حاجي
08-11-2012, 15:25
آسيكودا
آسيكودا (Automated System for Customs Data) به معناي سيستم پردازش خودكار اطلاعات (داده های) گمركي است كه در ايران با نام طرح نگار (نظام گمركي اطلاعات رايانه اي) شناخته مي شود. اين سيستم از جمله سيستم هاي مدرن نظارتي و كنترلي گمرك هاي جهان به حساب مي آيد كه در بهينه سازي عمليات ترخيص كالا در گمرك ، سيستم موفقي است.
گمرك جمهوري اسلامي ايران از ژوئن 1990 از طريق برقراري ارتباط با آنكتاد و سازمان جهاني گمرك، با ويژگي ها و توانايي هاي سيستم آسيكودا آشنا شد. از سال 1995 اقدامات محسوس و منسجم به منظور امكان سنجي و همچنين تدوين رهيافت هاي اجرايي جهت اعمال پروژه آسيكودا در ايران آغاز گرديد.
اين سيستم در سال 1377 در گمرك غرب تهران و در بخش واردات راه اندازي گرديده وسپس بخشهاي صادرات ، ورود موقت ، خروج موقت ، مرجوعي و كارنه تير بعنوان زير برنامه هاي ديگر سيستم آسيكودا در اين گمرك عملياتي گرديد.
اهداف آسيكودا
راه اندازي اين سيستم يك قدم بزرگ به سوي هدف اصلي گمرك بود . كاهش بوروكراسي اداري ، بهينه كردن و سامان دهي رويه هاي ترخيص كالا و حركت در جهت تجارت بدون كاغذ ، از جمله اهداف سيستم آسيكودا مي باشند.
سرعت بيشتر در ترخيص كالا ، استفاده بهينه از نيروي انساني و افزايش كارايي كاركنان ، ايجاد فرهنگ استفاده از سيستم هاي مكانيزه ، كسب درآمد بيشتر از طريق كاهش سوءاستفاده ها و افزايش وقت محاسبه عوارض گمركي ، از ديگر اهداف سيستم آسيكوداست . همچنين با راه اندازي اين سيستم محل محموله ها و مكان هاي آماده تخليه ، به وسيله رايانه كنترل مي شود. نگهداري ميزان كالاهاي وارده ، صادره و موجود در انبار نيز به وسيله اين سيستم قابل انجام است ؛ به طوري كه با بهره گيري از اين سيستم ضمن استفاده از حداكثر انبارها، از رسوب كالاها در انبار جلوگيري مي شود . به موازات ، ارايه سريع و دقيق آمار تجارت خارجي در حاشيه اجراي اين سيستم امكان پذير مي گردد.
ويژگي هايآسيكودا
با توجه به گستردگي سيستم آسيكودا، تشريفات ترخيص كالا و كليه روش ها و رژيم هاي گمركي اعم از واردات، صادرات، ترانزيت و غيره پشتيباني مي شود. با استفاده از اين سيستم، اطلاعات كالاي ترانزيتي در گمرك مبدأ جمع آوري و از طريق خطوط مخابراتي جهت بازرسي و كنترل به گمرك مقصد ارسال مي گردد. بدين ترتيب، در كوتاه ترين زمان ممكن امور ترانزيت كالا انجام مي شود كه اين امر موجب صرفه جويي در وقت و كاهش هزينه بسياري مي شود. در اين سيستم با استفاده از فرم SAD كه يك فرم اظهارنامه گمركي است، به جاي استفاده از اظهارنامه هاي متعدد گمركي مي توان تنها از يك فرم واحد كه با كُدهاي مخصوص جدا مي شود ، استفاده كرد.
در اين سيستم كليه امور به استثناي اقداماتي كه به لحاظ تصميم گيري بايد توسط اشخاص انجام پذيرد و نياز به تصميم گيري دارد ، مانند ارزيابي ، تعيين تعرفه و غيره به وسيله رايانه انجام مي شود . در سيستم آسيكودا ، كليه كدهاي بين المللي مانند كد HS، كد كشورها و كد ارزها نيز به راحتي قابل دسترسي است. به غير از كدهاي بين المللي، كدهاي ديگري هم كه در سطح يك كشور شناخته شده و كاربرد محلي دارند مانند كد بانك ها، كد گمركات، كد كارت بازرگاني و غيره در اين سيستم وجود دارند. در گذشته وجود مجوزهاي گوناگون با توجه به تعداد ، اهميت و مدت زمان اعتبار آنها موجب بروز مشكلاتي براي گمرك مي گرديد . اما با استفاده از سيستم آسيكودا پس از كدينگ مجوزها از طريق شماره تعرفه ، كد مجوزهاي مربوط به آن تعرفه در اظهارنامه چاپ و صاحب كالا يا حق العمل كار ملزم به ارايه مجوزها مي شود . به علاوه ، تغييرات احتمالي مجوزها را مي توان به راحتي به روز كرد و همواره آخرين اطلاعات را در اختيار داشت.
وجود يك رايانه و يك خط ارتباطي اين امكان را به وجود مي آورد كه حق العمل كاران بتوانند از دفتر كار خود در كوتاه ترين زمان ممكن كالاي خود را به گمرك اظهار و سپس جهت ترخيص آن اقدام نمايند.
با توجه به اينكه سيستم آسيكودا به صورت خودكار كليه شماره هاي عملياتي از قبيل شماره ثبت و شماره ارزيابي را تعيين و آنها را به صورت فهرست هاي جداگانه نگهداري مي كند، عملاً نياز به دفاتر سنتي مالي و آماري وجود ندارد و اين دفاتر از جريان چرخه عمليات گمركي حذف مي شود. در اين سيستم در پايان وقت اداري و يا هر نوبت كاري، گزارش هاي امور مالي انجام شده در آن روز و يا آن نوبت كاري دريافت مي شود.
موارد ذيل را ميتوان بعنوان ويژگيهاي سيستم مكانيزه آسيكودا برشمرد :
1-پشتيباني كليه روشهاي ترخيص و رژيمهاي گمركي
با توجه به گستردگي سيستم ، تشريفات ترخيص كالا و كليه روشها و رژيم هاي گمركي اعم از واردات ، صادرات ، ترانزيت و غيره پشتيباني مي شود . اين سيستم از دقت فوق العاده اي برخوردار است واحتمال اشتباهات را بسيار كاهش ميدهد.
2-كنترل ترانزيت كالا در مبدا و مقصد
با استفاده از اين سيستم اطلاعات كالاي ترانزيتي در گمرك مبدا جمع آوري و از طريق خطوط مخابراتي به گمرك مقصد جهت بازرسي و كنترل ارسال ميگردد به اين ترتيب در كوتاه ترين زمان ممكن امور ترانزيت كالا انجام شده پروانه ها تسويه مي شوند كه در نهايت صرفه جويي در زمان و هزينه ها را به دنبال خواهد داشت .
3-استفاده از اظهار نامه SAD
SAD كه مخفف عبارتSINGLE ADMINISTRATIVE DOCUMENT و به معني سند واحد اداري ميباشد يك فرم اظهارنامه گمركي است كه ميتواند تمامي رويه هاي اظهار كالا را باذكر كد مخصوص به آن رويه بپذيرد . اين موضوع باعث ميشود كه به جاي استفاده از اظهارنامه هاي متفاوت گمركي تنها از يك فرم واحد كه با كدهاي مخصوص جدا مي شود استفاده نمود .
4-چاپ اظهارنامه وكليه گزارش ها
دراين سيستم كليه امور باستثناي اقداماتي كه بايد توسط اشخاص انجام پذيرد و نياز به تصميم گيري دارد مانند ارزيابي ، تعيين تعرفه و غيره به وسيله رايانه انجام مي شود. اطلاعات اظهارنامه ، كليه گزارش ها ، قبض رسيد و دفتر مالي ، به وسيله چاپگر و نيز اختصاص شماره ثبت (كوتاژ) و شماره ارزيابي توسط رايانه انجام ميشود.
5-استفاده از كدهاي بين المللي
در روابط بين المللي و تجارت جهاني علائم اختصاري و كدهايي موجود است كه براي تمامي كشورهاي جهان شناخته شده و يكسان ميباشد . مانند كد HS ، كد كشورها ، كد ارزها و غيره كه دراين سيستم تمامي اين كدها تعريف شده و مي تواند به راحتي قابل دسترسي باشد .
