نگاه اقتصادی وزارت خارجه ایران به قاره سیاه

---

12 تا 16 بهمن یک هیات بزرگ اقتصادی و تجاری از ایران دکتر محمدجواد ظریف را در سفر به چند کشور قاره سیاه همراهی کردند تا با بررسی شرایط موجود و امتیازهای احتمالی شرایط حضور اقتصادی در این کشورها را بررسی کنند. پنج ساعت پرواز به هنگام بازگشت از جزیره زنگبار به دوبی فرصت مناسبی برای گپ و گفت خبرنگار ایسنا با مسوولان و مدیران عامل شرکتهای همراه در سفر دورهیی محمدجواد ظریف، وزیر خارجه کشورمان به شرق قاره سیاه بود. یکی به این سفرها امیدوار است، یکی میگوید برای اولین تجربه، بد نیست، دیگری تاکید میکند که باید به صورت کاملا برنامهریزی شدهتر و مناسبتر انجام شود؛ اما همه روی یک موضوع اتفاق نظر دارند: این سفر مقدمه خوبی است اما نیازمند استمرار است.
به گزارش خبرنگار سیاسی خارجی خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا)، در این سفر دورهیی به پنج کشور کنیا، اوگاندا، بروندی، تانزانیا و جزیره زنگبار، اعضای این هیأت تجاری این فرصت را به دست آورند که با ایرانیان و سرمایهگذاران ایرانی مقیم در این کشورها دیدار و گفتوگو کنند، با همتایان خود به مذاکره بنشینند و فرصتهای سرمایهگذاری و همکاری را مورد مطالعه و بررسی قرار دهند.
اکثر افراد حاضر در این هیات، علاقهمند به همکاری و سرمایهگذاری در کنیا و تانزانیا بودند که نسبت به دو کشور دیگر مدرنتر، امنتر و بهروزتر بودند اما بروندی با طبیعتی بکر، تهی از هرگونه سرمایهگذاری و سرشار از منابع، نتوانست چندان نظر این هیات تجاری را به خود جلب کند.
پس از این سفر 4 روزه، خبرنگار ایسنا با نمایندگان این شرکتها درباره این سفر و دستاوردهای آن گفتوگو کرد.
نماینده شرکی که در حوزههای دامداری، کشاورزی، عمرانی، معدنی فعالیت میکند، میگوید: در این سفر کوتاه، توان ارزیابی جامع از این چهار کشور آفریقایی کم بود اما ما توانستیم با اصول و ضوابط گمرکی هر یک از این چهار کشور و نحوه سرمایهگذاری در آنها آشنا شویم.
او اضافه میکند: این کار نباید در این نقطه قطع شود بلکه باید تحقیقات و مطالعات موردی در اینباره انجام گیرد.
این فعال اقتصادی با اشاره به فعالیتهای گسترده رقبای ایران از جمله ترکیه و چین، اظهار میکند: در امر کشاورزی کارهای بسیاری میتوان انجام داد اما باید دولت حمایت مالی کند. همچنین باید نگرش تهاتری داشته باشیم.
او در ادامه با تشریح فرصتها و ظرفیتهای موجود در شرق آفریقا، می گوید: در اوگاندا سالانه میتوان دو بار برداشت دیم کرد که در هیچ کجای جهان اینگونه نیست و این میتواند یک فرصت استثنایی باشد. متأسفانه ما توان و دانش در مجموعههای صنعتی داریم اما بینش و روش آن را نداریم که باید در این زمینه تلاش کنیم.
چند صندلی آنطرفتر، مرد جوانی لبتاپ خود را باز کرده و مشغول مطالعه است؛ مدیرعامل یک شرکت خصوصی در حوزه سلامت و تکنولوژی. از او درباره نتایج سفر میپرسم که پاسخ میدهد: پیش از این سفر، مقدمات لازم انجام شده بود اما در کل در این سفر توافقنامهای با رییس سازمان ایگاد در کنیا امضا شد. همچنین در اوگاندا توافقنامه اولیهای امضا کردیم و توریسم سلامت مورد بررسی قرار گرفت. با مسوولان شرکت امتیان نیز که سهامدار ایرانسل در ایران است، دیدار و گفتوگو کردیم. با اتاق بازگانی و صنایع بروندی نیز دیدارها و گفتوگوهایی داشتیم.
درباره کیفیت این سفر از او میپرسم. مکثی میکند و بعد میگوید این سفر برای اولین بار بود که انجام میشد و به همین دلیل برای اولین تجربه بد نبود.
بعد سراغ مردی میانسال میروم. ظاهرا سفر به او اندکی سخت گذشته است. او نماینده یکی از بانکهای مشهور خصوصی کشور است و اعتقاد دارد که تحریم بانکی، بزرگترین مسأله در زمینه اقتصادی است.
این فعال اقتصادی میگوید: در این سفر با دو سه بانک صحبت شده است تا با بانکهای خصوصی و دولتی تفاهم کارگزاری بسته شود. مذاکرات مقدماتی در اینباره انجام گرفت و آنها اظهار علاقه کردند. حتی در تانزانیا یکی از بانکهای دولتی نیز علاقهمند به همکاری بود.
او ابراز اطمینان میکند که در فضای تحریم نیز هنوز کلی فضای کار وجود دارد اما متأسفانه اطلاعرسانیها در اینباره ضعیف است.
