اسناد حمل بازرگانی

[Mahan]

در تاپیک اسناد حمل و بازرگانی در خصوص موارد ذیل به ترتیب توضیح داده خواهد شد.

• اسناد حمل فیاتا
• بارنامه حمل و انواع آن
• راهنامهٔ کامیون - راهنامه راهآهن

[Mahan]

اسناد حمل همواره بهعنوان يکى از مهمترين اسناد مورد استفاده در تجارت بينالمللى است و اعتبار و اصالت اين اسناد مورد توجه خاص بازرگانان، بانکها، مؤسسات حمل و نقل و بيمه بوده است. به همين منظور فدراسيون بينالمللى اتحاديههاى کارگزاران حمل و نقل اقدام به طرح و تدوين اسناد متحدالشکل و يکنواخت مورد استفاده کارگزاران حمل و نقل کرده است.

که مشخصات و ويژگىهاى اسناد مورد نياز اين حرفه در ۴ سند به شرح زير گردآورى شده است:
گواهی رسید فیاتا (FIATA Forwarder's Certifcate of Receipt (FCR
گواهی حمل فیاتا (FIATA Forwarder's Certifcate of Transport (FCT
رسید انبار فیاتا (FIATA Warehouse Receipt (FWR
بارنامه حمل مرکب فیاتا (FIATA Combined Transport Bill of Landing (FBL

گواهى رسيد فياتا (FIATA Forwarder's Certifcate of Receipt (FCR
اين گواهى به کارگزار حمل امکان مىدهد که سند مخصوص را بهعنوان اعلاميه رسمى که به موجب آن مسؤوليت کالا را به عهده مىگيرد براى فرستنده کالا صادر کند. گواهى رسيد فياتا مىتواند پس از دريافت کالا توسط کارگزار به فرستنده تحويل شود. با تکميل برگشت جهت ارسال به گيرندهاى که در اسناد مشخص شده، در تصرف خود دارد، و عمدتاً زمانى مورد استفاده قرار مىگيرد که کالا براساس تحويل در کارخانه فروخته شده باشد. پس از تسليم گواهى رسيد فياتا به خريدار، فروشنده به هيچوجه حق واگذارى کالاى تحويل شده به ديگرى را ندارد.

گواهى حمل فياتا (FIATA Forwarder's Certifcate of Transport (FCT
اين سند که براى استفاده کارگزاران حمل و نقل بينالمللى عضو فياتا مىباشد، در صورتىکه به حواله کرد صادر شود قابل معامله است . کارگزار با صدور اين گواهى تائيد مىکند که مسؤوليت ارسال و تحويل محموله مشخصى را براساس دستورات دريافتى از فرستنده کالا طبق موارد مندرج در اسناد به عهده گرفته است و با تسليم آن به فرستنده کالا متعهد مىگردد که کالا را در مقصد توسط نماينده منتخب خود تحويل دهد. گواهى حمل فياتا حاوى وظيفه محدودى است و کارگزار بهعنوان شخص ثالث فقط مسؤول حمل کالا و تحويل آن در مقابل ارائه سند گواهى حمل مىباشد. شرايط ظهر گواهى حمل فياتا حاوى شرايط عمومى داخلى حمل و نقل کشور صادرکننده مربوط مىباشد.

رسيد انبار فياتا (FIATA Warehouse Receipt (FWR
رسيد انبار فياتا سندى جهت استفاده براى عمليات انباردارى کارگزار است و عمدتاً براى استفاده در داخل کشور به کار مىرود. اين سند بهعنوان قبض انبار گمرکى تلقى نمىشود و فقط بهعنوان رسيد انبار کارگزار محسوب خواهد شد. بنابراين سندى غيرقابل معامله مىباشد، مگر آنکه عبارت ”قابل معامله“ در آن ذکر شود.

بارنامه حمل مرکب فياتا (FIATA Combined Transport Bill of Landing (FBL
بارنامه حمل مرکب فياتا يک سند حمل سراسرى کارگزار مىباشد. اين سند قابل معامله بوده و توسط اتاق بازرگانى بينالمللى تحت شماره ۷۲/۳۹۶ مورخ ۲۶/۵/۱۹۷۸ به تصويب رسيده است.