6-استفاده از كدهاي محلي
به غير از كدهاي بين المللي ، كدهاي ديگري نيز وجود دارند كه درسطح يك كشور شناخته شده و كاربرد محلي دارند مانند كد بانك ها ، كد گمركات ، كد كارت بازرگاني و غيره كه تمامي اينها نيز براي سيستم قابل تعريف است و باعث شناسايي اشخاص و سازمان ها ميشود .
7-امكان كد گذاري مجوزها و به روز نگاه داشتن آنها
وجود مجوزهاي گوناگون با توجه به تعداد ، اهميت و مدت زمان اعتبار آنها موجب بروز مشكلاتي براي گمرك ميشود اما با استفاده از اين سيستم پس از كدينگ مجوزها از طريق شماره تعرفه كد مجوزهاي مربوط به آن تعرفه دراظهارنامه چاپ و صاحب كالا يا حق العملكار ملزم به ارائه آن مجوز يا مجوزها است . علاوه بر اين تغييرات احتمالي مجوزها را مي توان به راحتي به روز کرده و همواره آخرين اطلاعات را دراختيار داشت.
8-امكان پرداخت حقوق و عوارض گمركي از طريق سيستم الكترونيكي بانكي
با استفاده از قابليتهاي سيستم آسيكودا پس از محاسبه حقوق و عوارض گمركي اظهارنامه ، درصورت وجود ارتباط الكترونيكي با بانك وجوه محاسبه شده به طور خودكار از حساب بانكي صاحب كالا كسر و به حساب گمرك واريز ميشود . به اين ترتيب مراجعه صاحب كالا به بانك و نقل و انتقال وجوه مربوط از جريان تشريفات ترخيص كالا حذف ميگردند.
9-امكان اظهار كالا از راه دور
وجود يك رايانه ويك خط ارتباطي اين امكان را بوجود مي آورد كه حق العملكاري بتواند از دفتر كار خود در كوتاه ترين زمان ممكن كالاي خود را به گمرك اظهاروسپس جهت ترخيص آن اقدام نمايد اين كار از مراجعه بي مورد حق العملكاران به اداره گمرك جلوگيري ميكند.
10-حذف دفاتر سنتي مالي و آماري
با توجه به اينكه سيستم به صورت خودكار كليه شماره هاي عملياتي از قبيل شماره ثبت ، شماره ارزيابي و شماره رسيد را تعيين و آنها را به صورت فهرستهاي جداگانه نگهداري مينمايد عملاً نياز به دفاتر سنتي مالي و آماري وجود ندارد و به اين ترتيب اين دفاتر از جريان چرخه عمليات گمركي حذف ميشود و مي توان از كاركنان واحدهاي حذف شده درقسمت هاي ديگر استفاده نمود.
11-ارائه گزارش دفتر مالي
در اين سيستم در پايان وقت اداري و يا هر نوبت كاري ، گزارش هاي امور مالي انجام شده در آن روز و يا آن نوبت كاري دريافت ميشود . علاوه برآن مي توان گزارشهاي مالي را به وسيله رايانه چاپ و در اختيار امور مالي قرار داد.
12- حسابداري درآمدهاي گمركي و صدور قبض رسيد به طور خودكار
دراين سيستم كليه دريافت ها به صورت دقيق محاسبه شده و قبض رسيد به طور خودكار به وسيله رايانه چاپ ميشود و ديگر نيازي به نوشتن يا حساب كردن و كارهاي مربوط به حسابها به وسيله شخص نخواهد بود .
کمکهای آنكتاد به گمرك جمهوري اسلامي ايران در این زمینه :
• تشريح الزامات كاربر براساس قانون ملي (كد گمركي و قوانين اجرايي) و روش عمل
• تعريف تغييرات ساختاري، عملياتي و يا رويكردي كه ممكن است جهت اتوماسيون عمليات حسابداري مورد نياز باشد.
• تعريف مسير پردازش سند حسابداري بر اين اساس
• تعريف پارامترهاي سيستمي كه اجرا خواهد شد از قبيل كدگذاري و غيره
• ترجمه كليه برچسب*ها، پيام*ها و طرح*ها به زبان فارسي
• گرفتن يكپارچه*سازي داده*هاي كاربر به عنوان مثال كدها، شماره* تعرفه گمركي و غيره
• پيكره*بندي سند حسابداري
• تعريف پروفايل*هاي كاربر و امنيت
• طراحي پرينت*هاي مورد نظر و برنامه*ريزي گزارشات مديريت سرور
• جلسات آموزشي و اطلاع*رساني
• تست نمونه سيستم
• اجراي سراسري
13- امكان نگهداري حساب اعتباري و كسر خودكار حقوق و عوارض از آن
حق العمل كاران مي توانند با سپردن مبلغي به عنوان تضمين درحساب بانكي گمرك و ايجاد اعتبار براي كارهاي گمركي خود اقدام نمايند در اين صورت سيستم به طور خودكار به هنگام اظهار كالا از حساب آنان مبالغ مربوطه را برداشت و از موجودي آنان كسر مي نمايد.
14- انتخاب مسير اظهارنامه بوسيله رايانه( SELECTIVITY )
طرح نگار ضمن تسريع درعمليات ترخيص كالا از جديدترين مفاهيم بكارگرفته شده در گمركات پيشرفته دنيا و فن آوريهاي اطلاعات ، مانند انتخاب مسير اظهارنامه به صورت اتوماتيك (SELECTIVITY) استفاده مي نمايد كه با استفاده از آن و ايجاد مسيرهاي قرمز ، زرد و سبز جهت اظهارنامه ها ، پردازش آنها به سرعت انجام ميشود . انتخاب مسير اظهارنامه كاملاً اتوماتيك بوده و بوسيله شاخص هاي محرمانه اي كه بوسيله كميته هاي خاصي در گمرك تعريف و تاييد ميگردند ، صورت مي گيرد . به اين ترتيب اظهارنامه هاي كانال سبز بدون هيچ گونه كنترلي ، اظهارنامه هاي كانال زرد فقط با مشاهده اسناد قابل ترخيص مي باشند ولي اظهارنامه هاي قرمز كه به وسيله سيستم انتخاب شده اند و داراي ريسك بالا بوده كاملاً به وسيله كارشناسان گمرك كنترل و ارزيابي ميگردند . دراين سيستم مي توان كالاها يا سازمانهايي كه معافيت و يا تسهيلاتي درمورد آنان اعمال ميشود را تعريف نمود كه سيستم به طور خودكار اين قبيل اظهارنامه ها را كنترل و به كانالهاي مربوطه ارسال مي نمايد.
15- امكان دراختيار داشتن كليه اطلاعات واقداماتي كه درمورد اظهارنامه انجام شده
در اين سيستم در هر مرحله اي كه كارشناس و يا رئيس گمرك مربوطه بخواهد از چگونگي انجام كارها اطلاع حاصل نمايد مي تواند از طريق صفحه نمايش رايانه اقدامات انجام شده را مشاهده نمايد مثلاً اظهارنامه اي كه درحال ارزيابي مي باشد تا چه مراحلي پيشرفت كرده و در چه موقعيتي قرار دارد.
16-ارائه آمار صحيح و به موقع جهت واحدهاي مختلف آماري
تمامي فعاليتهاي انجام شده در يك گمرك را مي توان به صورت آماري به طور دقيق در اختيار داشت و با اين اطلاعات علاوه برآمارصادرات و واردات كه به شكل جداول مختلف تهيه مي شود، مي توان آمار تعداد اظهارنامه يا اظهارنامه هاي مالي شده و غيره را نيز تهيه نمود.
17-تنظيم اظهارنامه متمم وحفظ ارتباط دو اظهارنامه
دراين سيستم چنانچه لازم باشد نسبت به تنظيم اظهارنامه متمم اقدام ميشود. دراين صورت رايانه با دادن شماره عطف جديد و ذكر اين جمله كه اظهارنامه فوق اظهارنامه متمم و مربوط به اظهارنامه شماره ….. مي باشد ارتباط اظهارنامه متمم را با اظهارنامه اوليه حفظ ميكند. دراين حالت اطلاعات هر دو اظهارنامه در حافظه رايانه نگهداري شده تا در صورت لزوم از آن استفاده شود.
18- تبديل اطلاعات اظهارنامه به كدهاي EDI
با استفاده از اين سيستم ميتوان اطلاعات اظهارنامه را به كدهاي EDI تبديل و در روابط تجارت بين المللي مورد استفاده قرار داد.
