زمان حضور خارجی ها در اقتصاد ایران رسیده است؟

امروز صنعت نفت، خودرو، نساجی و پوشاک، الکترونیک و لوازم خانگی ، کاشی و سرامیک، شدیدا به دانش و تکنولوژی روز دنیا و استفاده از تجربیات کارشناسان مجرب بین المللی نیازمند هستند.
در برنامه توسعه چهارم و پنجم سهم مهمی از رشد اقتصادی به افزایش بهره وری اختصاص یافته است که این بهره وری شامل بهره وری سرمایه و نیروی انسانی است. آمارها اما حکایت از دست نیافتن به این اهداف دارد. اگر رشد اقتصادی را ماحصل تلفیق صحیح منابع و مدیریت بدانیم باید علت را در ناکارآمدی سازمان و مدیریتی دانست که باعث شده است، کشور از دستیابی به اهدافش بازبماند. معمولا این ناکارآمدی را با ربط دادن فرهنگ ایرانی و سیستم آموزشی کشور توجیه کرده و در صدد اصلاح آن بر نمی آییم، بطور مثال به روحیه فردگرایی ایرانی اشاره کرده و ایرانی ها را فاقد روحیه کار جمعی و مشارکتی دانسته اند. عدم موفقیت تیم های ورزشی گروهی در مسابقات جهانی را نشانه بارز این ذکر می کردند و به موفقیت ورزشکاران انفرادی در رشته های کشتی، تکواندو و وزنه بردای استناد می کردند تا جایی که این باور نیز در جامعه پذیرفته شده بود. اما موفقیت تیم والیبال نوجوانان و جوانان و سرانجام بزرگسالان در عرصه بین المللی با هدایت مربیان خارجی و به خصوص آقای ولاسکو این باور غلط را از جامعه زدود. پس از آن شاهد موفقیت نسبی تیم فوتبال در مسابقات جهانی با یک مربی خارجی بودیم. لذا می توان با قاطعیت گفت که ایرانی ها در صورت سازماندهی مناسب و مدیریت سیستماتیک قادرند اهداف بزرگی را محقق کنند و چاره کار سازماندهی مناسب و استفاده از مدیران توانمند و با دانش روز است. اکنون این سوال مطرح می شود که آیا در سایر بخش های مدیریتی کشور ما نیاز به این دانش و الگو نداریم؟ در تاریخ کشور از خدمات مستشاران خارجی در مور مالیه ، نظامی و نفت خوانده ایم ولی شاید تاثیرگذارترین مشاوران خارجی را در سال 1337 داشتیم که دانشگاه هاروارد اقدام به مطالعه اقتصاد ایران کرد و نقاط ضعف اقتصاد ایران را احصاء و پیشنهاد تاسیس سازمان برنامه و بودجه را ارائه داد. این سازمان در قبل و بعد از انقلاب به عنوان اتاق فکر و نرم افزار اقتصاد ایران عملکرد مناسبی داشته است و به نظر می رسد در شرایط پیچیده کنونی و با توجه به اختلاف دیدگاه عمیق در بین اقتصاددانان کشور جهت عبور از شرایط رکود می توان از مطالعات موسسات پژوهشی خارجی استفاده کرد. در امر مبارزه با قاچاق کالا و مواد مخدر نیز می توان از روش های هوشمند به نحو شایسته استفاده برد و در امور مدیریتی نیز از تجربیات موفق کارشناسان بین المللی نظیر ولاسکو و کی روش بهره برداری کرد. امروز صنعت نفت، خودرو، نساجی و پوشاک، الکترونیک و لوازم خانگی ، کاشی و سرامیک، شدیدا به دانش و تکنولوژی روز دنیا و استفاده از تجربیات کارشناسان مجرب بین المللی نیازمند هستند. ضروری است که وزارت کار در مقررات مربوط به کار اتباع بیگانه تجدید نظر کرده و حضور آنان در کشور را منوط به فقدان این نوع تخصص و کارشناس در کشور نداند. در گذشته یکی از کارکردهای شرکت نفت پیشگامی در تحول در سیستم های مالی، اداری، ایمنی و محیط زیستی بود که به علت همکاری با شرکت های بزرگ نفتی دنیا به کشور منتقل می شد اما از سال 1386 به بعد این ارتباط تقریبا قطع شده و کشور نیز از این خدمات محروم شده است تا گسست نرم افزاری کشور عمیق تر شود. بد نیست در پایان اشاره ای به دیدگاه مایکل پورتر نظریه پرداز معروف آمریکایی داشته باشم که اعتقاد دارد: «رونق و ابادانی کشورها موروثی نیست، ایجاد کردنی است.» وی توسعه را حاصل مواهب و داشته های طبیعی کشورها ندانسته و اعتقاد دارد مزیت رقابتی قابل خلق کردن است. از دیدگاه وی یکی از علل رقابت پذیری کشورها، تفاوت در روش های مدیریتی است که وابسته به توان مدیریتی کشور است. در عصر اطلاعات و نرم افزار نیروی انسانی عامل تعیین کننده در رشد اقتصادی است. لذا همان طور که جابجایی کالا وسرمایه در دنیا تسهیل شده باید جابجایی نیروی انسانی و دانش مدیریتی نیز تسهیل شود تا کشور در مسیر توسعه پایدار قرار گیرد.