[Mahan]

تعريف - بارنامه سند اصلى انتقال مالکيت کالا از فروشنده به خريدار است. در اصطلاح بينالمللى بارنامه کشتى را Bill of Landing و راهنامه کاميون را CMR مىنامند.
C.M.R سندى است که در مسير حمل با کاميون مورد استفاده قرار مىگيرد و مخصوص حملکنندهها است. اين سند تحت مقررات کنوانسيون بينالمللى حمل و نقل جادهاى کالا C.M.R يا مقررات بينالمللى حمل کالا از طريق جاده صادر مىگردد. اين سند غير قابل انتقال بوده و به منزله رسيد کالا تلقى مىگردد.

انواع بارنامه:
1- بارنامه هوائى
2- بارنامه دريائى
3- بارنامه راهآهن
4- بارنامه کاميون (زمينى)
5- بارنامه سرتاسرى
6- رسيد پستى

مندرجات بارنامه
مندرجات بارنامه به شرح ذيل مىباشد:
- تعداد و علامت کالا (Mark and Number)
- تعداد کانتينر (No. of Containers)
- شرح بستهها و کالاها (Description of Packages and Goods)
- وزن خالص کالا (Gross Weigth) ، اندازه (Measurement)

کانتينر (Container) محفظه بزرگى است از چوب يا فلز که اغلب حجم تمام کفهٔ يک کاميون بزرگ يا تريلر را فرا مىگيرد. کانتينر در واقع صندوق بزرگى است که صندوقها يا بستهها و کارتنهاى کوچک حاوى بارها و کالاهاى متفرقه را داخل خود جا مىدهد. جابهجائى کانتينر با جرثقيل بسيار آسان است و سبب مىشود که وسيله نقليه به سرعت تخليه شود. کانتينر در وسايل نقليه جادهاي، راهآهن و کشتى مورد استفاده فراوان دارد و نوع خاصى از آن بر طبق استانداردهاى بينالمللى ويژه هواپيماى باربرى ساخته مىشود.

بارنامهٔ ON Board
خريدار يا بانک ترجيح مىدهد که بارنامه on board دريافت نمايد، چون بارنامه on board بارنامهاى است حاکى از تحويل کالا و بارگيرى آن بر روى وسيله نقليه بنا به مقررات حمل دريائى يکى از وظايف ناخداى کشتى رؤيت کالا برروى عرشه در وضعيت مناسب است.

بارنامهٔ بدون قيد (Clean Bill of Lading)
- در قرارداد فروش، خريدار از فروشنده مىخواهد که بارنامه قابل معامله را ارائه کند. قضيه اينگونه تفهيم شده است که بارنامه قابل معامله، همان بارنامه Clean مىباشد. در تجارت خارجي، فرستنده کالا بايد کالا را در وضعيت درست (Proper Condition) و بستهبندى مناسب (Suitable Packed) تحويل متصدى حمل بدهد. در اين مقطع بعضى از فرستندگان کالا ترتيب بازرسى (Inspection) جنس را هم مىدهند تا گواهى مستقلى در اين رابطه دريافت دارند. ولى بهطور طبيعى قرار براين است که خريدار بر مندرجات بارنامه صادره اطمينان داشته باشد. از سوى ديگر، حملکننده پس از دريافت کالا روى بارنامه چنين مىنويسد:
(recevied on board in apparent good order and condition)
يعنى آنکه متصدى حمل از محموله، بازرسى معقول به عمل آورده و عيبى در آن نيافته است. بارنامهاى که به شرح فوق توصيف شد همان بارنامه Clean است. محاسن آن اين است که اولاً اين مزيت را براى فروشنده دارد که تعهد خود را طبق قرارداد روش انجام داده است. ثانياً خريدار يا تحويل گيرنده بار را هم مطمئن مىکند که ظاهراً تا لحظه تحويل بار به حملکننده همه چيز درست انجام شده و او مىتواند (بدون توجه به نوع خريد FOB يا CFR) حملکننده را در مقابل هرگونه خسارت مسؤول بشناسد. اين حتى تحويل گيرنده را قادر مىسازد که بارنامه را معامله کند و محموله را به ديگرى بفروشد.
- درج توضيحات اضافى در بارنامه. متأسفانه حملکننده هميشه اين حق را به خود مىدهد که با مهرکردن، تايپ نمودن با درج يادداشت در هنگام بارگيرى بر حسب کالا روى بارنامه چنين بنويسد:
- بستهبندى نامناسب (Unsuitable Packing)