سيستم انتخاب مسير اظهارنامه
یکی از زیر برنامه های اصلی سیستم آسیکودا ماجول انتخاب مسیر اظهارنامه بوده که مبتنی بر رویه مدیریت خطر می باشد. بر این اساس گمرکات بدلیل کمبود امکانات و عدم امکان بازرسی فیزیکی کلیه کالاها، منابع محدود خود را مصروف شناسایی مواردی که امکان تخلف و تقلب وجود دارد می نمایند و بجای آنکه همه کالاهای وارده یا صادره را به منظور انطباق با مقررات و اخذ حقوق و عوارض باز نموده و به دلیل کمی وقت و نیرو با عجله و به طور سطحی و ناقص مورد بررسی قرار دهند ، بر اساس اصل اعتماد و نبودن انگیزه تقلب در خصوص برخی از کالاها یا صاحبان آنها بنا را بر صحت گذارده و از باز نمودن وارزیابی تک تک بسته ها خودداری و برای آنها سند ترخیص فوری و بدون بازدید صادر و در عوض منابع صرفه جویی شده از این طریق را به امر بازرسی دقیق و موشکافانه موارد تخلف زا و دارای احتمال تلقب بالا اختصاص می دهند. بدین ترتیب علاوه بر افزایش عایدات دولت ، گمرک می تواند از ورود کالاهای غیر مجاز یا ممنوع الورود به کشور جلوگیری و بررسی دقیق اشخاص و کالاهای پرخطر را انجام داده ضمن آنکه سرعت عمل بیشتری برای امر ترخیص که لازمه تجارت امروزی است بعمل آورد.
ماجول selectivity به گمرکات این امکان را میدهد که بتواند روی کلیه اظهارنامه ها انواع کنترلهای انتخابی رااعمال نماید. این کنترل ها، شامل کنترل و ارزیابی کامل یک اظهارنامه تا بررسی بدون بازدید می باشد در این زیر برنامه مسیر قرمز ، زرد و سبز در نظر گرفته شده که به ترتیب از درصد ریسک بالا شروع شده و به پایین ترین درصد ریسک ختم می شود.
مسیر قرمز:
اظهارنامه هایی که در این مسیر قرار می گیرند علاوه بربررسی اسنادی، بازرسی فیزیکی نیز می شود یعنی تمامی تدابیر کنترل در این مسیر انجام شده و علاوه بر اینکه اسناد مورد نظر کاملاً مورد بررسی قرار میگیرند، کالاها بصورت فیزیکی نیز رویت شده و صحت اطلاعات مندرج در اظهارنامه با دقت کامل مورد بررسی قرار می گیرد.
مسیر زرد:
مسیر زرد این مفهوم را میرساند که اظهارنامه های موجود در این مسیر می بایست مورد بررسی اسنادی قرار گیرند ولی احتیاج به بازرسی فیزیکی و رویت مستقیم کالا نمی باشد و همانطور که مشخص شده است این مسیر از نظر اولویت بعد از مسیر قرمز قرار می گیرد. کالاهایی که برای ترخیص نیاز به مجوزهایی قانونی داشته و برای اخذ این مجوز ، بایستی از کالاهای موردنظر نمونه برداری به عمل آید نیز در این مسیر تعریف می گردد.
مسیر سبز:
اظهارنامه هایی که در این مسیر قرار می گیرد، به نظر می رسد که هیچگونه خطری برای گمرک نداشته و دارای سطح ریسک بسیار پایین می باشند. لذا برای این اظهارنامه ها صرفاً به بررسی اجمالی اسناد و خانه هایی از اظهارنامه که ضروری به نظر می رسد اکتفا گردیده و نسبت به ترخیص سریع و روان این کالاها اقدام می گردد.
در حال حاضر برای انتخاب یک اظهارنامه به یکی از سه مسیرهای اصلی سیستم انتخاب مسیر از دو روش اصلی و توأمان استفاده میگردد.
تعیین شاخص : شاخص یا پارامتر به معیاری خاص گفته می شود که پس از بررسی های کارشناسی حاوی خطراتی از حد پایین تا بالا را شامل می گردد
این ضوابط همچنین می تواند در سه سطح محلی، منطقه ای و ملی تعریف گردد.
ضوابط محلی : شاخص هایی خاص برای تعریف در گمرکی معین با توجه به شرایط و نوع فعالیت آن گمرک می باشد
ضوابط منطقه ای : این ضوابط برای تعدادی از گمرکات که دارای فعالیت و یا شرایطی مشترک بوده و از نظر ریسک پذیری در یک طبقه قرار میگیرد تعریف می گردد.
ضوابط ملی : این شاخصها برای کلیه گمرکاتی که واجد طرح انتخاب مسیر بوده ، تعریف و در برگیرنده خطرات و ریسکهای ملی که در سراسر کشور از اهمیت بالا و یکسانی برخوردار میباشد خواهد بود.
این سیستم در گمرك غرب تهران در بخش واردات در سال 1382 به عنوان اولين گمرك كشور راه اندازي گرديد كه پس از انجام موفقيت آميز آن و با استفاده از تجارب ارزشمند اجراي آن در گمرك غرب ، در گمركات ديگر كشور نيز عملياتي گرديد .
همچنين گمرك غرب تهران به عنوان اولين گمرك غير مرزي كشور در سال 1387به سيستم انتخاب مسير اظهارنامه در بخش صادرات مجهز گرديد.
سيستم انتخاب اتوماتيك ارزياب
سيستم انتخاب اتوماتيك ارزياب يكي از قابليتهاي سيستم انتخاب مسير اظهارنامه ميباشد كه بدون دخالت عوامل انساني در مورد انتخاب كارشناسان و ارزياب به صورت اتوماتيك عمل مي كند. با راه اندازي اين سيستم ارتباط پرسنل و ارباب رجوع در گمرك به حداقل رسيد و اين امر باعث تسريع در انجام ترخيص كالا و مشخص شدن كارشناس و ارزياب مربوط در موقع گرفتن شماره كوتاژ و در نتيجه حذف مراحل ارجاع اظهارنامه به كارشناس و ارزياب خواهد شد. اختصاص اظهارنامه به كارشناسان و ارزيابان با درنظر گرفتن تعداد اقلام اظهارنامه به طور مساوي توزيع خواهد شد. با عملياتي شدن اين سيستم مي توان تعداد اظهارنامه هاي اختصاص يافته به هركارشناس و ارزياب را مشاهده كرد.
سيستم انتخاب اتوماتيك ارزياب با هدف مكانيزه كردن تشريفاتي گمركي و كاهش دخالت عوامل انساني در مراحل ترخيص كالا در گمركات اجرا مي شود.
گمرك غرب تهران به عنوان اولين گمرك مجري اين طرح ،در سال 1383 اقدام به عملياتي نمودن اين سيستم در بخش واردات نمود.همچنين در بخش صادرات اين سيستم با تفكيك كالاها ي موجود در گمرك از كالاهايي كه در محل انبار صاحب كالا مورد ارزيابي قرار خواهد گرفت وتخصيص ارزياب كاملا تفكيك شده ، اولين گمرك اجرايي در كشور ميباشد كه موفق به اجراي اين طرح در سال 1387 گرديده است.
رويه تير TIR))
از جمله ماجولهاي راه اندازي شده درگمرك غرب تهران برنامه TIR ميباشد كه عمليات تير وترانزيت را تحت پوشش قرار مي دهد .از قابليتهاي اين برنامه مي توان به موارد زير اشاره نمود.
- پيگيري وتبادل سريع ودقيق اطلاعات مربوط به معتبر سازي وتسويه دفترچه تير از طريق سيستم بين گمركات كشور
- پيگيري ورود وخروج محموله تحت عمليات تير بوسيله سيستم
- جمع آوري دفاتر رديف مرزي
- ارائه گزارشهاي آماري دقيق و به موقع به مراجع ذيصلاح
- ايجاد و ارسال پيغام SAFE TIR در حداقل زمان ممكن به اتاق بازرگاني و صنايع و معادن ايران و سازمان IRU
نمودار 1- گردش كار در گمركات تجاري با اجراي سيستم آسيكودا
دريافت اطلاعات چاپ اظهارنامه
تطبيق اسناد و لاك و مهر اظهارنامه
بانك و اخذ رسيد وجه
كارشناس
ارزياب
ارزش
مسول سرويس ارزيابي
درب خروج كالا
مسير نمودن پروانه و تحويل
صندوق و پروانه
آزمايشگاه
1
2
3
4
5
7
8
9
10
11
12
سيستم كدينگ جهت صاحبان كالا وحق العمل كاران
با توجه به اينكه در سيستم آسيكودا كليه صاحبان كالا و اظهاركنندگان با كد شناسايي ميشوند . و با توجه به يكنواخت نبودن اين كدها در گمركات مختلف و مشكلات ايجاد شده ، اين زيرسيستم جهت كليه صاحبان كالا و اظهار كنندگان اعم از اشخاص حقيقي و حقوقي كد صادر و ثبت مي نمايد .
