یک اقتصاددان مطرح کرد : ۱۱ سرفصل برای تحقق اقتصاد مقاومتی با نگاه به تجارت خارجی کشور

خبرگزاری تسنیم: یک اقتصاددان با مروری بر تراز تجارت خارجی ایران در ۱۱ ماهه اول سال ۱۳۹۳ به ارائه ۱۱ سرفصل برای تحقق اقتصاد مقاومتی پرداخت.

به گزارش خبرنگار اقتصادی [Only Registered and Activated Users Can See Links. Click Here To Register...]، ابوالقاسم جمشیدی دارای دکترای اقتصاد در زمینه سیستمهای مالی و سیستمهای پولی از دانشگاه تیلبرگ هلند، فوق لیسانس علوم اداری اقتصاد از دانشکده علوم اداری تهران، لیسانس اقتصاد از دانشگاه ملی ایران و دارنده کتابهایی همچون "سیستمهای مالی و سیاستهای پولی در ایران "، "بهسازی سازمانی "، "بهسازی سازمان " و "بازار سرمایه " است.
وی یادداشت خود را در خصوص تحلیل تراز تجارت خارجی کشور طی 11 ماهه اول سال 1393 و نیز راههای تحقق اقتصاد مقاومتی در اختیار [Only Registered and Activated Users Can See Links. Click Here To Register...] قرار داده که مشروح یادداشت جمشیدی را در ادامه می خوانید:
برای تحقق اقتصاد مقاومتی مهم ترین برنامه های عملیاتی وزارت خانه های متولی تولید و تجارت و ارائه کننده خدمات با پیش راندمان بخش های مهم اقتصاد و از جمله مسئولیت پذیری بخش عمومی غیردولتی و بخش خصوصی و به ویژه اتاق های صنایع، معادن، بازرگانی و کشاورزی می توانند اقدامات عملیاتی، مأموریتها و مسئولیتهای خود را در ریز برنامه های اجرایی 11سرفصل تدوین و اجرا کنند.
در بررسی نتایج حاصله از آمارهای تجارت خارجی کشور طی 11 ماهه اول سال 93 نشان می دهد که طی این مدت تراز تجارت خارجی کشور با نوسانات بی نظمی در ماه های سال روبروست بطوریکه تنها در 4 ماه از سال بطور نامرتب مثبت بوده و در سایر ماهها همواره واردات از صادرات غیرنفتی کشور بیشتر بوده و تراز تجاری در 7 ماه منفی بوده است.

[Only Registered and Activated Users Can See Links. Click Here To Register...]

بر اساس آمار مقدماتی تجارت خارجی جمهوری اسلامی ایران در یازده ماهه سال 1393؛

دفتر فناوری اطلاعات و ارتباطات گمرک ایران.