راهنماى اطلاعات
۱. معمولاً نام شرکت صادرکننده سياهه
۲. نشانى گيرنده بايستى به همان صورت و طبق توضيحات مندرج در سياهه باشد.
۳. اگر نام کارگزار مشترى را براى جابجائى بار در اختيار داريد، آن را در اين محل درج کنيد.
۴. محلى که در آن حملکننده، مسؤوليت کالاها را به عهده مىگيرند.
۵. نام کشتى حملکننده کالا.
۶. محل بارگيرى کشتى.
۷. بندرى که در آن، کالا از کشتى تخليه مىشود.
۸. مقصد نهائى بايستى در اينجا آورده شود.
۹. اگر کشتى دومى نيز در حمل کالا دخالت دارد، نام آن بايستى در اينجا آورده شود.
۱۰. بندرى که در آن، انتقال کالا از کشتى اول به کشتى دوم صورت مىگيرد، بايد در اينجا ذکر شود.
۱۱. بندرى که در آن، بارکشتى دوم تخليه مىشود.
۱۲. مقصد نهائى کالا، در صورتىکه دو کشتى در حمل کالا دخالت داشته باشند.
۱۳. اگر صادرکننده از عامل حمل و نقل استفاده نام و نشانى عامل بايستى در اينجا نوشته شود.
۱۴. علائم و شمارههاى مورد استفاده.
۱۵. شماره مهر و موم استفاده شده بر روى در (در مورد کانتينرهاى کاملاً بارگيرى شده).
۱۶. شرح کلى محموله و بستهبندي، اگر محموله بهصورت پالت در آمده باشد، ذکر کنيد و در صورت نياز، شرايط جابجائى آن را مشخص سازيد.
۱۷. وزن ناخالص کل محموله.
۱۸. حجم کل محموله.
۱۹. شماره تعرفه اعلام شده از سوى کشور واردکننده.
۲۰. قيمت فوب (تحويل بر روى عرشه کشتى).
۲۲. کل تعداد بستههاى داراى ابعاد مشخص.
۲۳. طول هر بسته و واحد اندازهگيرى.
۲۴. عرض هر بسته و واحد اندازهگيرى.
۲۵. ارتفاع هر بسته و واحد اندازهگيرى.
۲۶. حجم هر بسته داراى ابعاد مشخص.
۲۷. حجم کل تمام بستههاى داراى آن ابعاد.
۳۰. فهرستى از تمام اسناد و تعداد هر يک از آنها که به حملکننده تحويل داده خواهد شد.
۳۱. تعداد بارنامههاى مورد نياز که تعداد نسخ اصلى و کپىهاى آنها به تفکيک نوشته مىشود.
۳۳. تعداد و عون بارنامههاى مورد نياز فرستنده (صادرکننده).
۳۴. تعداد و نوع بارنامههاى همراه کالاها (در کيف اسناد کشتى).
۳۵. چه کسى مسؤول پرداخت کرايه حمل است؟
۳۶. چه کسى مسؤول پرداخت هزينههاى ديگر است؟
۳۷. امضاء مقام (نماينده) مجاز و داراى اختيار فرستنده (صادرکننده).

