-
ماجراهای یک اتاق
فرارو نوشت: اتاق بازرگانی به نوعی با مدارس غیرانتفاعی قابل مقایسه است؛ مدارسی که این روزها مشتاقان مدیریت آن بیش از گذشته صف کشیدهاند.
به گزارش ایسنا، فرارو در ادامه مینویسد: انتخابات اتاق بازرگانی در اسفند ماه سال جاری برگزار خواهد شد و همانند بیشتر دورهها از هم اکنون با حاشیههایی همراه شده است.
حواشی که از سهم نمایندگان بخشهای مختلف شروع و تا کاندیداهای این اتاق ادامه پیدا میکند. اتاقی که ۴۰ عضو آن انتخاب میشوند و ۲۰ عضو آن نیز منصوب وزیر هستند.
رقابتی که در ۱۸ اسفند ماه باید میان اعضای اتاق بازرگانی برگزار میشود، همچون هر انتخاباتی انتظار میرود هدف نخستش جابجایی و دست به دست شدن قدرت میان فعالان بخش خصوصی باشد.
هدفی که البته تاکنون آنچنان که باید و شاید تحقق پیدا نکرده است. نتایج انتخابات ادوار گذشته اتاق و برگزیده شدن افرادی از یک گروه و جریان گواهی است بر این مدعا. با همه این اوصاف ویژگی ممتاز این دوره حضور چهره های جدید و نامهای خانوادگی آشنا است.
حضور چهرههای جدید ولی نزدیک به سیاسیون
بنابر خبرهای منتشر شده، در انتخابات پیشروی اتاق بازرگانی افرادی مانند جهانگیری، عارف، عراقچی، حجاریان و نهاوندیان ثبت نام کردهاند. نامهایی که شاید همه را به اشتباه بیاندازد.
اما اگر تنها نام کوچک آنها اضافه شود در مییابیم که نه معاون اول رئیس جمهور سودای اتاق را در سر میپروراند و نه روزنامهنگار و تئوریسین دوران اصلاحات تصمیمی برای حضور در اتاق بازرگانی و نشستن بر روی صندلی تجارت در سر دارد.
در حقیقت یکی برادر معاون اول رئیس جمهور و دیگری برادر تیم مذاکره کننده هستهای و دیگری هم پسر رئیس دفتر ریاست جمهور یا پسر معاون اول دولت اصلاحات است. حالا این حضور گسترده نامها در انتخابات اتاق بازرگانی ذهنها را کنجکاو کرده است.
رضی میری، رییس سابق کنفدراسیون صادرات، در واکنش به این قبیل کنجاویها در گفتوگو با فرارو گفت: «من معتقدم اگر وابستگی خویشاوندی با چهرهای سیاسی وجود داشته باشد نباید له یا علیه او موضعگیری کرد.»
وی افزود: «من چون این افراد را نمیشناسم و از تخصص و حرفه آنها اطلاعی ندارم لذا نمیتوانم درباره آنها اظهار نظر کنم. شاید این افراد از نظر اقتصادی کارآمد و مطلع باشند.»
تردیدی که درباره برخی از این افراد ثبت نام کرده در این دوره از انتخابات اتاق بازرگای ایجاد شده است، شاید چندان درست نباشد چرا که آنها پیش از آنکه نسبت خویشاوندی با چهره های سیاسی داشته باشند از چهره های شناخته شده حوزه بازرگانی هستند.
مثلا مهدی جهانگیری برادر اسحاق جهانگیری، معاون اول رییس جمهور، رییس هلدینگ گردشگری و فعال اقتصادی و بازرگانی است و همینطور عراقچی هم بازرگانی کار کشته و مسعود حجاریان هم فعال صنعت بیمه است. اینها یک شبه با اتاق بازرگانی آشنا نشدهاند. این مسئله میتواند برای دیگر افراد نیز صادق باشد.
اما به هرحال این تردیدها نمیتواند سیاستزدگی اتاق را کمرنگ کند. اگر بشود از چهرهها صرفنظر کرد اما در برابر دخالت برخی دولتها در این زمنیه نمیتوان کوتاه آمد.
اتاق بازرگانی در دره سیاسی شدن
تاریخ اتاق بازرگانی گویای مسائل بسیاری است. تاریخی که پشت پرده سیاسی این اتاق را افشا میکند و نشان میدهد با اینکه ساحت کلان سیاسی کشور بارها دست به دست چرخیده اما این اتاق همواره از این تغییرات مصون بوده است.
اتاق بازرگانی برای فعالان بخش خصوصی و فعالان اقتصادی به یک درد تبدیل شده است. مثلا علی نقی خاموشی از سال ۱۳۵۷ تا ۱۳۸۶ سمت ریاست اتاق ایران و ریاست اتاق تهران را عهدهدار بوده است. محمد نهاوندیان نیز که ۱۳۸۹ تا شکلگیری دولت حسن روحانی رئیس اتاق بازرگانی بود از اعضای موتلفه است.
یحیی آلاسحاق رئیس کنونی اتاق بازرگانی تهران از اعضای حزب موتلفه اسلامی است وی پیش از این نیز عضویت این اتاق را تجربه کرده بود.
