مقاله : اتحادیه گمرکی اوراسیا ، اهداف و موانع

[بازرگان ایرانی]

نویسنده: خانم فاطمه عطری

اتحادیه گمرکی میان روسیه، قزاقستان و روسیه سفید، نهاد جدیدی در جغرافیای شوروی سابق است که در راستای اهداف جامعه اقتصادی اوراسیا در حال شکل گیری است. این طرح که به فعالیت های اقتصادی روسیه در منطقه تحرک تازه ای می بخشد، طی ماه های اخیر با جدید از جانب این کشور پیگیری شده است. دمیتری مدویدیف، رئیس جمهور روسیه، الحاق به این نهاد اقتصادی را سیاست اقتصادی کاملا جدیدی دانست و البته اعلام کرد که این اتحادیه در آینده به روی اعضای دیگر هم باز خواهد بود. به این ترتیب مشخص می شود که دایره اعضای این اتحادیه به سه کشور یاد شده محدود نمی شود و امکان افزایش اعضاء وجود دارد. همان طور که اشاره شد، به تبع تلاش های پی گیرانه مسکو این اتحادیه قرار است از ابتدای ژانویة ۲۰۱۰ فعالیت خود را بین سه کشور روسیه، قزاقستان و بلاروس آغاز کند که بر اساس آن یک فضای واحد گمرکی مشتمل بر حذف مبادی گمرکی و مرزهای اقتصادی بین این سه کشور شکل خواهد گرفت. در ادامه به بررسی مراحل تشکیل این اتحادیه، اهداف و نیز مشکلاتی که بر سر راه این اتحادیه قرار دارد، پرداخته خواهد شد.

● مراحل شکل گیری

سنگ بنای اتحادیۀ گمرکی میان سه کشور یاد شده اولین بار در اکتبر ۲۰۰۷ نهاده شد. در این زمان این کشورها درباره ایجاد یک اتحادیه گمرکی با یکدیگر توافق کردند. (البته پیش از این، سه کشور، در خصوص جزئیات؛ شامل سطح تعرفه های خارجی مشترک و هماهنگ سازی روندهای گمرکی توافق کرده بودند). پس از آن سه کشور روسیه، روسیه سفید و قزاقستان در اواسط ماه سپتامبر ۲۰۰۹ در خصوص ایجاد تعرفه گمرکی مشترک به توافق دست یافتند و در۲۷ نوامبر (۶ آذر) نیز در نشست سران سه کشور که در مینسک برگزار شد، این توافقنامه به امضای روسای جمهوری سه کشور رسید. بر اساس این توافقنامه این اتحاد گمرکی از اول ژانویه سال ۲۰۱۰ بوجود آمده و کنترل گمرکی بین سه کشور از اول ماه جولای آینده برداشته خواهد شد. ایجاد این اتحادیه گمرکی طبق «برنامه اقدامات در ارتباط با تشکیل اتحادیة گمرکی اوراسیا» انجام خواهد گرفت که توسط سران کشورهای عضو شامل روسیه سفید، قزاقستان و روسیه تأیید شده است.

پس از این که ایجاد این اتحادیه مورد توافق قرار گرفت، روسیه که هنوز به عضویت سازمان تجارت جهانی پذیرفته نشده است، اقدام جدیدی را نیز برای پیوستن به این سازمان در پیش گرفت. (روسیه تنها اقتصاد بزرگ باقیمانده جهان است که در سیستم سازمان تجارت جهانی قرار ندارد. گفتگوهای ورود این کشور به سازمان تجارت جهانی در سال ۱۹۹۳ آغاز شد، ولی ایالات متحده بعد از جنگ روسیه با گرجستان در اوت ۲۰۰۸، موانعی را بر سر راه ورود آن به این سازمان بوجود آورد) ولادیمیر پوتین نخست وزیر روسیه در ژوئن ۲۰۰۹، اعلام کرد که روسیه برای الحاق به سازمان تجارت جهانی به عنوان یک بلوک گمرکی با روسیه سفید و قزاقستان، درخواست خواهد داد. البته دمیتری مدویدیف، رئیس جمهور روسیه، اعلام کرد که با وجود تلاش سه کشور برای هماهنگ کردن گفتگوهای ورودشان به سازمان، هر کشور بطور جداگانه نیز عضویت خود را در سازمان تجارت جهانی دنبال خواهد کرد.

● برنامه زمانی شکل گیری اتحادیه

طبق توافق های به عمل آمده میان مقامات سه کشور که ماحصل نشست های متعدد میان آنها بوده، برنامه زمانی برای ایجاد و تکمیل اتحادیه گمرکی اوراسیا به شرح زیر تدوین و تنظیم شده است؛

مرحلة اول: از ابتدای ژانویه ۲۰۱۰ تعرفه خارجی مشترک در میان کشورهای عضو این اتحادیه اعمال خواهد شد.

مرحلة دوم: از ابتدای ژوئیه ۲۰۱۰ کد حقوق گمرکی هماهنگ شده میان سه کشور مورد استفاده قرار خواهد گرفت.

مرحلة سوم: از ابتدای ژوئیه ۲۰۱۰ ایست های بازرسی گمرکی در مرز بین روسیه و روسیه سفید به مرزهای خارجی روسیه سفید منتقل خواهد شد.

مرحلة چهارم: از ابتدای ژوئیه ۲۰۱۱ ایست های بازرسی گمرکی در مرز بین روسیه و قزاقستان به مرزهای خارجی قزاقستان منتقل خواهد شد.