راهنماى مشکلات معمول
۳. اگر مشترى شما داراى کارگزار براى جابجائى بار است و اين نکته درج نشده باشد، ممکن است تأخيرهائى در ترخيص محموله روى دهد.
۴. اگر محلى که قرار است حملکننده کالاها را در آنجا دريافت کند، درج نشده يا غلط درج شده باشد، ممکن است کرايه، اشتباه محاسبه شود.
۷. اگر بندر تخليه کالا اشتباه اعلام شده باشد، ممکن است کالاها در جاى ديگرى تخليه شود.
۸. اگر مقصد نهائي، درست درج نشده باشد، کالاها ممکن است دچار تأخير گردند يا گم شوند.
۱۳. اگر فرستده (صادرکننده) از عامل حمل و نقل استفاده مىکند و اين نکته درج نشده باشد، ممکن است تأخيرهائى در نقطه بارگيرى کالا روى دهد.
۱۵. در مورد کانتينر که بهطور کامل بارگيرى شدهاند، اگر شماره مهر و موم کانتينر درج نشده يا غلط درج شده باشد، احتمال بروز تأخير وجود دارد.
۱۷. اگر وزن ناخالص، اشتباه اعلام شود، احتمال محاسبه غلط کرايه وجود دارد.
۱۸. اگر اندازه (يا حجم)، نادرست ذکر شود، احتمال محاسبه غلط کرايه حمل وجو دارد.
۱۹. اگر شماره تعرفه، نادرست باشد، ممکن است متحمل هزينههاى اضافى شود.
۲۰. اگر قيمت فوب، نادرست باشد، واردکننده ممکن است متحمل هزينههاى اضافى شود.
۲۱. اگر ابعاد، نادرست باشد يا غلط محاسبه شده باشد، هزينههاى اضافى ممکن است ايجاد شود و مشکلات بار چينى روى دهد.
۲۸. اگر الزامات مربوط به بارنامه، رعايت نشده باشد، ممکن است اسناد مورد نياز براى برآورده ساختن نيازهاى مشترى را در اختيار نداشته باشيد.
۲۹. اگر به درستى ذکر نکنيد که چه کسى مسؤول پرداخت کرايه حمل کالا و ديگر هزينهها است، ممکن است هزينه بيشترى را متحمل شويد.
۳۰. اگر اسناد صحيح را ذکر نکنيد، بازبينى مدارک براى افراد ذىربط غير ممکن است.
۳۲. اگر دستورالعملها درست داده نشود، اسناد مورد نياز، تهيه نخواهد شد.
۳۷. اگر سند به امضاء صادرکننده نرسد، حملکننده ممکن است آن را نپذيرد.

راهنماى صادرکنندگان براى تنظيم صحيح اسناد
۱. بررسى نمائيد که آيا مشترى شما براى واردات کالا از کارگزار جابجائى بار استفاده خواهد کرد يا نه و در صورت استفاده از کارگزار، اطمينان حاصل کنيد که نام و نشانى وى در سند درج شده است.
۲. در مورد نقاط جمعآورى و تحويل کالا و نيز کرايه حمل و ديگر هزينهها با حملکننده توافق کنيد و مطمئن شويد که اين سند به درستى نشاندهنده کل مسير و نحوه سفر است.
۳. اگر از عامل حمل و نقل استفاده مىکنيد، مطمئن شويد که اين موضوع در سند منعکس شده است.
۴. اگر کانتينرهاى کاملاً بارگيرى شده را ارسال مىکنيد، بايستى پس از بارگيري، کانتينر را مهر و موم و شماره مهر و موم را به درستى در سند درج کنيد. اگر همانند مورد مثال، بار محموله کمتر از ظرفيت کامل کانتينر باشد، مىتوان آن را بار ديگر کالاها در يک کانتينر حمل نمود. بدين ترتيب شرکت حمل و نقل مسؤول مهر و موم کردن کانتينر خواهد بود.
۵. اطمينان حاصل کنيد که وزن ناخالص صحيح - يعنى کل وزن محموله، شامل بستهبندى خارجي، پالتهاى يک تکه و غيره - درج شده است.
۶. اطمينان حاصل کنيد که حجم محموله، درست محاسبه شده است. بسته به رابطه ميان وزن و حجم محموله، ممکن است نرخهاى کرايه متفاوت اعمال شود. بنابراين، دادن اطلاعات دقيق به حملکننده اهميت دارد.
۷. شماره تعرفه مورد استفاده در کشور مشترى را پيدا کنيد و مطمئن شويد که اين شماره به درستى در سند درج شده است.
۸. قيمت فوب ممکن است براى منظورهاى مختلف به کار رود. براى مثال، ممکن است حملکننده آن را براى تعيين نرخ کرايه (در مورد کالاهاى با ارزش) به کار برد، يا مأمورين گمرک مقصد، آن را براى تعيين حقوق و عوارض گمرکى به کار گيرند. بنابراين درج صحيح آن داراى اهميت است.
۹. مطمئن شويد که ابعاد به درستى درج و حجم، دقيقاً محاسبه شده است.
۱۰. اگر پرداخت از طريق اعتبار اسنادى است، براى اينکه بتوان پرداخت را انجام داد، بايد جزئيات را در سند تصريح و مشخص نمود. اگر بارنامه، يکى از اسناد خيل در معامله است، ذکر تعداد نسخ اصلى و کپىهاى آن بهطور صحيح در اين مرحله ضرورى است، زيرا تصحيح هرگونه اشتباه پس از آن، دشوار يا غيرممکن است.
۱۱. کاملاً از اينکه چه کسى مسؤول هزينههاى مختلف جابجائى کالاها مىباشد، اطمينان حاصل کنيد و اطلاعات راجع به ترتيبات توافق شده با مشترى را درج نمائيد.
۱۲. اسنادى را که به حملکننده ارائه مىدهيد، فهرست کنيد. معمولاً توصيه مىشود که دستکم دو نسخه از اسناد مورد نياز به مأمورين گمرک بندر مقصد، ارائه شود، ولى در صورت استفاده از اعتبار اسنادي، ممکن است به نسخههاى بيشترى نياز باشد.



