دبی؛ برنده توافق هستهای ایران

[DR.Khashayar]

توافق هستهای بین ایران، آمریکا و پنج قدرت دیگر جهان تحریمها را از میان بر میدارد. توافق ایران نگرانی اعراب را در رویکرد ایران نسبت به کشورهای عربی برانگیخته است و آنها نگرانند که فروش نفت ایران منجر به افت بیشتر قیمت نفت و جدال سهمخواهی در بازار شود. اما دیگران این شرایط را یک فرصت میدانند و آن را به مثابه بازگشایی درهای ایران بهعنوان بزرگترین بازار منطقه که بخش اعظم جمعیت 80 میلیونی آن را جوانان اغلب تحصیلکرده تشکیل میدهند، قلمداد میکنند و بر این باورند که دبی برای استفاده از این مزیت در بهترین جایگاه قرار دارد.

در حال حاضر حدود 400 هزار نفر از ایرانیان، امارات را بهعنوان محل سکونت خود برگزیدهاند و بسیاری از آنها در دبی زندگی میکنند. امارات همچنین حدود 10 هزار کسب و کار و شرکت تجاری ایرانی را در خود جای داده است. بنابراین تعجبی ندارد که امارات بعد از چین، دومین شریک تجاری ایران محسوب میشود. البته روابط تجاری ایران و امارات از زمان آغاز تحریمها در سال 2011 رو به کاهش گذاشت.
تحلیلگران پیشبینی میکنند با سرعت گرفتن رشد اقتصاد ایران، میزان پول نقد، کالاها و جهانگردانی که خلیجفارس را به سمت ایران طی میکنند، افزایش خواهد یافت. اتفاقا سه بخش از اقتصاد ایران که بر اثر تحریمها بیش از سایر بخشها آسیب دید، سه بخشی هستند که دبی در آنها برتری دارد.
نخست، حملونقل هوایی است که ایران در دوران تحریم از کمبود قطعات هواپیماها و فرسوده و ناامن بودن بخشی از ناوگان هواییاش رنج میبرد. در همین زمان، دبی توانست خود را به مهد خدمات گسترده هوایی تبدیل کند و در محدوده فرودگاه خود که یکی از پرترددترین فرودگاههای جهان است، خدماتی همچون تولید و تعمیر تجهیزات هواپیمایی را ارائه کند.
به همین ترتیب، به دلیل تحریمها دسترسی میادین نفتی ایران به تجهیزات خارجی محدود شد. بخش اعظم سرمایهگذاریها در زیرساختهای جدید اکنون میتواند از طریق بندر دبی در جبل علی انجام شود. جبل علی مهد هرگونه کالای مربوط به خطوط لوله، پمپها و تجهیزات است.
بخش سوم مربوط به امور مالی است، بخشی که تحریمها کاملا آن را تحت تاثیر قرار داد. در عوض دبی، به مرکز اکثر بانکهای بزرگ در منطقه تبدیل شد. روزبه پیروز، از شرکت سرمایهگذاری فیروزه، دبی امروزی را با هنگکنگی مقایسه کرده است که زمانی شرکتهای چندملیتی و موسسات ملی برای دسترسی به بازار نوپای چین از آن استفاده میکردند. او میگوید: «دبی نیز میتواند نقشی مشابه را برای ایران ایفا کند. دبی هماکنون هم مهد شرکتهایی است که میخواهند در خاورمیانه و آفریقا به کسب و کار بپردازند. مسافت تهران تا دبی تنها دو ساعت زمان میبرد و روابط تجاری بین این دو کشور قرنها قدمت دارد.
هماکنون حدود 50 پرواز در هفته بین دبی و تهران انجام میشود و دهها پرواز دیگر نیز بین نقاط دیگر امارات و ایران در جریان است. شرکت هواپیمایی «فلایدوبای» که پروازهای ارزان ارائه میکند، در سال جاری تعداد مقاصد خود در ایران را افزایش داده و آن را از دو مقصد به 9 مقصد رسانده است. شرکت هواپیمایی «امارات» که بزرگترین شرکت هواپیمایی منطقه است، هماکنون پروازهایی به تهران دارد و اکنون میتواند پروازهایی به مشهد را نیز انجام دهد. مشهد دومین شهر پر جمعیت و مقصد زیارتی ایران است. در شرایط تحریم، بندر جبلعلی شاهد افت مبادلات تجاری با ایران بود و اکنون قصد دارد جایگاه خود را بهعنوان یک نقطه اصلی مبادله کالا برای کالاهای به مقصد ایران یا از مبدا ایران تثبیت کند.
البته اقتصاددانان هشدار دادهاند که تاثیر اقتصادی بازگشایی درهای تجاری ایران با تاخیر قابل مشاهده خواهد بود. از میان برداشتن کل تحریمها زمان میبرد و منوط به این است که ایران بر اساس توافق پیش برود. علاوه بر این شرکتهایی که برای تجارت با ایران از خود اشتیاق نشان میدهند، هنوز با برخی مشکلات بوروکراتیک مواجه هستند.
ایران در فهرست کشورهایی که دارای سهولت کسب و کار هستند، جایگاه صدو سیام را به خود اختصاص داده است. ممکن است برخی شرکتها هنوز ترجیح دهند که منتظر بمانند. بنابراین قاچاقچیان بندر دبی هنوز تا مدتی از کار خود دست نخواهند کشید.