نگاهی اجمالی به مقدار کالا و ارزش مبادلات بینالمللی و تراز تجارت خارجی ایران
طی یازده ماههی اول سال 93 و مقایسه آن با یازده ماههی اول سال 1392
الف- تحلیلی بر واردات و صادرات کشور در یازده ماهه نخست سال 1393
گزارش عملکرد یازده ماهه نخست سال 93 بازرگانی خارجی کشور از سوی دفتر فناوری اطلاعات و ارتباطات گمرک جمهوری اسلامی ایران، اخیراً انتشار یافت. نظری اجمالی به ترکیب و مقدار و ارزش صادرات غیرنفتی در دوره فوق حاکی از اینست که میعانات گازی و محصولات پتروشیمیائی رتبه های اول و دوم را در این زمینه حائز بوده، ارزش صادرات میعانات گازی 13.673 میلیون دلار و مواد پتروشیمیائی به 13.148 میلیون دلار بالغ گردیده که به ترتیب با کاهش 46/0 درصد نسبت به ماه قبل ، 53/29 درصد و بدون تغییر نسبت به ماه قبل 39/28 درصد از کل صادرات کشور را تشکیل می دهند. صادرات سایر کالاها با ارزشی برابر با 19.485 میلیون دلار، با 46/0 درصد افزایش نسبت به ماه قبل معادل 08/42 درصد از کل صادرات غیرنفتی را در بر میگیرد. حجم تجارت خارجی ایران در یازده ماهه نخست سال 93 (بدون احتساب نفت خام و خدمات فنی-مهندسی) معادل 6/94 میلیارد دلار بوده است. شایان ذکر است که صادرات در این دوره در قیاس با مدت مشابه در سال قبل، معادل 05/22 درصد و واردات نیز 3/12 درصد افزایش را نشان می دهند.
اقلام خوراکی از نظر وزنی، بخش قابل ملاحظه ای را در ترکیب واردات تشکیل می دهند که دانه گندم خوراکی با وزن بیش از 7/6 میلیون تن و ارزش 22/2 میلیارد دلار با سهم ارزشی 6/4 درصد ، رتبه نخست را در این بخش دارا می باشد. اقلام صنعتی و مواد واسطهای، از نظر ارزش دلاری سهم مهم تری را در اقلام واردات یازده ماهه نخست سال 93 به خود اختصاص دادهاند. تحت تعرفه "دیگ بخار و آب گرم، ماشین آلات و وسایل مکانیکی، اجزاء و قطعات آنها" معادل 7/8 میلیارد دلار کالا وارد کشور شده است. واردات تحت عنوان غلات در 11 ماهه سالجاری کلاً به وزن 15 میلیون تن و به ارزش 6/5 میلیارد دلار بوده است.
نظری کلی به ترکیب اقلام وارداتی کشور نشان می دهد که حصّه اقلام صنعتی و مواد واسطه ای در مجموع واردات (از نظر ارزش دلاری) جایگاه برتری داشته و به نظر می رسد این روند، همسو با سیاستهای دولت و نرم شدن فشار تحریمهای ظالمانه در خصوص ایجاد انگیزه های مناسب جهت گسترش سرمایهگذاری های زیربنایی بوده و امید است طی ماه و سال آینده با شتاب بیشتری روی صنایع تکنولوژی بر، تداوم یابد.
ب- گزارش اجمالی "آمار مقدماتی تجارت خارجی جمهوری اسلامی ایران – یازده ماهه نخست سال 1393"
ب- 1- صادرات:
صادرات قطعی کالاهای غیر نفتی با احتساب میعانات گازی (بدون احتساب نفت، گاز و تجارت چمدانی) در یازده ماهه نخست سال 93 46.306 میلیون دلار بوده، وزن کالاهای فوق بالغ بر 90 میلیون تن می باشد. ارقام متناظر برای سال 1392 به ترتیب به مبلغ 37.941 میلیون دلار و به وزن 4/85 میلیون تن بوده است. همانگونه که ملاحظه می شود در یازده ماهه نخست سال 93 شاهد 22 درصد افزایش در ارزش و 7/5 درصد افزایش در وزن کالاهای صادراتی می باشیم. ارزش صادرات در این بازهی زمانی (بدون احتساب میعانات گازی) معادل 6/32 میلیارد دلار میباشد.
ب- 2- واردات:
اقلام عمده وارداتی طی یازده ماهه نخست سال 93، شامل اقلام خوراکی نظیر گندم به ارزش 22/2 میلیارد دلار و سهم ارزشی 6/4 درصد؛ ذرت دامی به ارزش 6/1 میلیارد دلار و با سهم ارزشی 31/3 درصد، برنج به ارزش 3/1 میلیارد دلار و با سهم ارزشی 7/2 درصد و کنجاله سویا به ارزش 2/1 میلیارد دلار با سهم ارزشی 4/2 درصد و جو به استثنای دانه جو به ارزش 477 میلیون دلار و با سهم ارزشی 1 درصد بوده است.
ب- 3- میانگین ارزش یک تن کالای صادراتی غیر نفتی در برابر ارزش یک تن کالای وارداتی:
متوسط قیمت یک تن کالای وارداتی در یازده ماهه نخست سال93 مبلغ 1268 دلار و متوسط قیمت یک تن کالای صادراتی معادل 453 دلار بوده است که به این ترتیب، رابطه مبادله بازرگانی خارجی ایران، رقم 36/0 (یا نزدیک به یک سوم) خواهد بود. لازم به ذکر است این رابطه در شرایطی ایجاد شده است که متوسط یک تن کالای وارداتی با 33/13 درصد کاهش در ارزش دلاری نسبت به مدت مشابه سال قبل مواجه بوده است. همچنین متوسط قیمت یک تن کالای صادراتی نسبت به مدت مشابه سال قبل، 05/17 درصد افزایش نشان میدهد. ارقام فوق بیانگر بهبود نسبی در رابطه مبادلات کالا به کالا می باشد. شایان ذکر است که بخشی از کاهش قیمت هر تن کالای وارداتی در سال 93 مربوط به افزایش واردات اقلام خوراکی نظیر (گندم، ذرت دامی، برنج و کنجاله) می باشد که ارزش واحد آن ها در قیاس با سایر کالاها (نظیر اقلام صنعتی) نازلتر می باشد.
ج- تراز بازرگانی خارجی:
همانگونه که فوقاً اشاره گردید، ارزش صادرات قطعی کالاهای غیرنفتی، بدون احتساب میعانات گازی، طی یازده ماه نخست سال 93 معادل 6/32 میلیارد دلار و ارزش کل واردات نیز 3/48 میلیارد دلار بوده است. با مقایسه این ارقام، تراز بازرگانی خارجی جمهوری اسلامی ایران (بدون احتساب صادرات نفت خام و سایر موارد مندرج در توضیح کالاهای غیرنفتی) طی یازده ماهه سال 1393، با کسری 7/15 میلیارد دلار مواجه بوده است. در مدت مذکور بنابراین ارقام، ارزش واردات 66/59 درصد از ارزش کل مبادلات خارجی کشور را به خود اختصاص داده است. این نسبت در مدت مشابه سال قبل 18/60 درصد بوده است. در این مدت، تراز بازرگانی خارجی کشور (بدون احتساب نفت، گاز و خدمات) با 74 کشور دنیا منفی و با 83 کشور دیگر مثبت بوده است.