به موارد ذيل بايد توجه مبذول شود:

۱. آيا نام و نشانى صادرکننده بهطور صحيح زير عنوان ”نام و نشانى فرستنده“ آمده است؟
۲. آيا نام کارگزار مشترى در قسمت ”نشانى را ذکر کنيد“ نوشته شده است؟
۳. آيا Abbeyuille يا port of Abbeyville (بندر آبيويل) زير عنوان ”محل دريافت“ نوشته شده است؟
نوشتن Mongerrat بسيار ابهامانگيز و بنابراين، نادرست است.

۴. آيا کارآموزان درست فهميدهاند که دو کشتى ”تروپيکانا“ و ”آتلانتيک ويند“ در حمل و نقل دخالت دارند؟ اطمينان حاصل کنيد بندرى که کشتى دوم از آن حرکت مىکند يعنى نورفولک ويرجينيا، بهعنوان بندر انتقال کالا از يک کشتى ديگر و ”ساوت همپتون“ بهعنوان بندر تخليه کالا درج شده است.
۵. آيا محل تحويل کالا درست درج شده است؟
۶. آيا نام و نشانى عامل حمل و نقل مشترى به درستى نوشته شده است؟
۷. آيا علائم و شمارهها درست درج شدهاند؟
۸. آيا شماره مهر و موم نوشته شده است؟
۹. آيا تعداد يا مقدار شرح کالا نوشته شده است؟
۱۰. آيا وزن ناخالص به درستى درج شده است؟
۱۱. آيا اندازه تکتک ابعاد بستهها نوشته شده است و براى دستيابى به حجم هر بسته، در هم ضرب شدهاند؟ آيا عدد بهدست آمده در تعداد جعبهها ضرب شده است تا حجم کل محموله به دست آيد؟ اين عدد کل بايستى در سمت راست قسمت ”وزن ناخالص“ نوشته شود.
۱۲. آيا شماره تعرفه نوشته شده است؟
۱۳. آيا قيمت فوب (تحويل روى عرشه کشتي) که در نتيجه افزودن هزينه تحويل کالا در بندر مبداء به قيمت آن در محل کار به دست مىآيد، به درستى محاسبه شده است؟ به حاصل اين محاسبه معمولاً قيمت فوب مىگويند. تنها در صورتىکه بارگيرى محموله استثنائاً پرهزينه باشد، راهى جز لحاظ کردن هزينه واقعى بارگيرى به منظور دستيابى به قيمت فوب وجود ندارد.
۱۴. آيا موارد سؤال شده و جزئيات، به درستى در اسناد درج شدهاند؟
۱۵. آيا سند، امضاء شده و تاريخ خورده است؟
۱۶. آيا کارآموزان ارائه توضيحات درباره الزامات ويژه حمل و نقل، همانند ضرورت خنک نگهداشتن کالاها يا جابجائى دقيق و محتاطانه کالاهاى شکننده را درک مىکنند؟ آيا اين اطلاعات در سند گنجانيده شده است؟