قابل ذكر است كه هر شخص حقيقي يا حقوقي كافي است كه فقط يكبار و در يك گمرك اقدام به اخذ كد و ورود اطلاعات نمايد ، پس از آن در كليه گمركات با همان كد مي تواند فعاليت نمايد.
اين سيستم كه برمبناي سيستمهاي تحت وب طراحي گرديده است شامل زير سيستمهاي ذيل مي باشد:
- اختصاص كدجهت صاحبان كالا واظهاركنندگان
- تبادل اطلاعات ماده 14 و تعهدات
- مديريت اطلاعات كارت بازرگاني و انقضاء آن
- مديريت اطلاعات كارت حق العملكاري و انقضاء آن
با توجه به ساختار وب بنياد بودن اين سيستم در كليه زيرسيستمهاي فوق به طريق متمركز عمل خواهدشد يعني كليه كاربران از طريق اينترنت عمليات خود را در اين سيستم انجام خواهند داد و كليه تغييرات انجام شده و اطلاعات جديد در دوره هاي زماني برنامه ريزي شده به كليه گمركات ارسال شده و در سيستم آسيكودا اعمال مي شود . با اين اقدام گمرك ، يك شناسنامه الكترونيكى براى مراجعان تشكيل مى شود ، با كدهاى اختصاصى سيستم كدينگ، گمركات كشور از هر نقطه ايران مى توانند به اطلاعات فردى دسترسى داشته باشند. تحقق اهداف دولت و شوراى عالى ادارى براى فراگير كردن كد ملى ، ايجاد يك بانك اطلاعاتى متمركز از مراجعان به گمرك به منظور استفاده دستگاههاى نظارتى، تهيه آمارهاى دقيق عملكرد صاحبان كالا، امكان فراهم كردن تسهيلات براى مراجعان به گمرك از جهت تشابه اسمى جهت اخذ ماليات و شفاف تر كردن نمايندگيهاى افراد از ديگر مزاياى اين سيستم است .
سيستم كدينگ شامل بخشهاي ذيل ميباشد :
برنامه زمان سنجي :
بوسيله اين برنامه كنترل زماني عمليات اظهار تا صدور پروانه در قسمت هاي مختلف (time study) و مدت توقف اظهارنامه ها در هر واحد مشخص مي شود و چنانچه مدت زمان توقف اظهارنامه در يك واحد بيش از حد استاندارد باشد به شناسايي عوامل آن پرداخته و در رفع آنها اقدامات لازم صورت مي پذيرد .
تبادل اطلاعات ماده 14 وتعهدات
ماجول ماده 14 و تعهدات با استفاده از ابزارهاي DEVELOPMENT آسيكودا توسط كارشناسان ايراني طراحي و پياده سازي شده است وظيفه كنترل بدهي ماده 14 و تعهدات صاحبان كالا را برعهده دارد . اطلاعات مورد نياز اين سيستم كه بايد از يك گمرك يا گمرك ايران براي كليه گمركات ارسال و اعمال شود قبلاً توسط نامه و بصورت دستي مبادله ميگرديد . در زير سيستم اطلاعات ماده 14 و تعهدات ، اطلاعات مربوط به اعلام يا رفع بدهي ماده 14 ورود اطلاعات شده و با مكانيزمهاي پيش بيني شده به كليه گمركات ارسال و در جداول آسيكودا اعمال مي گردد .
مديريت اطلاعات كارت بازرگاني و انقضای آن
اين زير سيستم و ظيفه مديريت و تبادل اطلاعات كارت بازرگاني و انقضای آن را برعهده دارد كه مانند سيستم هاي قبلي قابليت به روز رساني اطلاعات در سيستم آسيكودا توسط اين سيستم ديده شده است.
مديريت اطلاعات كارت حق العمل كاري و انقضای آن
در اين زير سيستم كليه اطلاعات كارتهاي حق العمل كاري صادره توسط دفتر واردات ثبت شده و وظيفه به روز رساني و انجام تغييرات كليه كارتها و همچنين تغيير تاريخ اعتبار كارت را برعهده دارد بديهي است كليه اطلاعات به روز شده مرتباً به گمركات ارسال و در سيستم آسيكودا اعمال خواهد شد.
استفاده از سيستم تلويزيون مدار بسته
استفاده از سيستم تلويزيون مداربسته و بسط و گسترش آن در اين سيستم آخرين اخبار و اطلاعات مورد نياز ارباب رجوع شامل نرخ ارز ، بخشنامه ، دستورالعملها ، مراحل ترخيص كالا ، انواع رويه هاي گمركي و غيره توسط تلويزيون مداربسته در سالن ارزيابي به نمايش گذاشته مي شود .
ارتباط الكترونيكي مراجعين با گمرك و اظهار از راه دور
طرح ارتباط الكترونيكي مراجعين با گمرك يكي از طرحهايي است كه مي تواند كمك شاياني به هدف آسان سازي رويه هاي ترخيص كالا در گمرك بنمايد .هدف از اجراي اين طرح برقراري ارتباط مراجعين از محل كار خود با گمركات ميباشد بر اين اساس تجار و حق العملكاران مي توانند بدون مراجعه به گمرك مربوطه از دفتر خود اقدام به اظهار كالاي خود و تكميل فرم اظهارنامه نمايند .
اجرا و پياده سازي اين طرح در جهت بستر سازي الكترونيك براي انجام تشريفات گمركي ، جلوگيري از اتلاف وقت و هزينه مراجعه كنندگان ، تعيين زمان مشخص براي مراجعه اظهاركنندگان بدون تاخير ، تكريم ارباب رجوع در راستاي طرح تكريم ، بهبود شرايط محيط كاري براي كاركنان گمرك با توجه به كمتر شدن شلوغي و ازدحام ، بالارفتن سرعت انجام تشريفات گمركي ، امكان اظهار همزمان در گمركات مختلف براي يك اظهاركننده ، جلوگيري از رسوب كالا در گمركات به علت طولاني شدن تشريفات ترخيص و استفاده مناسب از حداكثر ظرفيت انبارها و… مي باشد . ازطريق اين سيستم صاحب كالا و يا حق العملكار و نماينده قانوني او مي توانند از محل كار خود بصورت DIAL UP به گمرك مربوطه ارتباط برقرار كرده و با استفاده از ماجول BRK و به كمك يك PASSWORD به محيط شبكه گمرك وارد شده و با انتخاب يكي از رويه هاي مورد نظر خود از قبيل صادرات قطعي ، واردات قطعي ، ورود موقت ، اقدام به تكميل فرم اظهارنامه و اظهار كالاي خود نمايد.
اظهاركننده ميتواند پس از اتمام عمليات ايجاد اظهار نامه ، كنترلهاي محلي و سروري را روي اظهارنامه انجام داده و شماره عطف خود را به اظهار نامه اختصاص مي دهد . پس از ذخيره نمودن اظهارنامه روي سرور و آسيكودا ، حق العملكار مي تواند اظهارنامه خود را چاپ نموده و بعد از ضميمه نمودن ساير اسناد به قسمت احراز هويت و كوتاژ در اداره گمرك مورد نظر خود مراجعه نمايد .در مرحله بعد هريك از اظهارنامه ها بر اساس ضوابط عملياتي انتخاب مسير ترخيص كالا به يكي از كانال هاي ترخيص مورد نظر هدايت مي گردد و اظهاركننده مي تواند با اطلاع از كانال اختصاصي به اظهارنامه خود براي انجام ساير مراحل ترخيص و پيگيريهاي خود با كارشناس مربوطه تماس برقرار نمايد . لازم به ذكر مي باشد با توجه به نوع پروفايلهاي تعريف شده در ماجول بروكر امكان دسترسي به اظهارنامه هاي ديگر و ساير ماجول ها و بخش هاي غير مجاز براي استفاده كننده وجود ندارد.
گمرك غرب تهران در نظر دارد بزودي اين طرح را به مرحله اجرا در آورده تا كمك شاياني به هدف آسان سازي رويه هاي ترخيص كالا و برقراري ارتباط مراجعين از محل كار خود با گمرك غرب تهران نمايد .
