر آن برنامه اتمی ایران که در قالب فصل هفتم منشور ملل متحد برنامه تهدید آمیز قلمداد میشد از ذیل این فصل منشور خارج شد و بر اساس بند ۱۴ قطعنامه در ذیل ماده ۲۵ منشور ملل متحد قرار گرفت. هر چند که در فصل « لغو» و ارجاع به مفاد قطعنامههای قبلی و نیز در بخش «اجرای» برجام اشاراتی به فصل هفتم و ماده ۴۱ رفته است اما این مربوط به گذشته و قطعنامهای قبلی و سازوکار حل و فصل آن در برجام و قطعنامه تازه است و برای اولین بار است که یک کشور بدون استفاده از زور از ذیل فصل هفتم منشور ملل متحد در قالب یک فرایند دیپلماتیک و توافقنامه سیاسی خارج میشود. حالا باید گفت قطعنامههای سابق شورای امنیت کاغذپارهاند.
روز تاریخی شورای امنیت
اولین قطعنامههای شورای امنیت در خصوص پرونده اتمی ایران در سال ۲۰۰۶ از تصویب گذشت و پس از آن تا سال ۲۰۱۰ پنج قطعنامه دیگر نیز از تصویب شورای امنیت گذشت، روندی بی سابقه و فشار مضاعفی که البته برخی اشتباهات درونی به تهییج و همافزایی کشورهای خارجی علیه برنامه اتمی ایران افزود. برای روشن شدن ماجرا کافی است بدانیم پس از سالها مناقشه سخت و جنگ داخلی در سوریه هنوز قطعنامهای علیه این کشور در شورای امنیت صادر نشده است. روز گذشته اما شورای امنیت حال و هوای متفاوتی داشت. وزیر خارجه نیوزیلند به جای سفیر این کشور ریاست جلسه را بر عهده داشت و قطعنامه را به رای گذاشت، بلافاصله هر 15عضو شورای امنیت دستهای خود را به علامت رضایت بالا بردند و قطعنامه از تصویب گذشت.
این جلسه دو میهمان ویژه هم داشت سفیران ایران و آلمان که به عنوان طرفین حاضر در مذاکره به علاوه نمایندههای اعضای دائم شورای امنیت به سخنرانی در جلسه شورای امنیت پس از تصویب قطعنامه پرداختند. در روز تاریخی شورای امنیت این بار به جای تصویب تحریمهای ظالمانه و نگرشهای ناموزون و یکطرفه دنیا نشان داد که به دیپلماسی و رویکردهای متوازن و صلحطلبانه گرایش دارد و در خصوص حل و فصل پرونده اتمی ایران راه متفاوتی را طی خواهد کرد. راهی که دیپلماتها طی ۲۲ ماه و ۲۶ دور مذاکرات سخت پس از روی کارآمدن دولت تدبیر و امید پیمودند و برجام را برای حل و فصل معقولانه و متوازن پرونده هستهای به ثمر نشاندند. همانگونه که قابل پیش بینی بود سفیر آمریکا با توجه به فشار جمهوریخواهان و جدال بر سر تصویب یا عدم تصویب برجام در کنگره و معطوف به مجادلات در فرآیندهای سیاسی داخلی این کشور اظهارات تندی را پس از توافق مطرح کرد اما سخنرانیهای غالب ۱۵عضو دائم و غیر دائم شورای امنیت مثبت و متعادل بود و نشان از گرایش جامعه جهانی به پیگیری رویکرد سازنده در ادامه روند اجرای توافق هستهای داشت.
نماینده ایران قطعنامه ۲۲۳۱ را آغاز تعاملی تازه میان ایران و شورای امنیت و تغییر نگرش این نهاد بینالمللی دانست و با اشاره به تحدیدات و تهدیدات بیاساس و توهمی روی برنامه اتمی ایران روند تازه را بازگشت به دیپلماسی و برتری آن بر تهدیدات و تحریمها دانست و آن را بهترین راه حل برای حل و فصل مناقشات عنوان کرد و از همکاری با کشورهای منطقه گفت و رژیمصهیونیستی را تهدیدی برای صلح در منطقه و جهان دانست و در بخش پایانی سخنان خود جواب قاطعانهای به اظهارات زیادهخواهانه نماینده آمریکا داد و این کشور را در جایگاهی ندانست که ایران را با توجه به حمایت غرب از تروریستها و جنگافروزی در منطقه که به موازات مقابله کشورمان با تروریستها به منصه ظهور رسیده، حامی تروریستها و تهدیدی برای امنیت منطقه بخواند.