پرهيز از مشکلات معمول( تهيه فهرست بازبينى صادرکنندگان)
۱. نام و نشانى فرستنده / صادرکننده را درج کنيد.
۲. نام و نشانى گيرنده را درج کنيد.
۳. نام کارگزار گيرنده کالا را بنويسيد.
۴. جزئيات سفر (شامل جزئيات نقل و انتقال کالا از يک کشتى به کشتى ديگر در صورت وجود) را عنوان کنيد.
۵. نام عامل حمل و نقل صادرکننده (در صورت وجود) را ذکر کنيد.
۶. جزئيات علائم، شمارهها، تعداد يا مقدار شرح کالاها و شماره مهر و موم (اگر کانتينر بارگيرى شده است) را بنويسيد.
۷. وزن ناخالص و شماره تعرفه را ذکر کنيد.
۸. جزئيات اندازهها و تعداد بستهها را بنويسيد و با استفاده از آنها حجم کل را حساب کنيد.
۹. حجم کل را در قسمت مخصوص بنويسيد.
۱۰. قيمت فوب را با افزودن هزينه تحويل کالا در بندر (و هزينه بارگيرى در صورت وجود) به ”قيمت کالا در محل کار“ محاسبه کنيد.
۱۱. جزئيات الزامات اسنادى را در قسمت مخصوص بنويسيد.
۱۲. سند را تاريخ بزنيد و امضاء کنيد.
۱۳. نسخهاى از اعلاميه حملکننده يا سند حمل را همراه با ديگر اسناد مربوط به حمل نگهدارى کنيد

[Mahan]

راهنامهٔ کاميون :
سندى غيرقابل معامله است که جهت حمل کالا با کاميون مورد استفاده قرار مىگيرد. اين سند مخصوص حملکنندگان با کاميون بوده و حدود مسؤوليتهاى متصديان حمل و نقل جادهاى را مشخص مىکند و معمولاً در ۶ الى ۱۴ نسخه صادر مىگردد که ۳ نسخهٔ آن اصلى است که به امضاء صادرکننده، حملکننده و گيرندهٔ کالا مىرسد و بقيهٔ نسخ آن جهت گمرکات ورودى و خروجى کشورهاى بين راه مورد استفاده قرار مىگيرد. اهم اطلاعات مندرج در راهنامهٔ کاميون به شرح زير است:
- نام و نشانى فرستندهٔ کالا يا کارگزار آن
- نام و نشانى حملکنندهٔ کالا
- نام و نشانى گيرندهٔ کالا
- تاريخ صدور و تاريخ حمل
- تاريخ و محل بارگيرى در مبداء و همچنين تاريخ و محل تحويل در مقصد
- وزن خالص و ناخالص محموله
- هزينههاى مربوط به حمل و گمرک و غيره
- مشخصات کالا از لحاظ ابعاد، نوع بستهبندي، نوع کالا، تعداد و علائم روى آن
- ذکر اين که آيا انتقال از کاميونى به کاميون ديگر مجاز است يا خير
- اسناد ضميمه

اين سند تحت مقررات بينالمللى حمل کالا از طريق جاده صادر مىگردد. اين مقررات در سال ۱۹۶۵ جهت تأمين منافع و حقوق دستاندرکاران حمل و نقل جادهاى و يکنواخت نمودن شرايط حاکم بر قرارداد حمل و نقل بينالمللى کالا توسط سازمان IRU به وجود آمد و در سال ۱۹۷۸ نيز با توجه به نياز، تغييرات و اصلاحاتى در مقررات مربوطه ايجاد گرديد و تاکنون ۲۳ کشور عضويت آن را پذيرفتهاند. کشور ما تاکنون به عضويت اين سازمان در نيامده است ولى در مقررات اين کنوانسيون پيشبينى شده که چنانچه يکى از کشورهاى مبداء و يا مقصد حمل و نقل، عضو اين کنوانسيون باشد مقررات در مورد کشور غير عضو نيز حاکم و معتبر است.

راهنامهٔ کاميون
راهنامهٔ کاميون رسيدى است که حملکننده پس از دريافت کالا به فورواردر يا عاملين حمل مىدهد و متعهد به رساندن کالا به مقصد است. اين رسيد قابل انتقال نبوده و قابل ظهرنويسى جهت ترخيص از گمرک نيز نمىباشد. ضمناً يک محموله ممکن است در چندين کاميون بارگيرى شود که عاملين بر مبناى آن بارنامه و يا FBL صادر مىکنند که به وسيلهٔ آن مىتوان مالکيت کالا را انتقال داد.
Convention Merchandise Routier = CMR
اتحاديهٔ حمل و نقل بينالمللى جادهاى IRU= International rood Transportation Union
بارنامهٔ حمل FBL= Freight Bill of Lading