آسيكودا (Automated System for Customs Data) به معناي سيستم پردازش خودكار اطلاعات (داده های) گمركي است كه در ايران با نام طرح نگار (نظام گمركي اطلاعات رايانه اي) شناخته مي شود. اين سيستم از جمله سيستم هاي مدرن نظارتي و كنترلي گمرك هاي جهان به حساب مي آيد كه در بهينه سازي عمليات ترخيص كالا در گمرك ، سيستم موفقي است.
گمرك جمهوري اسلامي ايران از ژوئن 1990 از طريق برقراري ارتباط با آنكتاد و سازمان جهاني گمرك، با ويژگي ها و توانايي هاي سيستم آسيكودا آشنا شد. از سال 1995 اقدامات محسوس و منسجم به منظور امكان سنجي و همچنين تدوين رهيافت هاي اجرايي جهت اعمال پروژه آسيكودا در ايران آغاز گرديد.
اين سيستم در سال 1377 در گمرك غرب تهران و در بخش واردات راه اندازي گرديده وسپس بخشهاي صادرات ، ورود موقت ، خروج موقت ، مرجوعي و كارنه تير بعنوان زير برنامه هاي ديگر سيستم آسيكودا در اين گمرك عملياتي گرديد.
اهداف آسيكودا
راه اندازي اين سيستم يك قدم بزرگ به سوي هدف اصلي گمرك بود . كاهش بوروكراسي اداري ، بهينه كردن و سامان دهي رويه هاي ترخيص كالا و حركت در جهت تجارت بدون كاغذ ، از جمله اهداف سيستم آسيكودا مي باشند.
سرعت بيشتر در ترخيص كالا ، استفاده بهينه از نيروي انساني و افزايش كارايي كاركنان ، ايجاد فرهنگ استفاده از سيستم هاي مكانيزه ، كسب درآمد بيشتر از طريق كاهش سوءاستفاده ها و افزايش وقت محاسبه عوارض گمركي ، از ديگر اهداف سيستم آسيكوداست . همچنين با راه اندازي اين سيستم محل محموله ها و مكان هاي آماده تخليه ، به وسيله رايانه كنترل مي شود. نگهداري ميزان كالاهاي وارده ، صادره و موجود در انبار نيز به وسيله اين سيستم قابل انجام است ؛ به طوري كه با بهره گيري از اين سيستم ضمن استفاده از حداكثر انبارها، از رسوب كالاها در انبار جلوگيري مي شود . به موازات ، ارايه سريع و دقيق آمار تجارت خارجي در حاشيه اجراي اين سيستم امكان پذير مي گردد.
ويژگي هايآسيكودا
با توجه به گستردگي سيستم آسيكودا، تشريفات ترخيص كالا و كليه روش ها و رژيم هاي گمركي اعم از واردات، صادرات، ترانزيت و غيره پشتيباني مي شود. با استفاده از اين سيستم، اطلاعات كالاي ترانزيتي در گمرك مبدأ جمع آوري و از طريق خطوط مخابراتي جهت بازرسي و كنترل به گمرك مقصد ارسال مي گردد. بدين ترتيب، در كوتاه ترين زمان ممكن امور ترانزيت كالا انجام مي شود كه اين امر موجب صرفه جويي در وقت و كاهش هزينه بسياري مي شود. در اين سيستم با استفاده از فرم SAD كه يك فرم اظهارنامه گمركي است، به جاي استفاده از اظهارنامه هاي متعدد گمركي مي توان تنها از يك فرم واحد كه با كُدهاي مخصوص جدا مي شود ، استفاده كرد.
در اين سيستم كليه امور به استثناي اقداماتي كه به لحاظ تصميم گيري بايد توسط اشخاص انجام پذيرد و نياز به تصميم گيري دارد ، مانند ارزيابي ، تعيين تعرفه و غيره به وسيله رايانه انجام مي شود . در سيستم آسيكودا ، كليه كدهاي بين المللي مانند كد HS، كد كشورها و كد ارزها نيز به راحتي قابل دسترسي است. به غير از كدهاي بين المللي، كدهاي ديگري هم كه در سطح يك كشور شناخته شده و كاربرد محلي دارند مانند كد بانك ها، كد گمركات، كد كارت بازرگاني و غيره در اين سيستم وجود دارند. در گذشته وجود مجوزهاي گوناگون با توجه به تعداد ، اهميت و مدت زمان اعتبار آنها موجب بروز مشكلاتي براي گمرك مي گرديد . اما با استفاده از سيستم آسيكودا پس از كدينگ مجوزها از طريق شماره تعرفه ، كد مجوزهاي مربوط به آن تعرفه در اظهارنامه چاپ و صاحب كالا يا حق العمل كار ملزم به ارايه مجوزها مي شود . به علاوه ، تغييرات احتمالي مجوزها را مي توان به راحتي به روز كرد و همواره آخرين اطلاعات را در اختيار داشت.
وجود يك رايانه و يك خط ارتباطي اين امكان را به وجود مي آورد كه حق العمل كاران بتوانند از دفتر كار خود در كوتاه ترين زمان ممكن كالاي خود را به گمرك اظهار و سپس جهت ترخيص آن اقدام نمايند.
با توجه به اينكه سيستم آسيكودا به صورت خودكار كليه شماره هاي عملياتي از قبيل شماره ثبت و شماره ارزيابي را تعيين و آنها را به صورت فهرست هاي جداگانه نگهداري مي كند، عملاً نياز به دفاتر سنتي مالي و آماري وجود ندارد و اين دفاتر از جريان چرخه عمليات گمركي حذف مي شود. در اين سيستم در پايان وقت اداري و يا هر نوبت كاري، گزارش هاي امور مالي انجام شده در آن روز و يا آن نوبت كاري دريافت مي شود.
موارد ذيل را ميتوان بعنوان ويژگيهاي سيستم مكانيزه آسيكودا برشمرد :
1-پشتيباني كليه روشهاي ترخيص و رژيمهاي گمركي
با توجه به گستردگي سيستم ، تشريفات ترخيص كالا و كليه روشها و رژيم هاي گمركي اعم از واردات ، صادرات ، ترانزيت و غيره پشتيباني مي شود . اين سيستم از دقت فوق العاده اي برخوردار است واحتمال اشتباهات را بسيار كاهش ميدهد.
2-كنترل ترانزيت كالا در مبدا و مقصد
با استفاده از اين سيستم اطلاعات كالاي ترانزيتي در گمرك مبدا جمع آوري و از طريق خطوط مخابراتي به گمرك مقصد جهت بازرسي و كنترل ارسال ميگردد به اين ترتيب در كوتاه ترين زمان ممكن امور ترانزيت كالا انجام شده پروانه ها تسويه مي شوند كه در نهايت صرفه جويي در زمان و هزينه ها را به دنبال خواهد داشت .
3-استفاده از اظهار نامه SAD
SAD كه مخفف عبارتSINGLE ADMINISTRATIVE DOCUMENT و به معني سند واحد اداري ميباشد يك فرم اظهارنامه گمركي است كه ميتواند تمامي رويه هاي اظهار كالا را باذكر كد مخصوص به آن رويه بپذيرد . اين موضوع باعث ميشود كه به جاي استفاده از اظهارنامه هاي متفاوت گمركي تنها از يك فرم واحد كه با كدهاي مخصوص جدا مي شود استفاده نمود .
4-چاپ اظهارنامه وكليه گزارش ها
دراين سيستم كليه امور باستثناي اقداماتي كه بايد توسط اشخاص انجام پذيرد و نياز به تصميم گيري دارد مانند ارزيابي ، تعيين تعرفه و غيره به وسيله رايانه انجام مي شود. اطلاعات اظهارنامه ، كليه گزارش ها ، قبض رسيد و دفتر مالي ، به وسيله چاپگر و نيز اختصاص شماره ثبت (كوتاژ) و شماره ارزيابي توسط رايانه انجام ميشود.
5-استفاده از كدهاي بين المللي
در روابط بين المللي و تجارت جهاني علائم اختصاري و كدهايي موجود است كه براي تمامي كشورهاي جهان شناخته شده و يكسان ميباشد . مانند كد HS ، كد كشورها ، كد ارزها و غيره كه دراين سيستم تمامي اين كدها تعريف شده و مي تواند به راحتي قابل دسترسي باشد .