ضربه سخت به تندروهای کنگره
معنای ساده تصویب قطعنامه تازه شورای امنیت موافقت جامعه جهانی با حل و فصل مسالمتآمیز پرونده هستهای در قالب طرح برجام است. مضاف بر قطعنامه شورای امنیت روز گذشته اتحادیه اروپا نیز توافق هستهای وین را تصویب کرد و این موافقتها کار تندروهای کنگره در رد توافق هستهای را بسیار سخت کرده است. رای مخالف کنگره علاوه بر مخالفت با دولت آمریکا به منزله مقابله با رویکرد عیان و میل شرکای آمریکا و قدرتهای جهانی در حل و فصل پرونده هستهای در قالب توافق وین است. اگر کنگره بتواند با دو سوم آرا وتوی اوباما را بیحاصل و توافق هستهای را رد کند این به منزله انزوای آمریکا در جامعه جهانی و مقابله با خواست اکثریت کشورهای جهان است. طبیعی است که آنگاه بدون آنکه الزامات توافق بر ایران استوار باشد کشورهای موافق توافق، تحریمها را نقض کرده و به شکل یکجانبه به تعامل با ایران خواهند پرداخت. وزیر خارجه آمریکا روز گذشته در گفتو گو با سیان ان به خطر مخالفت کنگره با توافق هستهای اشاره و تاکید کرد: اگر سنای آمریکا این توافق را رد کند تمام کشورهایی که کنار آمریکا در مذاکرات شرکت داشتند، ضمن مقصر دانستن واشنگتن به خاطر این شکست، تحریمهای ایران را لغو خواهند کرد و ایران هم بدون وجود تحریمها و محدودیت دیگری به فعالیتهای خود ادامه خواهد داد. جان کری ادامه داد: اکنون نگرانی واقعی منطقه باید از به دست نیامدن توافق باشد.
واکنش ایران به تصویب قطعنامه
وزارت امور خارجه کشورمان پس از رای قاطعانه هر ۱۵عضو شورای امنیت در تصویب قطعنامه ۲۲۳۱ با صدور بیانیهای ۱۴بندی به استقبال این قطعنامه رفت. در بندیک بر صلحآمیز بودن و عدمانحراف برنامه اتمی ایران به عنوان یک سیاست اصولی و همیشگی و منطبق بر فتوای مقام معظم رهبری تاکید شده است. در بند2 بر اهمیت خلع سلاح هستهای و امحای سلاحهای کشتار جمعی و تلاش و مشارکت فعالانه ایران در این زمینه مهر تایید زده شده است. در بند3 بر حق دستیابی بدون تبعیض تمامی کشورها به فناوری صلحآمیز هستهای بر اساس معاهدات بینالمللی تاکید شده است. در بند4 به برجام اشاره شده و رسیدن به آن گامی بسیار مهم در پایان یک بحران ساختگی و غیرضروری در چارچوبی متوازن و بر اساس احترام متقابل خوانده شده است.
در بند5 به تعهدات متقابل، اعتمادسازی از طرف ایران و لغو همه تحریمها از سوی غرب بر اساس برجام اشاره رفته است. در بند6 به تعهدات طرف آمریکایی و اروپایی در لغو تحریمها و عدم وضع تحریمهای تازه و عدم تمدید تحریمها که میتواند تعهدات ایران را مرتفع کند اشاره و بر اساس برجام خواستار عمل به تعهدات طرف مقابل شده است. در بند7 به ادامه برنامه صلحآمیز هستهای و غنیسازی بر اساس مفاد برجام تاکید و تصریح شده است که بر اساس توافق میان ایران و آژانس نگرانیها در خصوص ماهیت صلحآمیز برنامه اتمی ایران در گذشته تا پایان سال ۲۰۱۵ بر اساس گزارش آژانس پایان مییابد و از آن پس بر اساس پروتکل الحاقی با ایران همانند همه کشورهای عضو رفتار شده و بازرسیها در چارچوب متعارف انجام خواهد گرفت و البته از آژانس خواسته شده که در حفظ اطلاعات طبقهبندی شده ایران و عدمافشای آن کوشا باشد و تاکید شده است چون تاسیسات هستهای در مراکز نظامی وجود نداشته و نخواهد داشت درخواست بازرسی از این مراکز هم داده نخواهد شد.
در بند8 به کمیسیون مشترک حل اختلاف اشاره شده و ایران خواستار حفظ بیطرفی در آن شده و تاکید کرده که اگر این بیطرفی لحاظ نشده و بخصوص در زمینه زدودن تحریمها و اعمال تحریمهای تازه اقدامی خلاف برجام صورت پذیرد ایران میتواند در تعهدات خود بازنگری کند. در بند9 به موضوع عدم پایبندی اساسی که در برجام آمده و طرفها را مجاز به لغو یکجانبه برجام میکند، اشاره و تاکید شده است که مبنای جمهوری اسلامی عمل به تعهدات و حسننیت است و هدف از این عنوان تضمین پایبندی است و نه عامل فشار و تهدید و اگر این رویه علیه ایران پی گرفته شود جمهوری اسلامی ایران آن را به منزله مبنایی برای توقف اجرای تعهدات خود وفق برجام و تجدید نظر در همکاریاش با آژانس بینالمللی انرژی اتمی تلقی خواهد کرد. در بند10 عینا آمده است:جمهوری اسلامی ایران تفاهم مشترک و توافق صریح همه طرفهای شرکت کننده در برجام را مورد تاکید قرار میدهد که بر مبنای آن مفاد قطعنامه 2231 شورای امنیت در تایید برجام، به مثابه مفاد برجام نبوده و به هیچ وجه نمیتواند اجرای برجام را تحت تاثیر قرار دهد.
