تازه ترین آمارها، وضعیت معادن کشور را چگونه نشان می دهد؟/ سهم بخش خصوصی از معادن در حال بهره برداری

آن طور که از گزارش مرکز آمار ایران برمی آید، سرمایه گذاری انجام شده در معادن در حال بهره برداری کشور طی سال 92 حدود 50.8 درصد رشد پیدا کرده است. بیشترین سرمایه گذاری ها به ترتیب در بخش معادن سنگ آهن، مس و تزئینی به ترتیب با 6123، 2248 و 1187 میلیارد ریال انجام شده است. این روند به طور حتم در سال 93 اما تغییر یافته است. چرا که حداقل در مورد سنگ آهن، کاهش شدید قیمت های جهانی و دامپینگ صادراتی استرالیا در مورد فروش سنگ آهن به چین، معدنکاران ایرانی را در حوزه سنگ آهن به شدت دچار مشکل کرده بود. تا جایی مهرداد اکبریان، عضو هیأت مدیره انجمن سنگ آهن از کاهش تا 40 درصدی صادرات سنگ آهن در سال 93 نسبت به سال 92 سخن گفته بود. رگه های احتمال کاهش سرمایه گذاری در حوزه معادن سنگ آهن را در بخش دیگری از سخنان اکبریان می توان مشاهده کرد؛« ... طی سال های اخیر شرایط برای صادرات سنگ آهن خیلی مناسب بود تا جایی که نیمی از تولید 45 میلیون تنی کشور صادر می شد. نه تنها تمام هزینه های استخراج و حمل و نقل و... درمی آمد بلکه سود خوبی هم برای صادرکنندگان باقی می ماند. همین شرایط باعث شد بسیاری از معادنی که در وضعیت عادی استخراج از آن ها مقرون به صرفه نبود و توجیه اقتصادی نداشت، مورد توجه سرمایه گذاران قرار بگیرد. با افت قیمت های جهانی اما در اولین گام این معادن از صرفه افتادند و بخش زیادی از سرمایه گذاری های سنگین انجام شده که تمام آن ها هم توسط بخش خصوصی انجام گرفته بود، بی استفاده ماندند.» نسبت نامتوزان سرمایه گذاری و بهره برداری از معادن تعداد معادن در حال بهره برداری در سال 92 با 129 مورد افزایش یعنی 2.4 درصد، نسبت به سال 91، به 5445 مورد رسیده است. نکته قابل توجه در این میان، نسبت معادن در اختیار بخش خصوصی و عمومی است؛ بنا به آنچه آمارگیری مرکز امار نشان می دهد تنها حدود 3.1 درصد معادن کشور در اختیار بخش «عمومی» است و بقیه در اختیار بخش «خصوصی». با این وجود اما نسبت سرمایه گذاری های انجام گرفته در حوزه معادن توسط بخش عمومی و دولتی با تعداد معادن در اختیار این دو بخش همخوانی ندارد؛ از کل سرمایه گذاری12980 میلیارد ریالی که در سال 92 در حوزه معادن کشور انجام گرفته، حدود 34.4 درصد توسط بخش عمومی و 65.6 درصد توسط بخش خصوصی بوده است. به عبارت دیگر با وجود اینکه تنها 3 درصد معادن در حال بهره برداری در اختیار بخش عمومی است، اما بالغ بر 30 درصد سرمایه گذاری ها توسط همین بخش انجام شده است و بخش خصوصی که بیشتر از 96 درصد معادن کشور را در اختیار دارد، سهمی 65 درصدی در سرمایه گذاری ها داشته است. متأسفانه آماری از مقدار سرمایه گذاری انجام شده در معادن طی سال 93 منتشر نشده است اما مسلما سرمایه گذاری های سال 93 به مراتب از سال 92 کمتر بوده است، چرا که هر دو بخش عمومی و دولتی و هم بخش خصوصی در سال گذشته دچار کمبود منابع بودند. بررسی های انجام شده توسط مرکز آمار همچنان حاکی است؛ مواد معدنی تولید شده در سال 92 به 355 هزار و 848 تن و ارزش کل این میزان تولید به 126 هزار و 738 میلیارد ریال رسیده است. به این ترتیب هم ارزش و هم مقدار مواد تولید شده نسبت به سال 91 افزایش داشته است. رشد ارزش کل تولید معادن در سال 92 ارزش کل تولید سال91 حدود 101 هزار و 210 میلیارد ریال بوده که در سال 92 بالغ بر 25.2 درصد رشد داشته است. در بین فعالیت معادن مختلف، معادن سنگ آهن، مس و تزئینی به ترتیب با 73759، 19038 و 7928 میلیارد ریال بالاترین ارزش تولید سالانه را داشته اند. ارزش افزوده معادن در حال بهره برداری کشور نیز در سال 92 حدود 93 هزار و 432 میلیارد ریال بوده که نسبت به سال 91 (79 هزار و 163 میلیارد ریال)، 18 درصد افزایش داشته است. افزایش آمار اشتغال در معادن نتایج آخرین آمارگیری معادن در حال بهره برداری سال 92 مرکز آمار ایران حاکیست تعداد شاغلان این بخش 94 هزار و 640 نفر بوده که در مقایسه با آمار سال 91 (84 هزار و 922 نفر)، 11.4 درصد افزایش نشان می دهد. از این رقم، 22 هزار و 808 نفر «کارگر ساده»، 26 هزار و 258 نفر «کارگر ماهر»، 3 هزار و 904 نفر «تکنسین»، 5 هزار و 146 نفر «مهندس»، 15 هزار و 579 نفر شاغل «امور حمل و نقل» و 20 هزار و 946 نفر در «بخش اداری و مالی» فعال بوده اند.