جدول شمارهی (1) آمار مقدماتی مقایسهای صادرات قطعی کالاهای غیرنفتی با احتساب میعانات گازی

(بدون احتساب نفت، گاز و تجارت چمدانی) و واردات قطعی طی یازده ماههی سال های 93-1392

فعالیت	یازده ماههی نخست سال 1393			یازده ماههی نخست سال 1392			درصد تغییرات نسبت به مدت مشابه سال قبل
وزن (هزار تُن)	ارزش		وزن (هزار تُن)	ارزش		وزن	ارزش
میلیارد ریال	میلیون دلار	میلیارد ریال	میلیون دلار	ریال	دلار
صادرات	90.256	1.221.175	46.306	85.398	942.363	37.941	69/5	59/29		05/22
واردات	38.064	1.266.439	48.258	29.373	1.063.402	42.971	59/29	09/19		30/12

مأخذ : گزارش آمار مقدماتی تجارت خارجی طی یازده ماههی نخست سال 1393. دفتر فناوری اطلاعات و ارتباطات گمرک جمهوری اسلامی ایران.

جدول شماره (2) میزان واردات به تفکیک 5 کشور عمده طرف معامله طی یازده ماهه سالهای 93-1392

رتبه طی یازده ماههسال 1392	رتبه طی یازده ماههسال 1393	کشور	یازده ماههسال 1393		یازده ماههسال 1392		درصد تغییرات نسبت به مدت مشابه سال قبل
وزن (هزار تن)	ارزش (میلیون دلار)	وزن (هزار تن)	ارزش (میلیون دلار)	وزن	ارزش
2	1	چین	4.943	11.581	3.968	8.457	58/24	94/36
1	2	امارات متحده عربی	7.597	11.216	6.766	10.010	27/12	06/12
4	3	جمهوری کره	1.490	3.903	1.534	3.346	90/2-	64/16
5	4	ترکیه	3.208	3.492	2.421	3.238	55/32	84/7
3	5	هند	3.255	3.467	3.078	3.749	76/5	53/7-
سایر کشورها			17.571	14.598	11.607	14.170	39/51	02/3
جمع کل			38.064	48.258	29.373	42.971	59/29	30/12

این پنج کشور، در مجموع بیش از 75/69 درصد از ارزش واردات به کشورمان را طی یازده ماهه تشکیل می دهند.

جدول شمارهی (3) کشورهای طرف معامله با بیشترین تراز تجاری مثبت طی یازده ماهه سال 1393

رتبه تراز طی یازده ماههسال 1393	رتبه تراز طی یازده ماههسال 1392	کشور	ارزش صادرات (میلیون دلار)	ارزش واردات (میلیون دلار)	تراز بازرگانی (میلیون دلار)	تغییرات تراز نسبت به مدت مشابه سال قبل (میلیون دلار)
1	1	عراق	5.738	59	5.679	296
2	2	افغانستان	2.185	13	2.171	12-
3	3	ترکمنستان	907	113	795	141
4	6	پاکستان	842	223	619	333
5	4	مصر	471	14	457	94-

مأخذ : گزارش آمار مقدماتی تجارت خارجی طی ده ماههی نخست سال 1393. دفتر فناوری اطلاعات و ارتباطات گمرک جمهوری اسلامی ایران.

