تحلیل وضعیت اقتصاد کلان ایران در سال 1393

گزارش، تحلیل وضعیت اقتصاد ایران در سال 1393، به بررسی وضعیت اقتصاد کلان کشور در سال 1393 می پردازد و برای این منظور ابتدا وضعیت نرخ رشد اقتصادی و تورم در نقاط مختلف دنیا مورد بررسی قرار می دهد و سپس به بررسی وضعیت مهمترین شرکای تجاری کشور می پردازد. در ادامه وضعیت متغیرهای اقتصاد کلان نظیر نرخ رشد اقتصادی، تورم، نرخ ارز و اشتغال مورد بررسی قرار می گیرند. به گزارش روابط عمومی مرکز پژوهش های مجلس شورای اسلامی، دفترمطالعات اقتصادی این مرکز،با اشاره به اینکه اقتصاد ایران در ابتدای سال 1393 با مسائل مختلف کوتاه مدت و بلندمدت روبرو بوده است ، می افزاید: در کوتاه مدت، لزوم خروج از رکود، مواجهه با بی ثباتی اقتصاد کلان و نرخ تورم بالاتر از میانگین بلندمدت اقتصاد ایران ، تامین مالی کسری بودجه قابل توجه دولت در نتیجه کاهش صادرات نفت و همچنین چگونگی مواجهه با محدودیت های تجاری ناشی از تحریم های اقتصادی از مهمترین مسائل و دغدغه های موجود بوده است.

دولت در سال 1393 تلاش کرد با اجرای سیاست هایی در جهت حل مسائل فوق گام بردارد. به طور کلی مهمترین اهداف دولت در سال 1393 ، خروج از رکود، کنترل تورم و حفظ ثبات اقتصادی بوده است. برای نیل به این اهداف، دولت از ابزارهای سیاستی مختلفی استفاده کرده است. برای کنترل تورم، تاکید دولت بیشتر بر کنترل نقدینگی از کانال کنترل پایه پولی ، انضباط مالی دولت و ثبات بازار ارز بودهاست. بر اساس بسته سیاستی منتشر شده و لایحه رفع موانع تولید، مهمترین سیاست های دولت در راستای خروج از رکود را می توان حفظ ثبات اقتصادی ، اولویت دادن به تامین مالی کوتاه مدت از طریق افزای سهم تسهیلات سرمایه در گردش از کل تسهیلات ، کاهش فشار تحریم ها ، افزایش سرمایه بانک ها و تسویه بدهی های دولت به بخش های غیردولتی در نظر گرفت. مهمترین راهبرد دولت در راستای حفظ ثبات اقتصاد کلان نیز کنترل هدفمند بازار ارز و تعدیل آن به نسبت تورم، پرهیز از وارد کردن شوک های بزرگ به اقتصاد و اجرای سیاست های تعدیل قیمتی با شیب کم بوده است.
نتایج بررسی های مرکز پژوهش ها نشان می دهد با وجود اینکه بانک مرکزی در آمار مقدماتی خود رشد اقتصادی نه ماهه سال 1393 را برابر 3/6 درصد اعلام کرده است، به نظر می رسد امکان تعدیل این آمارها وجود دارد. شواهد آماری موجود نشان می دهند که نرخ مذکور دچار بیش برآوردی است و محاسبات مرکز پژوهش ها نرخ رشدی در حدود 2 درصد را برای سال 1393 پیش بینی می کند. ضمن اینکه هر چند شاخص های کلان در رابطه با رشد اقتصادی حکایت از مثبت شدن آن و خروج از رکود دارند با این حال بررسی جزئیات به خصوص در بخش صنعت نشان می دهد علائم چندان مثبتی در رابطه با خروج از رکود دیده نمی شود. ضمن اینکه با در نظر گرفتن این موضوع که سهم زیادی از رشد مثبت سال 1393 را باید به یک عامل برونزا یعنی لغو بخشی از تحریم ها نسبت داد به سختی می توان مثبت شدن رشد اقتصادی در سال 1393 را به عنوان خروجی پایدار از رکود و برگشت اقتصاد به دامنه رشد اقتصادی مثبت در نظر گرفت و با فرض ادامه وضعیت موجود حتی برای سال 1394 نیز وضعیت چندان بهتری متصور شد. همچنین بررسی وضعیت نرخ تورم نشان داد که با توجه به تخلیه شدن اثر شوک های ناشی از هدفمندی یارانه ها و نرخ ارز در تورم ، تورم در سال اخیر روندی کاهشی به خود گرفت، با این حال در انتهای سال 1393 و با توجه به رسیدن تورم به هسته خود روند کاهشی تورم متوقف شده است.
هر چند پس از دو سال تجربه رشد اقتصادی منفی و تورم بالا، مثبت شدن رشد اقتصادی، ثبات نسبی در سطح اقتصاد کلان و تداوم روند نزولی تورم در این سال را می توان به عنوان مهمترین دستاوردهای کشور در حوزه اقتصادی در نظر گرفت، با این حال شواهد و قرائن موجود حاکی از عدم اعلام رسمی یا عملی سیاست های دولت برای چگونگی مواجه با مسائل اساسی بلندمدت ایران به خصوص اشتغال ، بهره وری ، محیط زیست و فساد است . به طور کلی می توان بیان کرد با توجه به اهمیت مذاکرات هسته ای در وضعیت اقتصاد کلان که شرایط سال های 1391 و 1392 موید آن است، به نظر می رسد عمده انرژی و تمرکز فعالان اقتصادی و سیاستگذاران معطوف به تحلیل شرایط بعد از مذاکرات شده و در سال 1393 تغییر قابل ملاحظه ای در متغیرهای کلیدی اقتصاد و فرآیندهای منجر به آنها مشاهده نمی شود.