6-استفاده از كدهاي محلي
به غير از كدهاي بين المللي ، كدهاي ديگري نيز وجود دارند كه درسطح يك كشور شناخته شده و كاربرد محلي دارند مانند كد بانك ها ، كد گمركات ، كد كارت بازرگاني و غيره كه تمامي اينها نيز براي سيستم قابل تعريف است و باعث شناسايي اشخاص و سازمان ها ميشود .
7-امكان كد گذاري مجوزها و به روز نگاه داشتن آنها
وجود مجوزهاي گوناگون با توجه به تعداد ، اهميت و مدت زمان اعتبار آنها موجب بروز مشكلاتي براي گمرك ميشود اما با استفاده از اين سيستم پس از كدينگ مجوزها از طريق شماره تعرفه كد مجوزهاي مربوط به آن تعرفه دراظهارنامه چاپ و صاحب كالا يا حق العملكار ملزم به ارائه آن مجوز يا مجوزها است . علاوه بر اين تغييرات احتمالي مجوزها را مي توان به راحتي به روز کرده و همواره آخرين اطلاعات را دراختيار داشت.
8-امكان پرداخت حقوق و عوارض گمركي از طريق سيستم الكترونيكي بانكي
با استفاده از قابليتهاي سيستم آسيكودا پس از محاسبه حقوق و عوارض گمركي اظهارنامه ، درصورت وجود ارتباط الكترونيكي با بانك وجوه محاسبه شده به طور خودكار از حساب بانكي صاحب كالا كسر و به حساب گمرك واريز ميشود . به اين ترتيب مراجعه صاحب كالا به بانك و نقل و انتقال وجوه مربوط از جريان تشريفات ترخيص كالا حذف ميگردند.
9-امكان اظهار كالا از راه دور
وجود يك رايانه ويك خط ارتباطي اين امكان را بوجود مي آورد كه حق العملكاري بتواند از دفتر كار خود در كوتاه ترين زمان ممكن كالاي خود را به گمرك اظهاروسپس جهت ترخيص آن اقدام نمايد اين كار از مراجعه بي مورد حق العملكاران به اداره گمرك جلوگيري ميكند.
10-حذف دفاتر سنتي مالي و آماري
با توجه به اينكه سيستم به صورت خودكار كليه شماره هاي عملياتي از قبيل شماره ثبت ، شماره ارزيابي و شماره رسيد را تعيين و آنها را به صورت فهرستهاي جداگانه نگهداري مينمايد عملاً نياز به دفاتر سنتي مالي و آماري وجود ندارد و به اين ترتيب اين دفاتر از جريان چرخه عمليات گمركي حذف ميشود و مي توان از كاركنان واحدهاي حذف شده درقسمت هاي ديگر استفاده نمود.
11-ارائه گزارش دفتر مالي
در اين سيستم در پايان وقت اداري و يا هر نوبت كاري ، گزارش هاي امور مالي انجام شده در آن روز و يا آن نوبت كاري دريافت ميشود . علاوه برآن مي توان گزارشهاي مالي را به وسيله رايانه چاپ و در اختيار امور مالي قرار داد.
12- حسابداري درآمدهاي گمركي و صدور قبض رسيد به طور خودكار
دراين سيستم كليه دريافت ها به صورت دقيق محاسبه شده و قبض رسيد به طور خودكار به وسيله رايانه چاپ ميشود و ديگر نيازي به نوشتن يا حساب كردن و كارهاي مربوط به حسابها به وسيله شخص نخواهد بود .
کمکهای آنكتاد به گمرك جمهوري اسلامي ايران در این زمینه :
• تشريح الزامات كاربر براساس قانون ملي (كد گمركي و قوانين اجرايي) و روش عمل
• تعريف تغييرات ساختاري، عملياتي و يا رويكردي كه ممكن است جهت اتوماسيون عمليات حسابداري مورد نياز باشد.
• تعريف مسير پردازش سند حسابداري بر اين اساس
• تعريف پارامترهاي سيستمي كه اجرا خواهد شد از قبيل كدگذاري و غيره
• ترجمه كليه برچسب*ها، پيام*ها و طرح*ها به زبان فارسي
• گرفتن يكپارچه*سازي داده*هاي كاربر به عنوان مثال كدها، شماره* تعرفه گمركي و غيره
• پيكره*بندي سند حسابداري
• تعريف پروفايل*هاي كاربر و امنيت
• طراحي پرينت*هاي مورد نظر و برنامه*ريزي گزارشات مديريت سرور
• جلسات آموزشي و اطلاع*رساني
• تست نمونه سيستم
• اجراي سراسري
13- امكان نگهداري حساب اعتباري و كسر خودكار حقوق و عوارض از آن
حق العمل كاران مي توانند با سپردن مبلغي به عنوان تضمين درحساب بانكي گمرك و ايجاد اعتبار براي كارهاي گمركي خود اقدام نمايند در اين صورت سيستم به طور خودكار به هنگام اظهار كالا از حساب آنان مبالغ مربوطه را برداشت و از موجودي آنان كسر مي نمايد.
14- انتخاب مسير اظهارنامه بوسيله رايانه( SELECTIVITY )
طرح نگار ضمن تسريع درعمليات ترخيص كالا از جديدترين مفاهيم بكارگرفته شده در گمركات پيشرفته دنيا و فن آوريهاي اطلاعات ، مانند انتخاب مسير اظهارنامه به صورت اتوماتيك (SELECTIVITY) استفاده مي نمايد كه با استفاده از آن و ايجاد مسيرهاي قرمز ، زرد و سبز جهت اظهارنامه ها ، پردازش آنها به سرعت انجام ميشود . انتخاب مسير اظهارنامه كاملاً اتوماتيك بوده و بوسيله شاخص هاي محرمانه اي كه بوسيله كميته هاي خاصي در گمرك تعريف و تاييد ميگردند ، صورت مي گيرد . به اين ترتيب اظهارنامه هاي كانال سبز بدون هيچ گونه كنترلي ، اظهارنامه هاي كانال زرد فقط با مشاهده اسناد قابل ترخيص مي باشند ولي اظهارنامه هاي قرمز كه به وسيله سيستم انتخاب شده اند و داراي ريسك بالا بوده كاملاً به وسيله كارشناسان گمرك كنترل و ارزيابي ميگردند . دراين سيستم مي توان كالاها يا سازمانهايي كه معافيت و يا تسهيلاتي درمورد آنان اعمال ميشود را تعريف نمود كه سيستم به طور خودكار اين قبيل اظهارنامه ها را كنترل و به كانالهاي مربوطه ارسال مي نمايد.
15- امكان دراختيار داشتن كليه اطلاعات واقداماتي كه درمورد اظهارنامه انجام شده
در اين سيستم در هر مرحله اي كه كارشناس و يا رئيس گمرك مربوطه بخواهد از چگونگي انجام كارها اطلاع حاصل نمايد مي تواند از طريق صفحه نمايش رايانه اقدامات انجام شده را مشاهده نمايد مثلاً اظهارنامه اي كه درحال ارزيابي مي باشد تا چه مراحلي پيشرفت كرده و در چه موقعيتي قرار دارد.
16-ارائه آمار صحيح و به موقع جهت واحدهاي مختلف آماري
تمامي فعاليتهاي انجام شده در يك گمرك را مي توان به صورت آماري به طور دقيق در اختيار داشت و با اين اطلاعات علاوه برآمارصادرات و واردات كه به شكل جداول مختلف تهيه مي شود، مي توان آمار تعداد اظهارنامه يا اظهارنامه هاي مالي شده و غيره را نيز تهيه نمود.
17-تنظيم اظهارنامه متمم وحفظ ارتباط دو اظهارنامه
دراين سيستم چنانچه لازم باشد نسبت به تنظيم اظهارنامه متمم اقدام ميشود. دراين صورت رايانه با دادن شماره عطف جديد و ذكر اين جمله كه اظهارنامه فوق اظهارنامه متمم و مربوط به اظهارنامه شماره ….. مي باشد ارتباط اظهارنامه متمم را با اظهارنامه اوليه حفظ ميكند. دراين حالت اطلاعات هر دو اظهارنامه در حافظه رايانه نگهداري شده تا در صورت لزوم از آن استفاده شود.
18- تبديل اطلاعات اظهارنامه به كدهاي EDI
با استفاده از اين سيستم ميتوان اطلاعات اظهارنامه را به كدهاي EDI تبديل و در روابط تجارت بين المللي مورد استفاده قرار داد.