جدول شمارهی (4) کشورهای طرف معامله با بیشترین تراز تجاری منفی طی ده ماههی نخست سال 1393

رتبه تراز طی یازده ماهه سال 1393	رتبه تراز طی یازده ماهه سال 1392	کشور	ارزش صادرات (میلیون دلار)	ارزش واردات (میلیون دلار)	تراز بازرگانی (میلیون دلار)	تغییرات تراز نسبت به مدت مشابه سال قبل (میلیون دلار)
1	1	امارات متحده عربی	3.507	11.216	7.709-	990-
2	2	جمهوری کره	392	3.903	3.511-	492-
3	5	چین	8.540	11.581	3.041-	1.257-
4	3	سوئیس	9	2.092	2.082-	195-
5	4	آلمان	314	2.178	1.864-	74-

مأخذ : گزارش آمار مقدماتی تجارت خارجی طی یازده ماههی نخست سال 1393. دفتر فناوری اطلاعات و ارتباطات گمرک جمهوری اسلامی ایران.

هـ - ده قلم عمدهی کالاهای وارداتی طی یازده ماهه نخست سال 93 عبارتند از:

1. دانهی گندم خوراکی به ارزش 2.220 میلیون دلار به سهم ارزشی 6/4 درصد
2. وسایل نقلیه با حجم سیلندر بین 2.500-1.500 سانتیمتر مکعب، به ارزش 1.768 میلیون دلار با سهم ارزشی 66/3 درصد.
3. دانه ذرت دامی به ارزش 1.596 میلیون دلار به سهم ارزشی 31/3درصد
4. برنج به ارزش 1.293 میلیون دلار با سهم ارزشی 68/2 درصد
5. کنجالهی سویا به ارزش 1.159 میلیون دلار به سهم ارزشی 4/2 درصد
6. ماژول نمایشگر متشکل از صفحهی LCD یا LED پلاسما فقط دارای بُرد آدرسدهی به ارزش 757 میلیون دلار با سهم ارزشی 57/1 درصد
7. محصولات از آهن یا فولاد غیرممزوج تخت و گرم نورد شده به شکل طومار به ارزش 701 میلیون دلار با سهم ارزشی 45/1 درصد
8. قطعات منفصله جهت تولید خودرو سواری با ساخت داخل 14%(full, c.k.d) به جز لاستیک به ارزش 588 میلیون دلار با سهم ارزشی 22/1 درصد
9. دستگاه های فرستنده و گیرنده تلفن همراه به استثنای (1+1+1) bts به ارزش 520 میلیون دلار و با سهم ارزشی 08/1 درصد
10. جو به استثنای دانه جو به ارزش 477 میلیون دلار و با سهم ارزشی 99/0 درصد