- مقررات و کنوانسيونهاى ناظر بر حمل و نقل جادهاى:
در صورتىکه کالا از طريق جاده حمل گردد ممکن است از يک يا چند کشور بين راه عبور کند تا به کشور مقصد وارد و در گمرک مقصد، کالا را تخليه کند. کشورهاى بين راه جهت اطمينان از اين که کاميون حامل کالا مقدارى از کالا را در داخل کشور آنها تخليه نکرده و يا داراى کالاى ممنوعه نيست، اقدام به بازرسى کاميونهاى ورودى کرده و پس از کنترل مدارک مربوطه و ذکر مقدار کالا، به کاميون اجازهٔ عبور ترانزيت از خاک کشور خود را مىدهند. اين شيوهٔ عمل باعث تأخير در رسيدن کالا به مقصد نهائى و معطلى بيش از اندازه در گمرکات ورودى و خروجى کشورها مىشود.
به منظور رفع اين نقيصه در سال ۱۹۵۹ مقرراتى جهت ايجاد تسهيلات در رابطه با تشريفات گمرکى کاميونهاى حامل کالا که در جادههاى بينالمللى تردد مىکنند و از گمرکات مرزى کشورهاى بين راه عبور مىکردند، به وجود آمد.

بر طبق مفاد اين مقررات، مؤسسات حمل و نقل بينالمللى با خريد دفترچهٔ کارنهتير براى هر سفر، پرداخت حقوق و عوارض گمرکى محمولهٔ کاميون را تضمين مىکنند. اين ضمانت توسط شرکتهاى حمل و نقل بينالمللى با اتاق بازرگانى مبداء سپرده مىشود و در مقابل، اتاق بازرگانى محل با در اختيار قرار دادن دفترچهٔ کارنهتير ضامن عبور ترانزيت کاميون مربوطه تا گمرک نهائى مىگردد.
Transit Intrenational Rapid Carnets

نظارت بر حسن اجراء مقررات ”تير“ به سازمان اتحاديهٔ حمل و نقل بينالمللى جادهاى معروف به ايرو IRU که يکى از سازمانهاى وابسته به سازمان مللمتحد است، محول گرديده است و اتاق بازرگانى کشور صادرکنندهٔ کارنهتير که عضو سازمان IRU است، مؤسسهٔ ضامن شناخته مىشود.

دفترچهٔ کارنهتير عبارت است از دفترچهاى که توسط اتاق بازرگانى محل براى کاميونهائى که واجد شرايط مطابق با استاندارد تعيين شده در کنوانسيون تير مىباشند صادر مىگردد. بدين طريق که مؤسسهٔ حمل و نقل واجد شرايط، جهت هر سفر کاميون خود، اقدام به يک دفترچهٔ کارنهتير از اتاق بازرگانى مبداء نموده و ضمانتنامهٔ معتبر به اتاق مزبور ارائه مىکند.
Transports Internatioonal Routier کنواکسيون تير به منظور ايجاد تسهيلات در انجام تشريفات گمرکى در مرزهاى ورودى و خروجى و ترانزيت در مورد کاميونهاى حامل بار که در جادههاى بينالمللى در رفت و آمد مىباشند به وجود آمد. در اين راستا کنواکسيون مزبور اقدام به تدوين و صدور دفترچهٔ کارنهتير مىنمايد.

هر دفترچهٔ کارنهتير داراى ۸ الى ۱۴ صفحه است و کاميونهائى که تحت مقررات کارنهتير تردد مىکنند پس از بارگيرى در گمرک مبداء درب قسمت بار کاميون با سيم و سرب توسط گمرک مبداء پلمب و ممهور و مشخصات مربوطه در دفترچهٔ کارنهتير درج مىگردد. در هنگام خروج از مرز کشور مبداء در صورت سالم بودن پلمب درب کاميون، پس از تشريفات گمرکى به کاميون اجازهٔ خروج داده مىشود و بدين طريق از مرزهاى ورودى و خروجى کشورها، پس از ثبت در دفتر کارنهتير و اطمينان از سالم بودن پلمب درب کاميون با اين وسايط نقليه اجازهٔ ورود و خروج داده شده و بدين ترتيب کاميون کالا به گمرک کشور مقصد هدايت مىگردد. علىرغم آنکه مقررات کارنهتير براى تسهيل امور مؤسسات حمل و نقل بينالمللى جادهاى و وسيلهٔ نقليهٔ مربوطه صادر مىگردد، ولى در عمل براى صاحبان کالا نيز ايجاد اطمينان در حمل و نقل صحيح و بدون کم و کاست کالا مىکند.