در بند11 بر مهار تروریسم و افراطیگری و تمایل ایران در همکاری با کشورهای منطقه و جامعه بین المللی برای مهار این پدیده شوم تاکید شده است. در بند12 ایران خواستار تغییر رویکرد بنیادین در شورای امنیت شده و به سوابق ناخوشایند عملکرد شورا در مواجهه با ایران در جنگ تحمیلی و در صدور قطعنامهها علیه برنامه اتمی ایران اشاره و به لزوم لغو آن در قطعنامه تازه تاکید کرده است. در بند13 تاکید شده که صدور قطعنامه جدید و موافقت ایران به منزله قانونی بودن و موافقت با قطعنامههای قبلی نیست، در بند14 و پایانی هم تاکید شده است که حسن نیت همه اعضای برجام در اجرای آن میتواند اعتماد ملت بزرگ ایران را که بر اساس عملکردهای گذشته مخدوش شده را احیا و زمینه همکاری مشترک آینده را در برابر تهدیدات مشترک فراهم کند.
استقبال اوباما و بانکیمون از قطعنامه
رئیسجمهور آمریکا هم دیروز از تصویب قطعنامه شورای امنیت سازمان ملل در حمایت از توافق هستهای ایران استقبال کرد. به گزارش خبرگزاری فرانسه، باراک اوباما ضمن استقبال از تصویب قطعنامه شورای امنیت در حمایت از توافق هسته ای ایران، ابراز امیدواری کرد که دشمنان داخلی به این مساله توجه کنند. وی همچنین مدعی شد که تصویب این قطعنامه این پیام روشن را ارسال میکند که اکثر کشورها این مساله را به رسمیت میشناسند که دیپلماسی قویترین رویکرد برای تضمین این مساله است که ایران به سلاح اتمی دست نمییابد. همچنینن دبیرکل سازمان ملل نیز در بیانیهای از تصویب قطعنامه 2231 شورای امنیت سازمان ملل درباره برنامه هستهای ایران استقبال کرد. در بخشی از بیانیه بان کی مون آمده است: من از اینکه شورای امنیت صبح امروز قطعنامه 2231 را تصویب کرد استقبال میکنم. این قطعنامه در پی توافق تاریخی که هفته گذشته در وین بین شش قدرت جهانی و ایران در خصوص برنامه جامع اقدام مشترک در مورد برنامه هسته ای تهران حاصل شد، به تصویب رسید. قطعنامه 2231 اجرای برنامه جامع اقدام مشترک را تضمین می کند.
خشم نتانیاهو از تصویب قطعنامه شورای امنیت
نخست وزیر رژیم صهیونیستی پس از اعلام تصویب توافق هستهای میان کشورهای ۱+۵ و ایران در شورای امنیت سازمان ملل متحد، آن را «تزویر» خواند. به گزارش تایمز آو اسرائیل، بنیامین نتانیاهو با محکوم کردن تصویب توافق هسته ای میان کشورهای ۱+۵ و ایران «برجام» در این باره مدعی شد: رأی شورای امنیت به مثابه تزویر است. تهران قطعنامههای شورای امنیت را مکرراً نقض کرده و خواستار نابودی اسرائیل به عنوان عضوی از سازمان ملل است. مادامی که تحریمهای کنگره آمریکا پابرجا باشد، رأی شورای امنیت پایان ماجرا نخواهد بود. وی با ناراحتی افزود: تاریخ نشان داده، حتی زمانی که دنیا نیز در مسألهای متحد شده باشد، لزوما تصمیم درستی اتخاذ نکرده است.
در نهایت...
قطعنامه شورای امنیت نشان داد که جامعه جهانی فراتر از تهدیدها دنبال حل و فصل معقول و منصفانه منازعه هستهای بر پایه بر جام است و بیانیه ایران نیز راههای زیادخواهی و شبهه برانگیزی در خصوص متن برجام را در زمینه بازگشت تحریم ها، نحوه بازرسیها و نیز تفسیرهای ناموزون در خصوص پیشنویس قطعنامه را بست و تصویری ملموس از حسن نیت و پایبندی ایران به تعهداتش را در برابر جامعه جهانی ترسیم کرد.