علا میرمحمدصادقی نیز دورههای متوالی پس از انقلاب عضو این اتاق بوده است. اسدالله عسگر اولادی هم از دیگر چهرههای حاضر در چندین دوره هیئت رئیسه اتاق بازرگانی است که عضو موتلفه اسلامی است در نهایت از دیگر اعضایی که علاوه بر عضویت موتلفه رئیس اتاق بازرگانی نیز بوده است، حبیب الله عسگراولادی است.
هرچند که همه این افراد علقه تشکیلات با موتلفه اسلامی داشتهاند اما به تعبیر رضیمیری در گفتگو با فرارو «نباید همه این افراد با یک رویکرد نگاه کرد و این افراد هریک رویکرد ویژهای به بخش خصوصی و سایر مسائل اتاق داشتهاند.»
اما این مسئله دردناک برای فعالان اقتصادی تسکین نخواهد یافت مگر آنگه درمانی اساسی برای آن یافت شود چرا که هرجا بویی از مزیت و امتیاز وجود داشته باشد، رقابت برای تصاحب آن نیز شکل میگیرد و مقاومت هم برای نگهداشتن آن بیشتر است و هرچه این مزایا پررنگتر باشند رقابت و مقاومت میان گروههای کلان سیاسی نیز بیشتر رخ نمایی خواهد کرد.
موضوعی که محمدرضا بهزادیان در گفتگو با ایلنا هم از آن یاد میکند: «طبیعی است که تمام جناحهای سیاسی برای حضور در اتاق تلاش میکنند». به گفته وی علاج درد فشار گروههای سیاسی برای تصاحب اتاق بازرگانی هم «انتخابات» است.
اتاق بازرگانی محمل قدرت یا تجارت؟
جناحهای سیاسی برای حضور در اتاق بازرگانی ممکن است به هر روشی حتی «رای پادگانی و دستوری به نمایندگان دولت» در اتاق بازرگانی متوسل شوند.
اصطلاحی که محمدرضا بهزادیان رئیس اسبق اتاق بازرگانی تهران برای تشریح وضعیت اتاق در زمان دولت قبل به کار برده است. وی در این رابطه میگوید: «در حال حاضر اگر دولت روحانی همچون دولت هاشمی و خاتمی در اتاق نماینده دارد بر اساس بینش اعضا رای و حضور دارند اما در دولت احمدینژاد یک رای پادگانی و دستوری به نمایندگان دولت داده میشد که مسیر انتخابات را تحت الشعاع خود قرار میداد.» اما اگر انتخاباتی سالم و دمکراتیک باشد، نباید از رای پادگانی حرفی به میان آورد.
یهزادیان میگوید: «متاسفانه به دلیل رانت موجود در این جامعه کوچک افراد مختلف به انحای گوناگون از آن منتفع میشوند» اما رضیمیری رویکرد متفاوتی به ماجرا دارد. او معتقد است این مسائل بدین دلیل است که نمیتوان سیاست را از اقتصاد تفکیک کرد. به نظر وی، «اتاق نهادی اقتصادی است که در بخش خصوصی پایگاهی دارد و همینطور مسائل بخش خصوصی در مسائل حاکمیتی گره خورده است.»
چگونه اتاق بازرگانان دمکراتیک خواهد شد؟
رضیمیری درباره دمکراتیک شدن اتاق بازرگانی می گوید: ما باید حقوق مدنی خودمان را شناسایی کنیم و از آن استفاده کنیم. وی می افزاید: «نباید انفعال و عدم آگاهی نسبت به حقوق مدنیمان را ادامه دهیم» به عقیده این فعال اقتصادی- اجتماعی ما باید از ظرفیتهای مدنی خود استفاده کنیم.
آیا بخش خصوصی حقیقی در اتاق امکان حیات و بقا و کنش سیاسی دارد؟
هرچند در ظاهر به نظر میرسد سیاستمداران لباسی متفاوت از اقتصاددانان به تن دارند. اما رضیمیری معتقد است اهرم اقتصاد به نهادهای شبه خصوصی و نزدیک به دولت فشار وارد میکند و آنها را به مسیر مورد نظر خود هدایت میکند.
وی در این رابطه به فرارو میگوید: «دولتیان یا غیر دولتیها وقتی وارد بازی اقتصاد میشوند ناچارند اقتصادی فکر کنند و نمیتوانند تفکیکی میان منافع خودشان و بخش خصوصی قائل شوند.»
رییس سابق کنفدراسیون صادرات در نگاهی جامعتر متذکر میشود که بعضی اوقات «بخش در ظاهر خصوصی، اجازه رشد حقیقی به بخش خصوصی را نمیدهد. و جایگاه بنگاههای دولتی در مقایسه با بنگاههای کوچک خصوصی مستحکمتر است.»
رضی میری زمینههای ورود بخش خصوصی به اتاق را مهیا میبیند و معتقد است، این بخش نباید عزلت نشین شود و بایستی «با درک قواعد جامعه مدنی از فرصتهایش استفاده کند و انفعال را کنار بگذارد» در همین باره مسعود دانشمند، عضو هیئت نمایندگان اتاق بازرگانی، به فرارو گفت: «اگر میخواهیم بخش خصوصی واقعی در اتاق بازرگانی حضور داشته باشد باید در این انتخابات شرکت کنیم و بخش خصوصی را انتخاب کنیم.»
-
-