به طوری که ملاحظه می شود از ده قلم عمدهی کالاهای وارداتی کشور، بالغ بر 5 قلم مواد خوراکی یا خوراک دام میباشند.
ده قلم عمده ی صادراتی کشور در مدت مورد گزارش عبارتند از: پروپان مایع شده، بوتان مایع شده، متانول، پلی اتیلن گرید فیلم با چگالی کمتر از 94 درصد به طور پودری، قیر نفت، محصولات از آهن یا فولاد غیرممزوج تخت فقط گرم نورد شده به صورت طومار، پستهها با پوست تازه با پوست یا خشک، اوره حتی به صورت محلول در آب، سیمان سفید پرتلند بجز رنگ شده به طور مصنوعی، پلی اتیلن گرید مصنوعی فیلم به صورت غیر پودر با وزن مخصوص 94% یا بیشتر.
در بین اقلام صادراتی فوق، پروپان مایع شده با 84 درصد افزایش نسبت به مدت مشابه سال قبل بیشترین افزایش را داشته محصولات از آهن با 44% افزایش نسبت به مدت مشابه سال قبل و پلی اتیلن با 45% و بوتان با 43% در ردیفهای بعدی قرار دارند.
بیشترین کاهش در صادرات از نظر ارزش دلاری در بین اقلام فوق، به ترتیب مربوط به اوره و سیمان سفید پرتلند است که در قیاس با دوره مشابه سال قبل از کاهشی برابر با 26 درصد و 21 درصد برخوردار بوده است.
نتیجه برنامه ها و تلاشهای بخش تولید و تجاری کشور آن شده که صادرات طی 11 ماه به مبلغ 47.862 میلیون دلار و واردات به حدود 48.258 میلیون دلار برسد. کسری حساب تراز تجاری کشور به حدود منفی 396 میلیون دلار رسیده است. نوسانات در تراز تجاری کشور در بین ماه های سال 93 از مثبت 2.224 میلیون دلار در دی ماه به منفی (993-) میلیون دلار در خرداد ماه، نشان از بی ثباتی در بازارهای صادراتی کشور است، به طوریکه علامتهای مثبت در تجارت خارجی پایدار نیست و حکایت از یک آهنگ مناسب در فعالیت های تجاری ندارد. و اثر آن بر تولید، برسطح عمومی قیمتها؛ در بازارهای داخلی می گذارد؛ و در نتیجه عرضه و تقاضا در برابر شوکهای کوتاه مدت قرار میگیرد. و همچنین در میان مدت؛ رشد اقتصاد نامنظم و غلبه بر کاهش نرخ بیکاری از روند متعادل و قابل پیش بینی برخوردار نیست.
اقتصاد کشور در بسیاری از زمینه ها از ظرفیت نسبتاً قابل قبولی در امر صادرات و تولید برخوردار است. برای تحقق اقتصاد مقاومتی مهم ترین برنامه های عملیاتی وزارت خانه های متولی تولید و تجارت و ارائه کننده خدمات با پیش راندمان بخش های مهم اقتصاد و از جمله مسئولیت پذیری بخش عمومی غیردولتی و بخش خصوصی و به ویژه اتاق های صنایع، معادن، بازرگانی و کشاورزی می توانند اقدامات عملیاتی، مأموریتها و مسئولیتهای خود را در ریز برنامه های اجرایی 11سرفصل تدوین و اجرا کنند.
11 سرفصل تحقق اقتصاد مقاومتی

1. تنوع بخشی در مبادی تأمین کالاهای وارداتی مورد نیاز بخش های اقتصاد به هدف صادرات محور و تأمین نیاز داخلی
2. رشد کمی و توسعه کیفی نهاده های تولید و تولید نهاده های محرک اقتصاد به هدف حمایت از بنگاه ها با اولویت بخشی برای عرضه کالاهای حساس، ضروری و اساسی تا مرحله تعادل در بازار معاملات کالا و خدمات قابل رقابت.
3. فراهم سازی مقررات تسهیل کننده و ارائه تشویق های لازم و برقراری ثبات در رویه ها و مقررات صادرات و واردات به منظور توسعه پایدار و قابل رقابت در بازارهای هدف با تأکید بر بازارهای منطقه ای.
4. گسترش و توسعه خدمات در تجارت خارجی و فراهم کردن زیر ساخت های ضروری در امر ترانزیت کالا.
5. همکاری دولت با سایر ارکان حاکمیت به منظور فراهم کردن زمینه جذب سرمایه گذاری های خارجی با تکنولوژی برتر در جهت توسعه صادرات غیرنفتی
6. تنوع بخشی به پیوندهای اقتصادی با کشور های منطقه و همسایگان با حفاظت از تولید ملی و صادراتی
7. استفاده از انواع قراردادهای متقابل تجاری با کشورها و تسهیل تسویه مبادلات با پول های ملی در برابر میانگین نرخ سبدی از ارزهای معتبر در صندوق بین المللی پول
8. رویکرد پایدار در مقررات و رویه های مرتبط با فعالیت های تولیدی، معدنی و تجاری و ارائه اطلاعات شفاف به بازار و دستگیری و ارائه اطلاعات شفاف به سرمایه گذاران و دارندگان منابع مالی به منظور هدایت و حمایت از بنگاه های اقتصادی کوچک و نوآور.
9. تصحیح شبکه های تولید، بسته بندی، توزیع، و پخش به منظور کاهش هزینه های مبادله و قیمت نهایی و کاهش دستگردانی کالا و کاهش ضایعات تا رسیدن به قیمت واقعی و نهایی قابل رقابت به هدف حمایت از مصرف کننده نهایی .
10. بازخوانی شیوه های نظارت و هدایت بر سه بازار ( بازار نهادهای تولید)، (بنگاه های تولیدی و عمده فروشی) و (بازار معاملات و مبادلات کالا و خدمات در سطح عرضه و تقاضا و خرده فروشان)