به سمت انتهای هواپیما میروم. چند سرمایهگذار ایستادهاند و کلافه از طولانی بودن زمان سفر با یکدیگر گفتوگو میکنند. به نظر میرسد بحثشان داغ است. یکی از آنها شوخی و جدی میگوید که برای گفتوگو با هر یک از ما باید 10 روز پشت در بایستید اما اینجا به راحتی میتوانید گفتوگو کنید. ظاهرا آدمهای مهمی هستند یا لااقل خودشان اینطور فکر میکردند.
گفتوگویم را با نماینده یکی از شرکتهای معروف عمرانی و مهندسی شروع میکنم. میگوید ما با برنامهریزی پیش از این سفر، توانستیم محمولهای از سیمان و دیگر مواد عمرانی را به بروندی بفرستیم. در کنیا هم اگر بتوانیم پشتیبانی شورای ایرانیان را به همراه داشته باشیم و در اوگاندا مرکز تجاری ایران را فعالتر کنیم، در این صورت میتوانیم سرمایهگذاریهای خود را در این کشورها شروع کنیم.
وی ادامه میدهد: اگر خط هوایی مستقیم میان ایران و بروندی ایجاد شود، هزینههای سفر کمتر میشود و در این صورت فرصت همکاریها بیشتر خواهد شد.
این فعال اقتصادی تأکید میکند: این یک حرکت آغازین است که باید ادامه یابد؛ به شرطی که در این روند بانک توسعه صادرات نیز حضور داشته باشد و ضمانتهای لازم ارائه شود.
مدیرعامل یکی از شرکتهای بزرگ تولیدی هم اعلام میکند: سفر عالی بود. ظرف مدت کوتاهی به چهار کشور سفر کردیم و مذاکرات خوبی انجام شد. به نظرم در دارالسلام و نایروبی میتوان کارهایی انجام داد.
او ابراز امیدواری میکند که «آقای ظریف مولفههای اقتصادی را مورد توجه قرار دهد».
به سراغ مدیرعامل یکی از شرکتهای بزرگ در حوزه نیروگاه و انرژی میروم. او میگوید: وقتش رسیده که توجه بیشتری به بازارهای خارج از ایران داشته باشیم. این سفر و امثال آن باید به صورت کاملا برنامهریزیشدهتر و ایمنتر برگزار شود. برای حضور در این بازارها باید خود را آماده کنیم.
وی ادامه میدهد: برای این گونه سفرها اقداماتی لازم است. هیأتها باید تخصصیتر باشند و طرفهای اصلی هر یک از شرکتهای ایرانی شناسایی شوند تا فرصت مذاکره ایجاد شود.
او اضافه میکند: وزارت امور خارجه استراتژی تازهای را طراحی کرده است. ما به عنوان بخش صنعتی برای تحقق این استراتژی تلاش خواهیم کرد. من فکر میکنم ما فرصتهای زیادی در آفریقا را از دست دادهایم و اکنون از چینیها و ترکها عقبتریم و از نظر شناخت و بررسی و حضور در بازار عقب هستیم. دستکم باید از این پس فرصت حضور در آفریقا را از دست ندهیم.
این مدیر ارشد صنعتی تأکید میکند: بزرگترین دستاورد این سفر آشنایی با برخی از ظرفیتها بود. شرکت ما پیش از این در کشورهای آفریقایی مانند سنگال، نیجر و تونس فعالیت کرده است. در این سفر هم توانستیم برای اولینبار با مسوولان حوزه برق تانزانیا به طور مستقیم با توصیه رییسجمهور این کشور دیدار کنیم و قرار شد هیأتهایی ردوبدل شوند. در کنیا نیز فرصتهای همکاری زیادی وجود دارد.
نماینده یک شرکت عمرانی نیز که تا آن لحظه نظارهگر گفتوگوهاست، وارد بحث میشود: بازار کار در کشورهای آفریقایی زمینه مساعدی در تمامی حوزهها دارد؛ البته اگر معضلات برطرف و تسهیلاتی ایجاد شود. همچنین تأمین ضمانتنامههای بانکی قابل قبول برای کارفرمایان خارجی و ارائه گارانتیهای لازم توسط کارفرمایان ذیربط میتواند راهگشای ورود به بازارهای بینالمللی و خدمات فنی و مهندسی شود. با توجه به ایمنی کار و شرایط اجتماعی حاکم در کشورهای تانزانیا و کنیا، میتوان اقدامات خوبی انجام داد.
او درباره کیفیت سفر هم منتقدانه میگوید: این سفر خوب بود اما متأسفانه چندان خوب برنامهریزی نشده بود.
به گزارش ایسنا، به نظر میرسد چینیها و همسایه ترکمان از سالها پیش جای پای خود را در آفریقا محکم کردهاند و حالا ایران به عنوان یک تازه وارد در میان کارکشتهها باید تمام فوت و فنها را در بازار آفریقا از بر باشد تا بتواند خود را بالا بکشد. در این میان دولت میتواند به عنوان یک پشتوانه محکم، بخش خصوصی را مورد حمایت قرار دهد و آن را به سمت بازار آفریقا سوق دهد. به قول آن مدیر ارشد اقتصادی، دیگر نباید فرصت حضور در آفریقا را از دست بدهیم.