سيستم انتخاب مسير اظهارنامه
یکی از زیر برنامه های اصلی سیستم آسیکودا ماجول انتخاب مسیر اظهارنامه بوده که مبتنی بر رویه مدیریت خطر می باشد. بر این اساس گمرکات بدلیل کمبود امکانات و عدم امکان بازرسی فیزیکی کلیه کالاها، منابع محدود خود را مصروف شناسایی مواردی که امکان تخلف و تقلب وجود دارد می نمایند و بجای آنکه همه کالاهای وارده یا صادره را به منظور انطباق با مقررات و اخذ حقوق و عوارض باز نموده و به دلیل کمی وقت و نیرو با عجله و به طور سطحی و ناقص مورد بررسی قرار دهند ، بر اساس اصل اعتماد و نبودن انگیزه تقلب در خصوص برخی از کالاها یا صاحبان آنها بنا را بر صحت گذارده و از باز نمودن وارزیابی تک تک بسته ها خودداری و برای آنها سند ترخیص فوری و بدون بازدید صادر و در عوض منابع صرفه جویی شده از این طریق را به امر بازرسی دقیق و موشکافانه موارد تخلف زا و دارای احتمال تلقب بالا اختصاص می دهند. بدین ترتیب علاوه بر افزایش عایدات دولت ، گمرک می تواند از ورود کالاهای غیر مجاز یا ممنوع الورود به کشور جلوگیری و بررسی دقیق اشخاص و کالاهای پرخطر را انجام داده ضمن آنکه سرعت عمل بیشتری برای امر ترخیص که لازمه تجارت امروزی است بعمل آورد.
ماجول selectivity به گمرکات این امکان را میدهد که بتواند روی کلیه اظهارنامه ها انواع کنترلهای انتخابی رااعمال نماید. این کنترل ها، شامل کنترل و ارزیابی کامل یک اظهارنامه تا بررسی بدون بازدید می باشد در این زیر برنامه مسیر قرمز ، زرد و سبز در نظر گرفته شده که به ترتیب از درصد ریسک بالا شروع شده و به پایین ترین درصد ریسک ختم می شود.
مسیر قرمز:
اظهارنامه هایی که در این مسیر قرار می گیرند علاوه بربررسی اسنادی، بازرسی فیزیکی نیز می شود یعنی تمامی تدابیر کنترل در این مسیر انجام شده و علاوه بر اینکه اسناد مورد نظر کاملاً مورد بررسی قرار میگیرند، کالاها بصورت فیزیکی نیز رویت شده و صحت اطلاعات مندرج در اظهارنامه با دقت کامل مورد بررسی قرار می گیرد.
مسیر زرد:
مسیر زرد این مفهوم را میرساند که اظهارنامه های موجود در این مسیر می بایست مورد بررسی اسنادی قرار گیرند ولی احتیاج به بازرسی فیزیکی و رویت مستقیم کالا نمی باشد و همانطور که مشخص شده است این مسیر از نظر اولویت بعد از مسیر قرمز قرار می گیرد. کالاهایی که برای ترخیص نیاز به مجوزهایی قانونی داشته و برای اخذ این مجوز ، بایستی از کالاهای موردنظر نمونه برداری به عمل آید نیز در این مسیر تعریف می گردد.
مسیر سبز:
اظهارنامه هایی که در این مسیر قرار می گیرد، به نظر می رسد که هیچگونه خطری برای گمرک نداشته و دارای سطح ریسک بسیار پایین می باشند. لذا برای این اظهارنامه ها صرفاً به بررسی اجمالی اسناد و خانه هایی از اظهارنامه که ضروری به نظر می رسد اکتفا گردیده و نسبت به ترخیص سریع و روان این کالاها اقدام می گردد.
در حال حاضر برای انتخاب یک اظهارنامه به یکی از سه مسیرهای اصلی سیستم انتخاب مسیر از دو روش اصلی و توأمان استفاده میگردد.
تعیین شاخص : شاخص یا پارامتر به معیاری خاص گفته می شود که پس از بررسی های کارشناسی حاوی خطراتی از حد پایین تا بالا را شامل می گردد
این ضوابط همچنین می تواند در سه سطح محلی، منطقه ای و ملی تعریف گردد.
ضوابط محلی : شاخص هایی خاص برای تعریف در گمرکی معین با توجه به شرایط و نوع فعالیت آن گمرک می باشد
ضوابط منطقه ای : این ضوابط برای تعدادی از گمرکات که دارای فعالیت و یا شرایطی مشترک بوده و از نظر ریسک پذیری در یک طبقه قرار میگیرد تعریف می گردد.
ضوابط ملی : این شاخصها برای کلیه گمرکاتی که واجد طرح انتخاب مسیر بوده ، تعریف و در برگیرنده خطرات و ریسکهای ملی که در سراسر کشور از اهمیت بالا و یکسانی برخوردار میباشد خواهد بود.
این سیستم در گمرك غرب تهران در بخش واردات در سال 1382 به عنوان اولين گمرك كشور راه اندازي گرديد كه پس از انجام موفقيت آميز آن و با استفاده از تجارب ارزشمند اجراي آن در گمرك غرب ، در گمركات ديگر كشور نيز عملياتي گرديد .
همچنين گمرك غرب تهران به عنوان اولين گمرك غير مرزي كشور در سال 1387به سيستم انتخاب مسير اظهارنامه در بخش صادرات مجهز گرديد.
سيستم انتخاب اتوماتيك ارزياب
سيستم انتخاب اتوماتيك ارزياب يكي از قابليتهاي سيستم انتخاب مسير اظهارنامه ميباشد كه بدون دخالت عوامل انساني در مورد انتخاب كارشناسان و ارزياب به صورت اتوماتيك عمل مي كند. با راه اندازي اين سيستم ارتباط پرسنل و ارباب رجوع در گمرك به حداقل رسيد و اين امر باعث تسريع در انجام ترخيص كالا و مشخص شدن كارشناس و ارزياب مربوط در موقع گرفتن شماره كوتاژ و در نتيجه حذف مراحل ارجاع اظهارنامه به كارشناس و ارزياب خواهد شد. اختصاص اظهارنامه به كارشناسان و ارزيابان با درنظر گرفتن تعداد اقلام اظهارنامه به طور مساوي توزيع خواهد شد. با عملياتي شدن اين سيستم مي توان تعداد اظهارنامه هاي اختصاص يافته به هركارشناس و ارزياب را مشاهده كرد.
سيستم انتخاب اتوماتيك ارزياب با هدف مكانيزه كردن تشريفاتي گمركي و كاهش دخالت عوامل انساني در مراحل ترخيص كالا در گمركات اجرا مي شود.
گمرك غرب تهران به عنوان اولين گمرك مجري اين طرح ،در سال 1383 اقدام به عملياتي نمودن اين سيستم در بخش واردات نمود.همچنين در بخش صادرات اين سيستم با تفكيك كالاها ي موجود در گمرك از كالاهايي كه در محل انبار صاحب كالا مورد ارزيابي قرار خواهد گرفت وتخصيص ارزياب كاملا تفكيك شده ، اولين گمرك اجرايي در كشور ميباشد كه موفق به اجراي اين طرح در سال 1387 گرديده است.
رويه تير TIR))
از جمله ماجولهاي راه اندازي شده درگمرك غرب تهران برنامه TIR ميباشد كه عمليات تير وترانزيت را تحت پوشش قرار مي دهد .از قابليتهاي اين برنامه مي توان به موارد زير اشاره نمود.
- پيگيري وتبادل سريع ودقيق اطلاعات مربوط به معتبر سازي وتسويه دفترچه تير از طريق سيستم بين گمركات كشور
- پيگيري ورود وخروج محموله تحت عمليات تير بوسيله سيستم
- جمع آوري دفاتر رديف مرزي
- ارائه گزارشهاي آماري دقيق و به موقع به مراجع ذيصلاح
- ايجاد و ارسال پيغام SAFE TIR در حداقل زمان ممكن به اتاق بازرگاني و صنايع و معادن ايران و سازمان IRU
نمودار 1- گردش كار در گمركات تجاري با اجراي سيستم آسيكودا
دريافت اطلاعات چاپ اظهارنامه
تطبيق اسناد و لاك و مهر اظهارنامه
بانك و اخذ رسيد وجه
كارشناس
ارزياب
ارزش
مسول سرويس ارزيابي
درب خروج كالا
مسير نمودن پروانه و تحويل
صندوق و پروانه
آزمايشگاه
1
2
3
4
5
7
8
9
10
11
12
سيستم كدينگ جهت صاحبان كالا وحق العمل كاران
با توجه به اينكه در سيستم آسيكودا كليه صاحبان كالا و اظهاركنندگان با كد شناسايي ميشوند . و با توجه به يكنواخت نبودن اين كدها در گمركات مختلف و مشكلات ايجاد شده ، اين زيرسيستم جهت كليه صاحبان كالا و اظهار كنندگان اعم از اشخاص حقيقي و حقوقي كد صادر و ثبت مي نمايد .