لازم به ذکر است که ايران در سال ۱۳۴۹ به اين کنوانسيون ملحق گرديد. در سال ۱۹۷۵ نيز اصلاحاتى در مقررات کارنهتير صورت گرفت که اين اصلاحات در سال ۱۳۶۲ به تصويب مجلس شوراء اسلامى و به تائيد شوراء نگهبان رسيد.

راهنامهٔ راهآهن RAILWAY BILL
راهنامهٔ راهآهن سندى است که توسط شرکتهاى راهآهن در ايستگاههاى بارگيرى آنان صادر مىگردد و بدين وسيله شرکت راهآهن طى اين سند اعلام مىکند که کالاى مندرج در راهنامه را تحويل گرفته و متقبل شده که آن را در مقصد صحيح و سالم همانطور که تحويل گرفته به گيرندهٔ کالا تحويل بدهد. راهنامهٔ راهآهن سندى غير قابل معامله و انتقال است و بنابراين با ظهرنويسى نمىتوان آن را به ديگرى انتقال داد. در کشور ما کالاهائى که از طريق راهآهن حمل مىشوند از سه مبداء ورودى کشور به شرح زير وارد مىشود:

- کالاهائى که از مبداء اروپا از طريق کشور ترکيه حمل مىشود از مرز رازى وارد ايران مىشود. اين راهنامه تحت مقررات کنوانسيون بينالمللى حمل و نقل کالا با راهآهن (CIM/RU) است که در ۵ نسخه صادر شده و نسخهٔ چهارم آن پس از دريافت کالا به فرستنده تحويل مىگردد و در مقصد، گيرندهٔ کالا اين نسخهٔ چهارم را که همراه با بقيهٔ اسناد فرستندهٔ کالا دريافت داشته است، به راهآهن کشور ارائه نموده و کالا را در مقصد تحويل مىگيرد.
Convention Internationale Concernant Le Transport Des Merchandises PAR Chemins De FER.

- کالاهائى که از کشورهاى اروپائى و يا از طريق ترانزيت کشورهاى اروپاى شرقى و روسيه حمل شده و از طريق مرز جلفا وارد ايران مىگردد.
مقررات حاکم بر اين راهنامهٔ راهآهن را SMGS يا موافقتنامهٔ حمل و نقل کالا با راهآهن مىنامند. پس از دريافت کالا در مبداء توسط راهآهن، نسخهٔ دوم راهنامه که آن را Duplicate Railway Bill مىنامند به فرستندهٔ کالا تحويل مىگردد و در مقصد، گيرندهٔ کالا با ارائه آن، کالاى خود را دريافت مىدارد.

مخفف عبارت روسى موافقتنامهٔ حمل و نقل کالا با راهآهن.
- کالاهائى مبادى راهآهن ميرجاوه وارد ايران مىگردد که مقصد اين کالاها ايستگاه راهآهن زاهدان است. مقررات حاکم بر اين راهنامههاى راهآهن، مقررات داخلى دو کشور است.
در سال ۱۹۸۲ با توجه به افزايش حجم کالا و مسافر، مقررات حقوقى يکنواختى به نام کوتيف COTIF به منظور تسهيل در حمل مسافر و بار در حمل و نقل بينالمللى با راهآهن به وجود آمد. کشور ما اين مقررات را از تاريخ اول اکتبر ۱۹۸۵ پذيرفت و به مرحلهٔ اجراء درآورد. در بارنامههاى راهآهن مشخصات زير بايستى درج گردد.
- نام و آدرس فرستندهٔ کالا
- نام ايستگاه مبداء و مقصد کالا
- نام و آدرس گيرندهٔ کالا
- تعيين نوع کالا و مشخصات آن از قبيل تعرفه، ابعاد و غيره
- وزن کالا، تعداد بستهها و مشخصات بستهبندى
- شمارهٔ واگن
- ذکر جزئيات مورد لزوم جهت گمرک
- هزينهٔ حمل کالا، معمولاً براساس تعرفهٔ راهآهن مربوطه مىباشد که محاسبهٔ آن بر مبناى وزن کالا، قيمت واحد، تعرفهٔ مربوطه و نرخ تسعير بهاضافهٔ هزينههاى فرعى است که به دو صورت پيش کرايه و پس کرايه پرداخت مىگردد.

Convention Relative Aux Transports Internationaux Ferroviaire