قابل ذكر است كه هر شخص حقيقي يا حقوقي كافي است كه فقط يكبار و در يك گمرك اقدام به اخذ كد و ورود اطلاعات نمايد ، پس از آن در كليه گمركات با همان كد مي تواند فعاليت نمايد.
اين سيستم كه برمبناي سيستمهاي تحت وب طراحي گرديده است شامل زير سيستمهاي ذيل مي باشد:
- اختصاص كدجهت صاحبان كالا واظهاركنندگان
- تبادل اطلاعات ماده 14 و تعهدات
- مديريت اطلاعات كارت بازرگاني و انقضاء آن
- مديريت اطلاعات كارت حق العملكاري و انقضاء آن
با توجه به ساختار وب بنياد بودن اين سيستم در كليه زيرسيستمهاي فوق به طريق متمركز عمل خواهدشد يعني كليه كاربران از طريق اينترنت عمليات خود را در اين سيستم انجام خواهند داد و كليه تغييرات انجام شده و اطلاعات جديد در دوره هاي زماني برنامه ريزي شده به كليه گمركات ارسال شده و در سيستم آسيكودا اعمال مي شود . با اين اقدام گمرك ، يك شناسنامه الكترونيكى براى مراجعان تشكيل مى شود ، با كدهاى اختصاصى سيستم كدينگ، گمركات كشور از هر نقطه ايران مى توانند به اطلاعات فردى دسترسى داشته باشند. تحقق اهداف دولت و شوراى عالى ادارى براى فراگير كردن كد ملى ، ايجاد يك بانك اطلاعاتى متمركز از مراجعان به گمرك به منظور استفاده دستگاههاى نظارتى، تهيه آمارهاى دقيق عملكرد صاحبان كالا، امكان فراهم كردن تسهيلات براى مراجعان به گمرك از جهت تشابه اسمى جهت اخذ ماليات و شفاف تر كردن نمايندگيهاى افراد از ديگر مزاياى اين سيستم است .
سيستم كدينگ شامل بخشهاي ذيل ميباشد :
برنامه زمان سنجي :
بوسيله اين برنامه كنترل زماني عمليات اظهار تا صدور پروانه در قسمت هاي مختلف (time study) و مدت توقف اظهارنامه ها در هر واحد مشخص مي شود و چنانچه مدت زمان توقف اظهارنامه در يك واحد بيش از حد استاندارد باشد به شناسايي عوامل آن پرداخته و در رفع آنها اقدامات لازم صورت مي پذيرد .
تبادل اطلاعات ماده 14 وتعهدات
ماجول ماده 14 و تعهدات با استفاده از ابزارهاي DEVELOPMENT آسيكودا توسط كارشناسان ايراني طراحي و پياده سازي شده است وظيفه كنترل بدهي ماده 14 و تعهدات صاحبان كالا را برعهده دارد . اطلاعات مورد نياز اين سيستم كه بايد از يك گمرك يا گمرك ايران براي كليه گمركات ارسال و اعمال شود قبلاً توسط نامه و بصورت دستي مبادله ميگرديد . در زير سيستم اطلاعات ماده 14 و تعهدات ، اطلاعات مربوط به اعلام يا رفع بدهي ماده 14 ورود اطلاعات شده و با مكانيزمهاي پيش بيني شده به كليه گمركات ارسال و در جداول آسيكودا اعمال مي گردد .
مديريت اطلاعات كارت بازرگاني و انقضای آن
اين زير سيستم و ظيفه مديريت و تبادل اطلاعات كارت بازرگاني و انقضای آن را برعهده دارد كه مانند سيستم هاي قبلي قابليت به روز رساني اطلاعات در سيستم آسيكودا توسط اين سيستم ديده شده است.
مديريت اطلاعات كارت حق العمل كاري و انقضای آن
در اين زير سيستم كليه اطلاعات كارتهاي حق العمل كاري صادره توسط دفتر واردات ثبت شده و وظيفه به روز رساني و انجام تغييرات كليه كارتها و همچنين تغيير تاريخ اعتبار كارت را برعهده دارد بديهي است كليه اطلاعات به روز شده مرتباً به گمركات ارسال و در سيستم آسيكودا اعمال خواهد شد.
استفاده از سيستم تلويزيون مدار بسته
استفاده از سيستم تلويزيون مداربسته و بسط و گسترش آن در اين سيستم آخرين اخبار و اطلاعات مورد نياز ارباب رجوع شامل نرخ ارز ، بخشنامه ، دستورالعملها ، مراحل ترخيص كالا ، انواع رويه هاي گمركي و غيره توسط تلويزيون مداربسته در سالن ارزيابي به نمايش گذاشته مي شود .
ارتباط الكترونيكي مراجعين با گمرك و اظهار از راه دور
طرح ارتباط الكترونيكي مراجعين با گمرك يكي از طرحهايي است كه مي تواند كمك شاياني به هدف آسان سازي رويه هاي ترخيص كالا در گمرك بنمايد .هدف از اجراي اين طرح برقراري ارتباط مراجعين از محل كار خود با گمركات ميباشد بر اين اساس تجار و حق العملكاران مي توانند بدون مراجعه به گمرك مربوطه از دفتر خود اقدام به اظهار كالاي خود و تكميل فرم اظهارنامه نمايند .
اجرا و پياده سازي اين طرح در جهت بستر سازي الكترونيك براي انجام تشريفات گمركي ، جلوگيري از اتلاف وقت و هزينه مراجعه كنندگان ، تعيين زمان مشخص براي مراجعه اظهاركنندگان بدون تاخير ، تكريم ارباب رجوع در راستاي طرح تكريم ، بهبود شرايط محيط كاري براي كاركنان گمرك با توجه به كمتر شدن شلوغي و ازدحام ، بالارفتن سرعت انجام تشريفات گمركي ، امكان اظهار همزمان در گمركات مختلف براي يك اظهاركننده ، جلوگيري از رسوب كالا در گمركات به علت طولاني شدن تشريفات ترخيص و استفاده مناسب از حداكثر ظرفيت انبارها و… مي باشد . ازطريق اين سيستم صاحب كالا و يا حق العملكار و نماينده قانوني او مي توانند از محل كار خود بصورت DIAL UP به گمرك مربوطه ارتباط برقرار كرده و با استفاده از ماجول BRK و به كمك يك PASSWORD به محيط شبكه گمرك وارد شده و با انتخاب يكي از رويه هاي مورد نظر خود از قبيل صادرات قطعي ، واردات قطعي ، ورود موقت ، اقدام به تكميل فرم اظهارنامه و اظهار كالاي خود نمايد.
اظهاركننده ميتواند پس از اتمام عمليات ايجاد اظهار نامه ، كنترلهاي محلي و سروري را روي اظهارنامه انجام داده و شماره عطف خود را به اظهار نامه اختصاص مي دهد . پس از ذخيره نمودن اظهارنامه روي سرور و آسيكودا ، حق العملكار مي تواند اظهارنامه خود را چاپ نموده و بعد از ضميمه نمودن ساير اسناد به قسمت احراز هويت و كوتاژ در اداره گمرك مورد نظر خود مراجعه نمايد .در مرحله بعد هريك از اظهارنامه ها بر اساس ضوابط عملياتي انتخاب مسير ترخيص كالا به يكي از كانال هاي ترخيص مورد نظر هدايت مي گردد و اظهاركننده مي تواند با اطلاع از كانال اختصاصي به اظهارنامه خود براي انجام ساير مراحل ترخيص و پيگيريهاي خود با كارشناس مربوطه تماس برقرار نمايد . لازم به ذكر مي باشد با توجه به نوع پروفايلهاي تعريف شده در ماجول بروكر امكان دسترسي به اظهارنامه هاي ديگر و ساير ماجول ها و بخش هاي غير مجاز براي استفاده كننده وجود ندارد.
گمرك غرب تهران در نظر دارد بزودي اين طرح را به مرحله اجرا در آورده تا كمك شاياني به هدف آسان سازي رويه هاي ترخيص كالا و برقراري ارتباط مراجعين از محل كار خود با گمرك غرب تهران نمايد .